NGHỀ BÁO – những bài học nhớ đời
Chỉ với hơn 200 trang, cuốn sách đã gói ghém được khá nhiều vấn đề thuộc
về “bếp núc” nghề báo, từ việc đi cơ sở, thâm nhập thực tế lấy tài liệu đến
viết rồi biên tập bài vở ; từ việc tổ chức các trang đến nghệ thuật phỏng vấn,
rồi những việc rất cụ thể như chọn và chú thích ảnh, tránh những lỗi trong
quá trình lên khuôn một bài báo v.v…
Với kinh nghiệm gần 30 năm làm báo chuyên nghiệp, từng trải qua tất cả các
công việc từ nhỏ đến lớn, từ phóng viên đến biên tập, thư ký tòa soạn, trợ lý
TBT tại một tờ báo lớn và hiện tại là TBT báo Tuổi trẻ Thủ đô, Ngyễn
Quang Hòa đã đúc kết được nhiều bài học bổ ích, cả thành công và thất bại ;
nếm đủ vị ngọt ngào cũng như cay đắng nhất của một nghề vinh quang
nhưng cũng vô cùng vất vả, thậm chí nguy hiểm.
Thực ra, so với nhiều nhà báo “lão làng”, Nguyễn Quang Hòa thuộc thế hệ
đàn em. Nhưng tuổi tác, thậm chí cả thâm niên chưa hẳn đã đi liền với sự
thông thái, già dặn trong nghề nghiệp mà công việc này cần sự sắc sảo, khả
năng quan sát , nắm bắt cuộc sống nhanh nhạy.
Tác giả cuốn sách tỏ ra tinh thông, sâu sắc trong mọi nhìn nhận, đánh giá
liên quan đến nghề báo. Qua từng trang viết, người đọc thấy rõ anh đang dồi
dào, sung mãn năng lực, bộc lộ một khả năng tư duy sắc nhọn. Anh có
những nhận định chí lý được người đọc tâm đắc, ví như “ với nhà báo, tự
mãn chẳng khác gì tự sát”. Câu nói này mà của một lãnh tụ hay một danh
nhân, chắc chắn sẽ trở nên nổi tiếng.
Tất cả những điều Nguyễn Quang Hòa đề cập trong cuốn sách đối với những
người làm báo đã ít nhiều có thực tế thì không có gì mới, nhưng ta đọc vẫn
thấy rất hứng thú. Đó là vì anh có lối diễn đạt nhẹ nhàng mà sâu sắc, chí lí,
không sa đà vào lý luận khô cứng, giáo điều mà luôn gắn với những ví dụ,
minh chứng sinh động; rất nhiều khi là những câu chuyện có thực giàu sức
thuyết phục. Đọc sách của anh, ta thấy rất dễ hiểu mà không dễ dãi, nhẹ
nhàng mà không hời hợt, dẫn chứng nhiều mà không lan man, tản mạn,
những ví dụ anh đưa ra để phục vụ luận điểm của mình đều khá “đắt”. Đó là
yếu tố tạo nên sức hấp dẫn của nghề báo… mà không phải bất cứ cuốn sách
nào ở dạng này cũng có thể đạt được.
Đối với các bạn trẻ mới vào nghề báo hoặc sắp bước vào công việc đầy gian
nan, thử thách này, cuốn sách như một cẩm nang, có thể coi như sách “gối
đầu giường”. Còn với những cây đa, cây đề, “lão làng” trong lĩnh vực này
thì cuốn sách như một người bạn tâm giao, có thể sẻ chia nhiều điều tâm
đắc, gan ruột. Soi vào cuốn sách, họ sẽ thấy như là có mình trong đó với mọi
thành công, thất bại, cay đắng, ngọt bùi của nghiệp cầm bút một đời.
Qua những người khác, phóng viên có thể tìm ý để viết bài. Nhưng điều
quan trọng là các nguồn tin đó phải tốt. Phải chắc chắn là chúng ta có các
nguồn tin chính xác và khách quan hoặc các tin trung lập. Liệu những tin họ
cung cấp cho bạn trước đây có đúng hay không? Những người khác có tin
tưởng vào các nguồn tin đó không? Liệu họ có ở vào địa vị để biết về những
điều họ nói đến không? Họ có lý do gì để nói dối bạn không?
Phóng viên cũng cần phải có các nguồn tin chuyên môn về một số vấn đề
nào đó, kể cả các chuyên gia kinh tế. Nếu viết về một tin kinh tế mà không
hiểu các từ chuyên môn, phóng viên có thể điện thoại hỏi họ.
Để gây dựng các nguồn tin tốt, cần phải nói chuyện với mọi người thường
xuyên, bằng cách gặp trực tiếp hay qua điện thọai. Khi họ đã biết bạn rồi, họ
sẽ tin bạn. Và bạn cũng sẽ biết có tin được họ hay không.