666
NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG NGUỒN NHÂN LỰC
TRONG GIAI ĐOẠN SỐ HOÁ NGÀNH NGÂN HÀNG
Phạm Ngọc Huyền(1), Nguyễn Thị Thu(2)
TÓM TẮT:
Trong giai Ďoạn số hoá ngành ngân hàng, việc nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực trở thành một yếu tố không thể thiếu, Ďóng vai trò quan trọng trong sự
phát triển của các tổ chức tài chính này. Cùng với sự gia tăng Ďáng kể về Ďầu tư
vào công nghệ, các ngân hàng Ďang thúc Ďẩy sự hiện Ďại hoá thông qua việc áp
dụng các giải pháp kĩ thuật tiên tiến và phát triển hệ thống máy móc, phần mềm.
Điều này Ďồng nghĩa với việc cần có sự thích ứng linh hoạt trong lực lượng lao
Ďộng của ngành ngân hàng. Mặc dù có sự giảm bớt về số lượng nhân sự, nhưng
nhu cầu về nhân lực có kĩ năng chuyên môn cao, Ďặc biệt là trong lĩnh vực số hoá
Ďang ngày càng tăng mạnh. Tại Việt Nam, mặc dù có những cải thiện Ďáng kể về
nguồn nhân lực trong ngành ngân hàng, các tổ chức này vẫn Ďặt ra mục tiêu phát
triển nhân sự Ďể Ďáp ứng yêu cầu của quá trình chuyển Ďổi số. Bài viết này tổng
quan về quá trình chuyển Ďổi số trong ngành ngân hàng cũng như tình hình
nguồn nhân lực hiện tại của các tổ chức tài chính tại Việt Nam, từ Ďó Ďề xuất
những giải pháp cụ thể Ďể phát triển nguồn nhân lực Ďáp ứng nhu cầu chuyển Ďổi
số của ngành.
Từ khoá: Nguồn nhân lực ngân hàng, công nghệ số, chuyển Ďổi số ngành
ngân hàng.
ABSTRACT:
In the era of digitalization in the banking sector, enhancing the quality of
human resources has become an indispensable factor, playing a crucial role in the
development of these financial institutions. Alongside significant investments in
technology, banks are driving modernization through the adoption of advanced
technical solutions and the development of machinery and software systems. This
implies the need for flexible adaptation in the banking workforce. Despite a
reduction in the number of personnel, the demand for highly skilled workforce,
particularly in the digitalization field, is increasing rapidly. In Vietnam, despite
significant improvements in the banking workforce, these organizations still set
goals for human resource development to meet the requirements of the digital
transformation process. This article provides an overview of the digital
transformation process in the banking sector as well as the current status of
human resources in financial institutions in Vietnam, thereby proposing specific
1. Khoa Ngân hàng - Học viện Ngân hàng. Email: huyenpn@hvnh.edu.vn
2. Khoa Ngân hàng - Học viện Ngân hàng. Email: thunt@hvnh.edu.vn
667
solutions to develop human resources to meet the digital transformation needs of
the industry.
Keywords: Banking workforce; digital technology; banking sector digital
transformation.
1. Giới thiệu chung
1.1. Chuyển đổi số ngành ngân hàng
Trong một số năm gần Ďây, cụm từ ―chuyển Ďổi số‖ Ďược rất nhiều tổ chức,
doanh nghiệp và cá nhân quan tâm, Ďặc biệt là trong lĩnh vực tài chính ngân
hàng. Chuyển Ďổi số không chỉ là việc cung cấp các sản phẩm dịch vụ Ďược số
hoá mà còn là sự thay Ďổi trong toàn bộ hoạt Ďộng của tổ chức. Trong các ngân
hàng thương mại, chuyển Ďổi số là sự thay Ďổi về mọi mặt từ văn hoá, tổ chức,
cách thức hoạt Ďộng, vận hành, sản phẩm dịch vụ,... thông qua công nghệ.
Chuyển Ďổi số trong ngành ngân hàng còn là quá trình áp dụng công nghệ số Ďể
cải thiện và tối ưu hoá các quy trình kinh doanh, tăng cường trải nghiệm khách
hàng và Ďảm bảo sự linh hoạt và hiệu quả trong quản lí tài chính.
Ngành tài chính ngân hàng là ngành có sự áp dụng công nghệ vào hoạt Ďộng
kinh doanh sớm nhất và mạnh mẽ nhất trong tất cả các ngành. Việc áp dụng công
nghệ và chuyển Ďổi số là yêu cầu bắt buộc do sự thay Ďổi trong nhu cầu của
khách hàng, do áp lực cạnh tranh mạnh mẽ từ các ngân hàng thương mại khác và
do sự xuất hiện các sản phẩm dịch vụ tài chính thay thế từ các công ty Fintech.
Hoạt Ďộng chuyển Ďổi số ngành ngân hàng có một số Ďặc Ďiểm cơ bản như:
- Tích hợp các công nghệ mới: Sự áp dụng các công nghệ mới như trí tuệ
nhân tạo, blockchain, và Internet of Things Ďể tối ưu hoá giao dịch và cung cấp
dịch vụ.
- Tăng cường bảo mật: Đặc biệt quan trọng là việc phát triển và cập nhật các
hệ thống bảo mật nhằm ngăn chặn rủi ro về an ninh thông tin.
Để Ďáp ứng yêu cầu của việc chuyển Ďổi số, các ngân hàng thương mại cần
chuẩn bị và có những tiền Ďề quan trọng sau:
- Nhân sự có kĩ năng Ďa ngành: Đội ngũ nhân sự cần sở hữu kĩ năng ngân hàng
và Ďồng thời là chuyên gia về công nghệ Ďể hiểu biết sâu rộng về cả hai lĩnh vực.
- Cơ sở hạ tầng kĩ thuật số: Yêu cầu hệ thống và cơ sở hạ tầng mạnh mẽ, linh
hoạt Ďể hỗ trợ các ứng dụng và dịch vụ số. Công nghệ thông tin (CNTT) Ďóng vai
trò nền tảng trong việc tạo ra các cơ hội mới và mang lại lợi ích cạnh tranh cho
ngân hàng.
- Chính sách an ninh và tuân thủ: Phải có chính sách bảo mật dữ liệu mạnh
mẽ và tuân thủ Ďể bảo vệ thông tin khách hàng và ngăn chặn rủi ro liên quan Ďến
an ninh thông tin. Chuyển Ďổi số không chỉ mang lại sự hiện Ďại hoá trong hoạt
Ďộng ngân hàng mà còn tạo nên một môi trường linh hoạt và tiện lợi cho khách
hàng. Việc Ďào tạo và phát triển nhân sự, Ďồng thời Ďầu tư vào cơ sở hạ tầng kĩ
thuật số là chìa khoá quan trọng Ďể thành công trong quá trình chuyển Ďổi này.
668
Như vậy, quá trình chuyển Ďổi số Ďòi hỏi các ngân hàng thương mại cần Ďầu
tư rất nhiều cả về nhân tài và vật lực. Tuy nhiên, chuyển Ďổi số vừa là một yêu
cầu cấp thiết nhưng cũng mang lại nhiều lợi ích cho các ngân hàng như: Cải thiện
bảo mật, giảm thiểu rò rỉ thông tin, tăng tính an toàn cho các giao dịch với khách
hàng; giảm thời gian chờ Ďợi của khách hàng với hệ thống xử lý dữ liệu lớn; hoạt
Ďộng phân tích và quản lí rủi ro của ngân hàng cũng tốt hơn vì có các hệ thống
phát hiện gian lận cùng quy trình xác nhận bằng các công nghệ xác thực tiên tiến;
cung cấp trải nghiệm cá nhân hoá cho khách hàng khi các ngân hàng biết khách
hàng của mình thực sự muốn gì Ďể từ Ďó thiết kế dịch vụ tài chính cho phù hợp
nhất với họ.
1.2. Nguồn nhân l c trong giai đoạn số hoá ngành ngân hàng
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm nguồn nhân lực ngành ngân hàng
Nguồn nhân lực trong lĩnh vực ngân hàng Ďược coi là trụ cột quyết Ďịnh sự
thành công, bao gồm một nhóm các cá nhân Ďược tuyển chọn và phát triển Ďể
Ďảm bảo rằng hoạt Ďộng hằng ngày của ngân hàng diễn ra một cách mạnh mẽ và
bền vững. Nguồn nhân lực trong ngành ngân hàng Ďóng vai trò quan trọng trong
việc Ďịnh hình và thúc Ďẩy chiến lược tổ chức. Nhân viên không chỉ tham gia vào
việc lên kế hoạch và triển khai các chương trình và dự án, mà còn xây dựng và
tuân thủ các quy trình nghiệp vụ và quy tắc ứng xử. Họ là nền tảng cho hoạt Ďộng
hằng ngày của ngân hàng thương mại, Ďồng thời Ďảm bảo vận hành hiệu quả của
hệ thống, kiểm soát cơ sở hạ tầng công nghệ và thực hiện kế hoạch theo quy trình
Ďã Ďề ra. Hơn nữa, nhân viên còn tương tác với cơ quan quản lí nhà nước, Ďối tác
và khách hàng, Ďồng thời tương tác với Ďồng nghiệp và kiểm soát các luồng tiền
và nguồn lực khác trong phạm vi quản lí của ngân hàng.
Từ phân tích trên ta thấy, nguồn nhân nhân lực ngành ngân hàng có một số
Ďặc Ďiểm sau:
- Yêu cầu tuyển dụng cao: Ngành ngân hàng Ďặt ra những yêu cầu tuyển dụng
cao hơn nhiều ngành khác, Ďặc biệt là trong việc lựa chọn nhân sự chất lượng.
Ngoại hình, bằng cấp (Ďã Ďược Ďào tạo tại các trường Ďại học và cao Ďẳng chính
quy), và thâm niên làm việc Ďều Ďược Ďánh giá một cách kĩ lưỡng. Tuy nhiên,
trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, sự Ďa dạng ngôn ngữ, kĩ năng làm việc
nhó, và kĩ năng quản lí và lập kế hoạch Ďang trở nên ngày càng quan trọng,
nhưng nguồn nhân lực hiện tại chưa thể Ďáp ứng Ďầy Ďủ những yêu cầu này
- Thể trạng nguồn nhân lực: Nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực
ngành ngân hàng nói riêng vẫn còn có hạn chế về các chỉ số như chiều cao, cân
nặng, sức mạnh và sức bền. Đặc biệt, trong môi trường làm việc áp lực và Ďòi hỏi
cường Ďộ cao như ngành ngân hàng, yêu cầu về thể lực là rất quan trọng Ďể Ďáp
ứng nhu cầu công việc và kế hoạch kinh doanh.
Thứ ba, nguồn nhân lực còn mang sức ì; ý thức, tác phong làm việc và khả
năng chịu áp lực công việc còn chưa Ďược cao; Ďặc biệt là Ďối với những lao
669
Ďộng trẻ mới ra trường, chưa nhiều kinh nghiệm trong công việc nên khả năng
bắt nhịp Ďược với môi trường làm việc còn nhiều hạn chế.
Thứ tư, cơ cấu nguồn nhân lực theo giới tính ở một số bộ phận mất cân xứng.
Trong một số bộ phận, như giao dịch và tín dụng, cơ cấu nguồn nhân lực không
Ďồng Ďều giữa nam và nữ. Sự tập trung nhiều người phụ nữ, Ďặc biệt ở những vị
trí này, có thể tạo ra sự mất cân Ďối, mang theo những thách thức như khả năng
về thể lực thấp, tỉ lệ nghỉ ốm và nghỉ thai sản cao, góp phần tăng nguy cơ biến
Ďộng nhân sự trong ngân hàng.
1.2.2. Các yêu cầu với nguồn nhân lực trong giai đoạn số hoá ngành ngân hàng
Trong giai Ďoạn số hoá của ngành ngân hàng, nguồn nhân lực Ďòi hỏi những
yêu cầu Ďặc biệt Ďể Ďáp ứng nhu cầu mới của thị trường và khách hàng. Dưới Ďây
là một số yêu cầu quan trọng:
- Kiến thức và kĩ năng công nghệ: Nhân viên cần phải có hiểu biết sâu sắc về
công nghệ thông tin và các ứng dụng số trong ngành ngân hàng. Họ cần có khả năng
làm việc với các hệ thống thông tin phức tạp, sử dụng các phần mềm và ứng dụng
mới nhất Ďể cải thiện trải nghiệm khách hàng và tối ưu hoá quy trình nghiệp vụ.
- Kĩ năng tương tác và giao tiếp: Trong một môi trường số hoá, khả năng giao
tiếp hiệu quả với khách hàng thông qua nhiều kênh trực tuyến là rất quan trọng.
Nhân viên cần phải có khả năng tương tác qua Email, tin nhắn, trò chuyện trực
tuyến và mạng xã hội một cách chuyên nghiệp và linh hoạt.
- Khả năng học tập và thích ứng: Với sự phát triển nhanh chóng của công
nghệ và thị trường, nguồn nhân lực cần phải linh hoạt và sẵn lòng học hỏi Ďể
thích ứng với các thay Ďổi và cải tiến liên tục trong ngành.
- Kiến thức về bảo mật thông tin: Trong khi số hoá mang lại nhiều lợi ích, nó
cũng tạo ra các rủi ro về bảo mật thông tin. Nhân viên cần phải có kiến thức vững
về bảo mật thông tin và tuân thủ các quy Ďịnh và quy trình bảo mật Ďể bảo vệ
thông tin cá nhân và tài sản của khách hàng.
- Năng lực quản lí dữ liệu: Với lượng dữ liệu khổng lồ Ďược sinh ra mỗi
ngày, nguồn nhân lực cần có khả năng quản lí và phân tích dữ liệu một cách hiệu
quả Ďể Ďưa ra quyết Ďịnh thông minh và chiến lược cho ngân hàng.
- Tinh thần làm việc nhóm: Trong môi trường số hoá, làm việc nhóm và hợp
tác trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nhân viên cần phải có khả năng làm việc
cùng nhau Ďể giải quyết các vấn Ďề phức tạp và triển khai các dự án số một cách
hiệu quả.
1.2.3. Quản lí hiệu quả nguồn nhân lực trong giai đoạn số hoá ngành ngân hàng
Nguồn nhân lực Ďóng vai trò cốt lõi trong việc bảo Ďảm thành công cho bất
kỳ tổ chức nào. Trong lĩnh vực ngân hàng, nhân sự Ďóng góp trực tiếp vào việc
lập kế hoạch chiến lược, phát triển các kế hoạch, chương trình, dự án, thiết lập
quy trình làm việc và quy Ďịnh ứng xử, tạo nền móng cho mọi hoạt Ďộng của
ngân hàng.
Quản lí nguồn nhân lực một cách hiệu quả là Ďiều kiện tiên quyết Ďể tối ưu
hoá giá trị và hiệu suất của nhân sự trong ngành ngân hàng, có thể quyết Ďịnh Ďến
670
thành công của hoạt Ďộng ngân hàng. Lĩnh vực quản trị nhân sự góp phần vào sự
phát triển bền vững của ngân hàng, Ďảm bảo ngân hàng có Ďủ nhân lực chất
lượng cao và có khả năng Ďáp ứng các mục tiêu kinh doanh và phát triển bền
vững, cũng như quản lí rủi ro và cải thiện hiệu quả hoạt Ďộng. Quản lí nhân sự
một cách hiệu quả giúp tăng năng suất lao Ďộng, Ďảm bảo tuân thủ pháp luật và
tạo lợi thế cạnh tranh cho ngân hàng trong môi trường kinh doanh ngày càng
khốc liệt.
Ngày nay, quản trị nguồn nhân lực trở thành mối quan tâm hàng Ďầu của các
ngân hàng, với sự Ďầu tư nghiêm túc nhằm thúc Ďẩy sự phát triển bền vững. Quản
lí nhân sự trong ngành ngân hàng bao gồm các khía cạnh như lập kế hoạch nhân
sự, tuyển dụng, sử dụng, Ďào tạo, phát triển, Ďánh giá hiệu suất và chính sách Ďãi
ngộ. Cụ thể:
- Lập kế hoạch nhân sự: Đây là quá trình Ďánh giá và dự báo nhu cầu nhân sự
một cách hệ thống Ďể xây dựng kế hoạch nhân sự cho tương lai và tối ưu hoá việc
sử dụng nhân lực.
- Tuyển dụng: Quá trình này bao gồm việc tìm kiếm và chọn lựa nhân sự phù
hợp Ďể lấp Ďầy các vị trí trống, phục vụ cho việc mở rộng hoạt Ďộng hoặc Ďáp
ứng các yêu cầu mới của ngân hàng.
- Bố trí và sử dụng nhân lực: Là việc phân bổ nhân sự vào các vị trí phù hợp,
tối Ďa hoá khả năng làm việc của họ Ďể Ďạt Ďược hiệu quả công việc cao nhất.
- Đào tạo và phát triển: Quá trình này nhằm mục tiêu hoàn thiện và nâng cao
kiến thức, kĩ năng, phẩm chất và kinh nghiệm nghề nghiệp của nhân viên, từ Ďó
cải thiện hiệu suất làm việc và hiệu suất kinh doanh tổng thể của ngân hàng.
- Đánh giá hiệu suất công việc: Là quá trình thu thập và xử lý thông tin về
quá trình và kết quả công việc của nhân viên, nhằm Ďưa ra Ďánh giá chính xác về
mức Ďộ hoàn thành công việc trong một khoảng thời gian nhất Ďịnh.
- Chính sách Ďãi ngộ: Tập trung vào việc chăm sóc Ďời sống vật chất và tinh
thần của nhân viên, giúp họ hoàn thành tốt nhiệm vụ và góp phần vào mục tiêu
của ngân hàng. Đãi ngộ bao gồm cả hình thức tài chính và phi tài chính như
lương, thưởng, phúc lợi, cơ hội nghề nghiệp, môi trường làm việc, cơ hội học tập
và bồi dưỡng.
Quản lí nhân sự hiệu quả không chỉ tạo Ďộng lực và khuyến khích tinh thần
cống hiến, cải thiện năng suất làm việc của nhân viên mà còn giúp ngân hàng xây
dựng và duy trì nguồn lực ổn Ďịnh, thu hút và giữ chân nhân tài góp phần xây
dựng ngân hàng ngày càng phát triển.
2. Thực trạng nguồn nhân lực của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam
hiện nay
2.1. Th c trạng về nguồn nhân l c công nghệ số
Trong báo cáo của Bain research, World Economic Forum report, 73% nhà
tuyển dụng Ďánh giá nhân sự thiếu hụt kĩ năng trong ngành của họ, 65% trẻ em
ngày nay sẽ làm việc với các loại công việc mới chưa tồn tại, 80% các nhà lãnh
Ďạo nêu bật những cách làm việc mới với tư cách là Ďịnh hướng hàng Ďầu cho sự
thành công của họ, và 57% công việc có nguy cơ thay thế bởi tự Ďộng hoá.