Đ bài: Ngh lu n văn h c: M i quan h gi a tâm và tài c a ng i sáng tác vănề ị ậ ọ ố ệ ữ ủ ườ
ch ngươ
Bài làm
B n ch t c a ngh thu t là sáng t o. Đ sáng t o, ng i ngh sĩ ph i có tài năng và tâmả ấ ủ ệ ậ ạ ể ạ ườ ệ ả
huy t. Bàn v văn ch ng nói riêng, cũng nh ngh thu t nói chung, x a nay có r t nhi uế ề ươ ư ệ ậ ư ấ ề
ý ki n. Có ng i đã m n m t câu th trong Truy n Ki u c a Nguy n Du: “Ch tâm kiaế ườ ượ ộ ơ ệ ề ủ ễ ữ
m i b ng ba ch tài”, l i có ng i cho r ng “Văn ch ng tr c h t ph i là văn ch ng”ớ ằ ữ ạ ườ ằ ươ ướ ế ả ươ
… Hi u nh th nào v nh ng ý ki n đó là đi u không d dàng.ể ư ế ề ữ ế ề ễ
Bi t bao ng i đã nói đn cái “tâm” trong quá trình sáng t o văn ch ng, ngh thu t c aế ườ ế ạ ươ ệ ậ ủ
ng i ngh sĩ. Tâm h n, t m lòng c a ng i ngh sĩ là h t s c quan tr ng. Có ng iườ ệ ồ ấ ủ ườ ệ ế ứ ọ ườ
kh ng đnh r ng cái “tâm” y là y u t tr c h t c a ngh thu t, là đi u không th thi uẳ ị ằ ấ ế ố ướ ế ủ ệ ậ ề ể ế
trong tác ph m c a ngh sĩ.ẩ ủ ệ
Trong văn ch ng, qu th c ch tâm chi m m t vai trò r t l n. Đó là đi u không ai cóươ ả ự ữ ế ộ ấ ớ ề
th ph nh n đc. Nh ng t t nhiên, không th đa nó lên v trí đc tôn mà xoá nhoà h tể ủ ậ ượ ư ấ ể ư ị ộ ế
các y u t khác. Dù cái tâm có cao đn đâu, t m lòng có r ng m đn ch ng nào cũngế ố ế ấ ộ ở ế ừ
không th quên cái tâm c a ng i ngh sĩ. Không có tài năng, không th g i đó là vănể ủ ườ ệ ể ọ
ch ng. Ph i có c hai đi u y, anh m i sáng t o nên m t tác ph m có giá tr . “Ch tâmươ ả ả ề ấ ớ ạ ộ ẩ ị ữ
kia m i b ng ba ch tài” là đ cao ch tâm nh ng v n kh ng đnh v trí tài năng, kh ngớ ằ ữ ề ữ ư ẫ ẳ ị ị ẳ
đnh cái thiên phú c a ng i c m bút. Có th nói ý ki n này đã bao quát c quá trình sángị ủ ườ ầ ể ế ả
t o tác ph m ngh thu t, đt ra yêu c u l n đi v i ngh sĩ. Ph i k t h p gi a tài năngạ ẩ ệ ậ ặ ầ ớ ố ớ ệ ả ế ợ ữ
đi tâm huy t c a mình.ế ủ
Nh ng khi đ cao cái tâm,ta c n l u ý đn quan ni m “Văn ch ng tr c h t ph i là vănư ề ầ ư ế ệ ươ ướ ế ả
ch ng”. Đi u y li u có đi l p v i “Ch tâm kia m i b ng ba ch tài” c a Nguy n Duươ ề ấ ệ ố ậ ớ ữ ớ ằ ữ ủ ễ
hay không? M t bên đ cao cái tâm, t m lòng ng i ngh sĩ, m t bên l i đt ra cái “tr cộ ề ấ ườ ệ ộ ạ ặ ướ
h t” câu văn ch ng. N u chú ý đn cái “tr c h t” này, ta s không ph nh n ý ki n đóế ươ ế ế ướ ế ẽ ủ ậ ế
“Văn ch ng tr c h t ph i là văn ch ng” có nghĩa là sau n a m i đn t m lòng, tâmươ ướ ế ả ươ ữ ớ ế ấ
huy t, sau n a m i vì cu c đi, vì con ng i… N u ch a là văn ch ng thì nó còn vì aiế ữ ớ ộ ờ ườ ế ư ươ
đc n a, mà là m t cái gì khác m t r i, m t th thuy t giáo, m t s th t l ch s , hay cóượ ữ ộ ấ ồ ộ ứ ế ộ ự ậ ị ử
khi là nh ng dòng, nh ng ch vô nghĩa… Ta không th cho ý ki n này là sai, nh ng rõữ ữ ữ ể ế ư
ràng ch a đy đ. Văn ch ng ph i đt song hành tài năng và tâm huy t c a ng i sángư ầ ủ ươ ả ặ ế ủ ườ
t o. N u ch hi u theo m t chi u “văn ch ng” s nh m t bông hoa đp và vô h ng,ạ ế ỉ ể ộ ề ươ ẽ ư ộ ẹ ươ
không có h n. L i văn óng , k t c u h p d n nh ng không có linh h n thái văn y cóồ ờ ả ế ấ ấ ẫ ư ồ ấ
cũng nh không. Ph i có cái tâm trong sáng cao đp, chi ph i thì cái tài năng m i có đtư ả ẹ ố ớ ấ
mà “d ng võ”. Đc m t câu văn, ta ng c nhiên thán ph c tr c vi c s d ng câu ch tàiụ ọ ộ ạ ụ ướ ệ ử ụ ữ
tình c a tác gi : đc m t cu n truy n ta s ng s t th y nhà văn s p đt ra nh ng di nủ ả ọ ộ ố ệ ử ố ấ ắ ặ ữ ễ
bi n b t ng . Nh ng nh n ra t m lòng thi t tha c a tác gi đng sau t ng câu ch , ta sế ấ ờ ư ậ ấ ế ủ ả ằ ừ ữ ẽ
th y yêu quý câu chuy n đó bi t bao… Ta th y r ng chính t t ng đp đ c a tác giấ ệ ế ấ ằ ư ưở ẹ ẽ ủ ả
đã làm sáng lên tài năng, sáng lên c t truy n “Văn ch ng”, n u hi u theo m t nghĩa th tố ệ ươ ế ể ộ ậ
đy đ, bao hàm c tài năng và tâm huy t c a tác gi , thi u m t trong các y u t y, “vănầ ủ ả ế ủ ả ế ộ ế ố ấ
ch ng” đâu còn là văn ch ng n a.ươ ươ ữ
Nh th không th coi “Văn ch ng tr c h t ph i là văn ch ng”; mà cái tr c h t” yư ế ể ươ ướ ế ả ươ ướ ế ấ
ph i là t m lòng, t t ng ng i ngh sĩ. Nguy n Tuân cũng chính là nhà văn đã t ngả ấ ư ưở ườ ệ ễ ừ
quan ni m: “Văn ch ng tr c h t ph i là văn ch ng, ngh thu t tr c h t ph i làệ ươ ướ ế ả ươ ệ ậ ướ ế ả
ngh thu t”. Nh ng cũng chính ông, h n ai h t đã su t đi c ng hi n cho m t n n nghệ ậ ư ơ ế ố ờ ố ế ộ ề ệ
thu t vì con ng i. M i tác ph m r c r nh t, l p lánh nh t c a ông v n là ánh sángậ ườ ỗ ẩ ự ỡ ấ ấ ấ ủ ẫ
h ng con ng i t i cái thiên l ng . “Văn ch ng tr c h t ph i là văn ch ng” ch aướ ườ ớ ươ ươ ướ ế ả ươ ư
đ, văn ch ng tr c h t còn ph i là cái tâm trong sáng và tha thi t. Đó cũng là đi uủ ươ ướ ế ả ế ề
chúng ta c n bàn t i trong quan ni m v m i quan h gi a ch “tâm” và ch “tài” c aầ ớ ệ ề ố ệ ữ ữ ữ ủ
ng i sáng tác văn ch ng.ườ ươ
Tài năng và tâm huy t là hai y u t không th tách r i trong sáng t o ngh thu t. Cái tàiế ế ố ể ờ ạ ệ ậ
nh cái tâm đ “cháy lên”, cái tâm nh có cái tài mà “t a sáng “Cháy lên đ mà t a sáng”ờ ể ờ ỏ ể ỏ
(Raxun Gama Top) là n i dung c a tác ph m, là cái đích sáng t o c a ngh sĩ…ộ ủ ẩ ạ ủ ệ
Raxun Gamzatop trong “Đaghextan c a tôi” đã nói r ng: “Gi ng nh ng n l a b c lên tủ ằ ố ư ọ ử ố ừ
nh ng cành khô, tài năng b t ngu n t nh ng tình c m m nh m c a con ng i“Th sinhữ ắ ồ ừ ữ ả ạ ẽ ủ ườ ơ
ra t tình yêu và lòng căm thù, t n c i trong sáng hay t nh ng gi t n c m t cayừ ừ ụ ườ ừ ữ ọ ướ ắ
đng”. Th ca cũng nh văn ch ng, ngh thu t nói chung đu ph i b t ngu n t t mắ ơ ư ươ ệ ậ ề ả ắ ồ ừ ấ
lòng và tài năng c a ng i ngh sĩ, tài năng và t m lòng là hai cánh chim nâng tác ph mủ ườ ệ ấ ẩ
lên đnh cao. Hai cánh chim y m nh m bao nhiêu thì tác ph m s bay xa và bay cao b yỉ ấ ạ ẽ ẩ ẽ ấ
nhiêu.
Nhà văn ph i là ng i “đi tìm cái h t ng c n d u sâu trong tâm h n ng i” ( Nguy nả ườ ạ ọ ẩ ấ ồ ườ ễ
Minh Châu). Quá trình “đi tìm” y không đn gi n , ng i ngh sĩ ngoài cái tâm ra, ph iấ ơ ả ườ ệ ả
có tài năng khám phá, n m b t, ph i nh n ra viên ng c quý l p lánh bên trong. Viên Maiắ ắ ả ậ ọ ấ
nói r ng “Tài gia tình chi phát, tài t th nh tình t c thâm” (Tài là tinh phát ra, tài cao tằ ử ị ắ ở ắ
tình sâu). Cái tài đi li n v i cái tâm, l i văn óng câu văn trau chu t là tài năng nh ngề ớ ờ ả ố ở ư
cái th n di t c t t m lòng … anh không th tr thành nhà văn n u anh không có tàiầ ệ ố ở ấ ể ở ế
năng, đ tr thành m t cái tâm cao quý. Anh ph i có b n lĩnh v ng vàng, ph i dũng c mể ở ộ ả ả ữ ả ả
nhìn vào s th t và ph i bi t “kh i lên con ng i ni m tr c n, ý chí ph n kháng cái ác,ự ậ ả ế ơ ở ườ ề ắ ẩ ả
khát v ng khôi ph c b o v nh ng cái t t đp” (Aimatop Khi cu c s ng đau th ng, anhọ ụ ả ệ ữ ố ẹ ộ ố ươ
không th cho phép mình r i làng “xa nh ng đau th ng” (Paplop Nêruđa). N u anh là nhàể ờ ữ ươ ế
văn thì anh ph i g n bó v i cu c đi này, g n bó v i s th t này đng đ cho cái tài c aả ắ ớ ộ ờ ắ ớ ự ậ ừ ể ủ
mình sa vào cái “ánh trăng l a d i”, anh hãy đ cái tài h ng vào “ti ng đau kh kia thoátừ ố ể ướ ế ổ
ra nh ng ti ng l m than” (Nam Cao)ữ ế ầ
Nam Cao là m t nhà văn có tài, nh ng h n h t ông là m t nhà văn chân chính. Cũng vi tộ ư ơ ế ở ộ ế
v xã h i Vi t Nam đau th ng và tăm t i tr c Cách m ng tháng Tám, nh ng ông khôngề ộ ệ ươ ố ướ ạ ư
dùng cái tài c a mình đ vi t v “con đng sáng” nh Hoàng Đo, ông không t l a d iủ ể ế ề ườ ư ạ ự ừ ố
lòng mình, v lên cái o t ng, h vô. N u con đng sáng, Hoàng Đo không mangẽ ả ưở ư ế ở ườ ạ
m t nét nhìn chân th c và g n gũi v i cu c s ng th c t i c a xã h i có tài l i đt l mộ ự ầ ớ ộ ố ự ạ ủ ộ ạ ặ ầ
ch thì Nam Cao cái tài và cái tâm h t s c nhu n nhuy n v i nhau, t m t câu ch , m tỗ ở ế ứ ầ ễ ớ ừ ộ ữ ộ
chi ti t m t c t truy n…. Ch nào cũng thâm nhu n tình c m, t m lòng c a nhà văn.ế ộ ố ệ ỗ ầ ả ấ ủ
Chính tài năng và tâm huy t y đã giúp ông d ng lên m t Đi Th a, m t S ng mòn…v iế ấ ự ộ ờ ừ ộ ố ớ
nh ng cu c s ng “áo c m ghì sát đt”, “ch t đc ngay trong s s ng”. Ng i đc đauữ ộ ố ơ ấ ấ ộ ở ự ố ườ ọ
đn n i đau đn c a nhân v t, d n v t tr trăn tr c n i đau kh c kho i c a m i sớ ỗ ớ ủ ậ ằ ặ ở ướ ỗ ắ ả ủ ỗ ố
ph n, cu c đi… Có ai không nh c nh i khi ch ng ki n m t h luôn đ cao nguyên t cậ ộ ờ ứ ố ứ ế ộ ộ ề ắ
tình th ng nh ng chính cái cu c đi này l i xô đy h , khi n chính anh l i vi ph mươ ư ộ ờ ạ ẩ ọ ế ạ ạ
nguyên t c tình th ng; M t nhân v t Th h n m t l n nh n ra mình nh nhen, ích kắ ươ ộ ậ ứ ơ ộ ầ ậ ỏ ỉ
th m chí đc ác, Th đã khóc cho cái ch t t m h n y… Cái tâm h n luôn gi v ng ni mậ ộ ứ ế ầ ồ ồ ữ ữ ề
tin vào con ng i c a Nam Cao đã khi n nhà văn hi u sâu xa cu c v t l n d d i gi a cáiườ ủ ế ể ộ ậ ộ ữ ộ ữ
thi n và cái ác, gi a lí trí cao c và d c v ng th p hèn c a m i con ng i, nh n ra khátệ ữ ả ụ ọ ấ ủ ỗ ườ ậ
v ng h ng v ánh sáng c a con ng i. Trong truy n ng n Chí Phèo, khi d ng lên hìnhọ ướ ề ủ ườ ệ ắ ự
nh “con qu d c a làng Vũ Đi”, nhà văn đã phát hi n ra ánh sáng l ng tri còn le lóiả ỷ ữ ủ ạ ệ ươ
trong con ng i h n, đ lúc nào đó nó bùng cháy lên, d d i mãnh li t: “Ai cho tao l ngườ ắ ể ữ ộ ệ ươ
thi n?” “Làm th nào đ m t đc nh ng v t m nh chai trên m t này?”… Câu h i nh cệ ế ể ấ ượ ữ ế ả ặ ỏ ứ
nh i đau đn y c a Chí Ph i chăng cũng chính là câu h i xoáy trong lòng Nam Cao v số ớ ấ ủ ả ỏ ề ố
ph n c a con ng i tr c cu c đi. Nam Cao đc x p vào hàng nh ng nhà văn l n c aậ ủ ườ ướ ộ ờ ượ ế ữ ớ ủ
ta vì nh ng tác ph m c a ông đã hy sinh t tài năng, n c m t, t khát v ng h nh phúcữ ẩ ủ ừ ướ ắ ừ ọ ạ
cho con ng i, và s th u hi u c a con ng i: “Chao ôi! Đi v i nh ng ng i xungườ ự ấ ể ủ ườ ố ớ ữ ườ
quanh ta n u không có tâm mà tìm hi u h , ta ch th y h gàn d , ngu ng c, x u xa, b nế ể ọ ỉ ấ ọ ở ố ấ ầ
ti n … toàn nh ng c đ ta tàn nh n, không bao gi ta th y h đáng th ng, không baoệ ữ ớ ể ẫ ờ ấ ọ ươ
gi ta th ng”.ờ ươ
Nhà văn ph i là ng i “kĩ s tâm h n” nghĩa là anh v a ph i có tài năng, v a ph i có tâmả ườ ư ồ ừ ả ừ ả
huy t, ph i khám phá nh ng bí n trong tâm h n con ng i… Tâm và tài c a nhà vănế ả ữ ẩ ồ ườ ủ
ph i h ng v cu c đi này. “Nhà văn là ng i cho máu” (Enxa Triôlê), nhà văn ph i l yả ướ ề ộ ờ ườ ả ấ
máu nóng c a mình ti p cho máu nóng cu c đi ti p t c dào d t ch y. Nhà văn ph i c ngủ ế ộ ờ ế ụ ạ ả ả ố
hi n tài năng c a mình đ vun đp cho “cây đi mãi mãi xanh t i”.ế ủ ể ắ ờ ươ
Trong sáng t o văn h c, ng i ta hay nh c đn nh ng kho ng vô th c con ng i. Ngh sĩạ ọ ườ ắ ế ữ ả ứ ườ ệ
Puskin làm th ngay c trong gi c ng . Hoàng C m vi t bài Lá diêu bông trong tâm tr ngơ ả ấ ủ ầ ế ạ
h t s c l lùng. Nh ng giây phút vô th c y không ch là vô th c, là “tr i cho” mà là sế ứ ạ ữ ứ ấ ỉ ứ ờ ự
k t tinh tài năng và tâm huy t trong m c đ nào đó c a ng i sáng t o. Nh ng trăn tr ,ế ế ứ ộ ủ ườ ạ ữ ở
suy t , nh ng d đnh bao ngày đn m t gi kh c nào đó b ng b ng d y: tài năng đnư ữ ự ị ế ộ ờ ắ ỗ ừ ậ ế
phút xu t th n….Khi đó, xúc c m trào dâng, ng i ngh sĩ sáng t o ra nh ng tác ph mấ ầ ả ườ ệ ạ ữ ẩ
mà chính mình cũng không ng t i. Cái tâm và cái tài đã k t h p nhu n nhuy n và phátờ ớ ế ợ ầ ễ
huy cao đ, nh ng bài th , nh ng chi ti t xu t hi n trong lúc này bao gi cũng có giá trộ ữ ơ ữ ế ấ ệ ờ ị
muôn đi.ờ
Nguy n Du vi t Truy n Ki u b ng tài năng vĩ đi, nh ng cũng chính là b ng “nh ngễ ế ệ ề ằ ạ ư ằ ữ
đi u trông th y mà đau đn lòng” Có tài năng mà không có tâm huy t anh s ch t o raề ấ ớ ế ẽ ỉ ạ
nh ng tác ph m vô giá tr , có khi còn là “nh ng ni m tin mù quáng”, nói nh Pôn Êluya.ữ ẩ ị ữ ề ư
Nh ng có tâm huy t cũng ph i có tài năng thì tác ph m m i đng v ng đc v i nh ngư ế ả ẩ ớ ứ ữ ượ ớ ữ
th thách c a cu c đi.ử ủ ộ ờ
M i nhà văn có m t cá tính sáng t o riêng, nh ng bao gi cá tính sáng t o y cũng ph i làỗ ộ ạ ư ờ ạ ấ ả
“h p ch t” g n bó tài năng và tâm huy t không ch đi v i nhà văn mà đi v i t t cợ ấ ắ ế ỉ ố ớ ố ớ ấ ả
nh ng ngh sĩ, cái tâm, cái tài là nh ng đi u không bao gi thi u đc. Ng i ngh sĩữ ệ ữ ề ờ ế ượ ườ ệ
không ch t o ra con Xiphanh n u không có tài năng, không có c m v con ng iỉ ạ ế ướ ơ ề ườ
thông minh và cũng r t m nh m nh s t .ấ ạ ẽ ư ư ử
Cái tâm và cái tài là v n đ đt ra đi v i ng i ngh sĩ muôn đi. Dù x a hay nay, dùấ ề ặ ố ớ ườ ệ ờ ư
ph ng Tây hay ph ng Đông, đã là ngh sĩ thì c n ph i có tài năng và tâm huy t.ươ ươ ệ ầ ả ế
Nói riêng v văn ch ng hôm nay, nhi u tác ph m vi t ra không ph i t m t tài năngề ươ ề ẩ ế ả ừ ộ
th c th , không b t ngu n t cái tâm th c s c a con ng i ngh sĩ, ra đi s b chìmự ụ ắ ồ ừ ự ự ủ ườ ệ ờ ẽ ị
vào quên lãng.
Th i gian và cu c đi là th thách kh c nghi t cho các tác ph m. Đó là s đánh giá tàiờ ộ ờ ử ắ ệ ẩ ự
năng và tâm huy t th t công b ng và trung th c. Ng i ngh sĩ nói chung và nhà văn nóiế ậ ằ ự ườ ệ
riêng mu n có m t tác ph m b t t , có ý nghĩa v i cu c đi thì nh t đnh ph i luôn r ngố ộ ẩ ấ ử ớ ộ ờ ấ ị ả ộ
m thi t tha v i cu c đi. Văn ch ng ph i là văn ch ng và văn ch ng ph i vì cu cở ế ớ ộ ờ ươ ả ươ ươ ả ộ
đi. Hi u đi u đó ta càng kh ng đnh h n “ch tâm kia m i b ng ba ch tài” trong quáờ ể ề ẳ ị ơ ữ ớ ằ ữ
trình sáng tác c a ng i ngh sĩủ ườ ệ
