Nghị luận xã hội
Gần mực thì đen, Gần đèn thì sang
Từ xưa,trong cuộc sống lao động và chiến đấu của mình,nhân dân ta đã rút được biết bao
bài học quý giá. Đó là những kinh nghiệm trong sản xuất,chiến đấu và cách ứng xử trong
xã hội. Đó là cách nhìn nhận mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành
nhân cách của mỗi người. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen,gần đen thì rạng” đã nói lên
kinh nghiệm đó.
Để nêu lên một bài học,một kinh nghiệm trong cuộc sống,ông cha ta thường mượn hình
ảnh một sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình.Mực màu đen,tượng
trưng cho những cái xấu xa,những cái không tốt đẹp.Đèn là vật phát ra ánh sáng,soi tỏ
mọi vật xung quanh,tượng trưng cho những cái tốt đẹp,sáng sủa.Từ hai hình ảnh tương
phản nhau “mực và đèn”,câu tục ngữ đã đưa ra kết luận : “Gần mực thì đen,gần đèn thì
rạng”. Đó là quy luật của sự vật.
Dựa vào thực tế cuộc sống của con người,ta thấy câu tục ngữ hoàn toàn đúng khi xét
trong mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách mỗi
người.Nhưng trong vài trường hợp đặc biệt,có thể gần mực mà không đen,gần đèn mà
không rạng.Vì con người có khả năng vượt khỏi hoàn cảnh,chế ngự môi trường xung
quanh.
Trong thực tế,hai mặt khả năng này không loại trừ nhau mà chúng bổ sung cho nhau,giúp
chúng ta hiểu một cách đầy đủ về mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình
thành nhân cách.
Trong kho tàng văn học dân gian,nhân dân ta có câu tương tự :
Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài
Và :
Thói thường gần mực thì đen
Anh em bạn hữu phải nên chọn người.
Những câu ca dao,tục ngữ đó đã khẳng định ảnh hưởng quyết định của môi trường xã hội
đối với việc hình thành nhân cách.Trong thực tế cuộc sống,nhà trường làm công tác giáo
dục tốt vì nhà trường đã chú ý đến quang cảnh sư phạm và xây dựng môi trường xã hội
tốt.Ở gia đình cũng vậy, cha mẹ là những tấm gương sáng,anh chị em hòa thuận, thì gia
đình sẽ có những người con ngoan.
Ở lớp học cũng thế,lớp nào biết quan tâm xây dựng tập thể tốt,quan hệ giữa thầy và
trò,bạn bè đúng đắn,thân ái đoàn kết, thì lớp đó có nhiều học sinh giỏi,đạo đức tốt.Gần
gũi hơn,trong quan hệ bạn bè,nếu ta chơi với một người bạn tốt,chăm ngoan,học giỏi,thì
chúng ta sẽ học tập được những đức tính tốt ấy và sẽ trở thành người tốt.Ngược lại,trong
một gia đình,nếu cha mẹ không quan tâm đến con cái,anh em không nhường nhịn
nhau,thì con cái trong gia đình cũng dễ lười biếng,ăn chơi,đua đòi. Ở những môi trường
xã hội phức tạp càng dễ sinh ra những hành vi phạm pháp.
Trong thực tế,khó mà tạo ra một môi trường hoàn toàn lành mạnh và tốt đẹp.Trong xã hội
cũ cũng như trong xã hội chúng ta ngày nay,những yếu tố lành mạnh và chưa lành mạnh,
tốt đẹp và xấu xa thường xen kẽ vào nhau để cùng tồn tại và phát triển. Có lúc, có nơi, cái
chưa lành mạnh, cái chưa tốt đẹp lại lấn át cái đẹp, cái lành mạnh. Đó là lúc môi trường
xã hội không thuận lợi cho việc hình thành nhân cách.
Nhưng chính trong môi trường không thuận lợi ấy,vẫn có những con người có phẩm chất
cao đẹp,có tình cảm đạo đức tốt đẹp,có những hành động cao cả.Chính trong môi trường
không thuận lợi đó vẫn nở rộ những bông sen thơm ngát từ chốn bùn đen hôi tanh.Đó là
những con người biết vượt lên trên mọi cám dỗ thấp hèn,làm được những việc có ích cho
đất nước và cho chính bản thân mình.
Ngày nay, trên đất nước ta còn nhiều hiện tượng tiêu cực,mặc dù chế độ ta về cơ bản là
tốt đẹp. Do đó,bất cứ lúc nào, vẫn có những trường hợp gần mực mà không đen,gần đèn
mà vẫn tối tăm.
Sống trong môi trường tốt đẹp,nhưng chúng ta vẫn phải tiếp xúc với những hiện tượng
không lành mạnh, những hiện tượng tiêu cực trong xã hội.
Câu tục ngữ là một lời khuyên bảo sâu sắc,đã mang đến cho chúng ta một bài học bổ
ích,có cách nhìn đúng đắn về mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành
nhân cách của bản thân.Câu tục ngữ giúp chúng ta xác lập một thế đứng vững chắc trước
những tác động tiêu cực ngoài xã hội và nếu bị rơi vào một hoàn cảnh không thuận
lợi,đầy rẫy những tiêu cực thì chúng ta nên có quyết tâm vượt qua.Nó giúp chúng ta có
tinh thần cảnh giác trước những tác động tiêu cực của môi trường xung quanh để luôn
luôn “gần mực mã vẫn không đen” và chúng ta nên có ý chí quyết tâm trở thành một
ngọn đèn luôn luôn tỏa sáng.
