Đ bài: Ngh lu n xã h i v câu nói: N u anh b n vào quá kh b ng súng l c thìề ị ậ ộ ề ế ắ ứ ằ ụ
t ng lai s b n vào anhươ ẽ ắ
Bài làm
Dĩ vãng, k ni m y, quá kh y, có th nâng cao ho c h th p giá tr c a con ng i.ỷ ệ ấ ứ ấ ể ặ ạ ấ ị ủ ườ
Quá kh y, k ni m y s thành s c m nh, ni m t hào ho c ng c l i. Nói chung vàứ ấ ỷ ệ ấ ẽ ứ ạ ề ự ặ ượ ạ
d th y quá kh và dĩ vãng, th ng là chuy n bu n, s đau đáu, man mác, hoài ni m,ễ ấ ở ứ ườ ệ ồ ự ệ
trăn tr ,…ở
Quá kh – dĩ vãng là nh ng gì đi ng i đã tr i qua, đã đi qua r i, ch còn đ l i trong kýứ ữ ờ ườ ả ồ ỉ ể ạ
c n i nh , ni m bâng khuâng, d n v t nào đy “rũ không ra, th không buông”. N u m iứ ỗ ớ ề ằ ặ ấ ả ế ọ
“s đi” t t c đu nh th thì con ng i ta không th nào s ng yên n m t cách nhự ờ ấ ả ề ư ế ườ ể ố ổ ộ ẹ
nhõm, thanh th n đc. Ch ng ai mu n th , nh ng “s đi” nó l i nh th . Ch p nh nả ượ ẳ ố ế ư ự ờ ạ ư ế ấ ậ
hay không ch p nh n là b i… t mình. Không ai s ng thay cho cu c s ng, cu c đi c aấ ậ ở ự ố ộ ố ộ ờ ủ
mình.
T c ng Vi t Nam có câu: “Yêu nhau, c u cũng tròn. Ghét nhau, b hòn cũng méo”. Kýụ ữ ệ ủ ấ ồ
c và quá kh gi vai trò “ghê l m” v cái s yêu, ghét y đi v i nhau.Quá kh n u chứ ứ ữ ắ ề ự ấ ố ớ ứ ế ỉ
là đi u bu n th m, day d t, thì đy là quá kh , h i c nguy hi m, ch hu di t không chề ồ ả ứ ấ ứ ồ ứ ể ỉ ỷ ệ ỉ
ý chí v n lên c a con ng i mà còn c v i tình yêu. G i là: Quá – kh – tiêu – c c.ươ ủ ườ ả ớ ọ ứ ự
Nh m ch ng (gi m b t, làm cho quên đi, m t đi) lo i quá – kh – tiêu – c c, con ng iằ ế ự ả ớ ấ ạ ứ ự ườ
c n ph i r t t nh táo, sáng su t và dũng c m, nhân h u. X a đã th và nay cũng th . Càngầ ả ấ ỉ ố ả ậ ư ế ế
“hi n đi” càng ph i t nh táo. Quá kh tr c, sau… là vi c đã qua r i. Quan tr ng là…ệ ạ ả ỉ ứ ướ ệ ồ ọ
bây gi , là hi n t i. Quá kh s luôn luôn tr i d y, khi con ng i coi th ng ho c khôngờ ệ ạ ứ ẽ ỗ ậ ườ ườ ặ
coi tr ng quá kh . Đúng. Quá kh tr v m t cách d d i, nguy hi m l m. Khi tình yêu –ọ ứ ứ ở ề ộ ữ ộ ể ắ
lòng nhân h u, yêu th ng đã đng ra ngoài, thì quá kh s tiêu di t tình yêu. Đy là sậ ươ ứ ứ ẽ ệ ấ ự
th t, là chuy n có th t trên đi.ậ ệ ậ ở ờ
Quay l i v n đ, "N u b n b n vào quá kh b ng súng l c thì t ng lai s b n l i b nạ ấ ề ế ạ ắ ứ ằ ụ ươ ẽ ắ ạ ạ
b ng đi bác", câu nói th t hay và th t ý nghĩa, Chúng ta làm gì ph i suy nghĩ cho t ngằ ạ ậ ậ ả ườ
t n, có tr c có sau, có quá kh thì m i có hi n t i hôm nay và t ng lai ngày mai, m tậ ướ ứ ớ ệ ạ ươ ộ
thoáng suy nghĩ b ng b t, nông c n đ ch ng t và th a mãn m t cái gì đó mà trút b quáồ ộ ạ ể ứ ỏ ỏ ộ ỏ
kh t t c là đi u không hay chút nào, ph i suy xét cho t ng t n, r ng và sâu m t v nứ ấ ả ề ả ườ ậ ộ ộ ấ
đ, tâm và t m cho m t quy t đnh,… đ quá kh và hi n t i luôn ôn hòa, đ nhìn v quáề ầ ộ ế ị ể ứ ệ ạ ể ề
kh mà v đc h ng t ng lai.ứ ẽ ượ ướ ươ
Bài làm 2
Cu c s ng c a con ng i đc nuôi d ng b i nh ng c m v t ng lai t t đp h n,ộ ố ủ ườ ượ ưỡ ở ữ ướ ơ ề ươ ố ẹ ơ
con đng tr c m t tr i luôn th m đ và hoa h ng. Nh ng li u có ai có d p ngo nh l iườ ướ ặ ả ả ỏ ồ ư ệ ị ả ạ
ch ng đng đã qua, đ l c tìm trong kí c nh ng bài h c d n đn thành công? Nhi uặ ườ ể ụ ứ ữ ọ ẫ ế ề
ng i tin r ng đ thành công và thăng ti n trong cu c s ng c n ph i bi t lãng quênườ ằ ể ế ộ ố ầ ả ế
nh ng sai l m và th t b i trong quá kh . Nh ng m t s ng i khác l i coi kí c nh m tữ ầ ấ ạ ứ ư ộ ố ườ ạ ứ ư ộ
đi u quan tr ng trong cu c s ng, là c u n i gi a quá kh và hi n t i. V y kí c gây c nề ọ ộ ố ầ ố ữ ứ ệ ạ ậ ứ ả
tr hay giúp con ng i trong n l c h c h i t quá kh đ thành công trong hi n t i?ở ườ ỗ ự ọ ỏ ừ ứ ể ệ ạ
Qu th t khi có nh ng ý ki n trái chi u nhau, m i bên đu có lý do riêng đ b o v quanả ậ ữ ế ề ỗ ề ể ả ệ
đi m c a mình. Nh ng ai cho r ng “c n ph i bi t lãng quên nh ng th t b i và sai l mể ủ ữ ằ ầ ả ế ữ ấ ạ ầ
trong quá kh ” có l e ng i nh ng kí c v quá kh th t b i và sai l m s làm con ng iứ ẽ ạ ữ ứ ề ứ ấ ạ ầ ẽ ườ
tr nên do d khi ti n hành chinh ph c m t m c tiêu nào đó. Quá kh đi v i h nh m tở ự ế ụ ộ ụ ứ ố ớ ọ ư ộ
v t đen, m t d u n không t t luôn ám nh, th m chí có th làm nh h ng đn sế ộ ấ ấ ố ả ậ ể ả ưở ế ự
nghi p và ti n đ c a h . Còn phía nh ng ng i cho r ng kí c là “c u n i gi a quá khệ ề ồ ủ ọ ữ ườ ằ ứ ầ ố ữ ứ
và hi n t i” thì t ra l c quan h n, h dám nhìn th ng vào nh ng sai l m th t b i trongệ ạ ỏ ạ ơ ọ ẳ ữ ầ ấ ạ
quá kh đ rút ra nh ng bài h c kinh nghi m c n thi t đ tránh v p ngã trong t ng lai.ứ ể ữ ọ ệ ầ ế ể ấ ươ
Dù mu n lãng quên hay mang theo ký c trên hành trang ti n vào t ng lai, c hai phíaố ứ ế ươ ả
đu không th ph nh n s t n t i hi n nhiên c a kí c trong m i con ng i.ề ể ủ ậ ự ồ ạ ể ủ ứ ỗ ườ
Th c t trong cu c s ng, ai không có nh ng th t b i và sai l m, xu t phát t hoàn c nhự ế ộ ố ữ ấ ạ ầ ấ ừ ả
khách quan và y u t ch quan c a m i ng i. Nhà cách m ng Phan B i Châu đã t ngế ố ủ ủ ỗ ườ ạ ộ ừ
đúc k t thành bài h c: “Tay ba l n gãy – m i bi t thu c tiên – Đánh trăm tr n quen – M iế ọ ầ ớ ế ố ậ ớ
nên t ng gi i – N u không th t b i – Sao có thành công? – X a nay anh hùng – t ngướ ỏ ế ấ ạ ư ừ
thua m i đc!”. Nhà th c ng s n T H u cũng t ng vi t : “Ai chi n th ng mà khôngớ ượ ơ ộ ả ố ữ ừ ế ế ắ
h chi n b i? Ai nên khôn mà không d i đôi l n?”. Các ý ki n trên đi u ch ng t vai tròề ế ạ ạ ầ ế ề ứ ỏ
quan tr ng không th ph nh n c a nh ng bài h c t quá kh s quy t đnh cho s thànhọ ể ủ ậ ủ ữ ọ ừ ứ ẽ ế ị ự
b i c a con ng i trong t ng lai. Quá kh dù có sai l m hay th t b i thì ta cũng khôngạ ủ ườ ươ ứ ầ ấ ạ
th ch i b đc nó. Nhà th Abutalip c a Đaghextan t ng phát bi u: “N u anh b n vàoể ố ỏ ượ ơ ủ ừ ể ế ắ
quá kh b ng súng l c thì t ng lai s b n vào anh b ng đi bác”. N u không bi t tônứ ằ ụ ươ ẽ ắ ằ ạ ế ế
tr ng quá kh thì con ng i s không tránh kh i nh ng va v p trong cu c s ng, s chu cọ ứ ườ ẽ ỏ ữ ấ ộ ố ẽ ố
l y nh ng th t b i. Th c t con đng đi t i thành công không bao gi ch tr i th m đấ ữ ấ ạ ự ế ườ ớ ờ ỉ ả ả ỏ
và hoa h ng. Con ng i ph i luôn đi m t khó khăn th thách thì m i có c h i th c sồ ườ ả ố ặ ử ớ ơ ộ ự ự
tr ng thành và thăng ti n trong s nghi p. Nh ng ng i mu n lãng quên quá kh saiưở ế ự ệ ữ ườ ố ứ
l m và th t b i th c ra s không th nào d t b đc kí c mà ng c l i, kí c y t nầ ấ ạ ự ẽ ể ứ ỏ ượ ứ ượ ạ ứ ấ ồ
t i m t cách vô hình m i khi con ng i g p nh ng c nh ng , nh ng tình hu ng hi nạ ộ ỗ ườ ặ ữ ả ộ ữ ố ở ệ
t i t ng t nh h đã t ng g p trong quá kh . Mu n thành công, h không th l p l iạ ươ ự ư ọ ừ ặ ứ ố ọ ể ặ ạ
v t xe đ tr c đó, còn n u lãng quên th t s thì ch c ch n s chu c l y th t b i màế ổ ướ ế ậ ự ắ ắ ẽ ố ấ ấ ạ
thôi! S thăng ti n nh ng con ng i y n u có, cũng ch là t s khôn ranh, c h i, cheự ế ở ữ ườ ấ ế ỉ ừ ự ơ ộ
đy suy nghĩ v l i đy tính toán ích k , bi u hi n c a l i s ng b c xã h i lên án.ậ ụ ợ ầ ỷ ể ệ ủ ố ố ị ả ộ
Quan sát trong đi s ng, m i m t s phát tri n đi lên bao gi cũng g n v i nh ng conờ ố ỗ ộ ự ể ờ ắ ớ ữ
ng i bi t kh c ph c sai l m quá kh , bi t v n lên t th t b i. Nhà phát minh ng iườ ế ắ ụ ầ ứ ế ươ ừ ấ ạ ườ
M Thomas Edison khi đc vinh danh nh con ng i vĩ đi c a n c M vì công laoỹ ượ ư ườ ạ ủ ướ ỹ
thúc đy s ti n b c a nhân lo i v n không quên nh ng l i ph báng c a cô giáo chẩ ự ế ộ ủ ạ ẫ ữ ờ ỉ ủ ủ
nhi m năm l p B n. Chính s mi t th thi u công b ng, s xúc ph m t tu i th đã thôiệ ớ ố ự ệ ị ế ằ ự ạ ừ ổ ơ
thúc ông ch ng minh mình không ph i là đa h c trò “d t, l i, h và h n láo” qua hàngứ ả ứ ọ ố ườ ư ỗ
ngàn phát minh sáng ch , đ tên tu i c a ông đc đt m t cách trang tr ng cho ngôiế ể ổ ủ ượ ặ ộ ọ
tr ng mà ông đã b đu i h c. Nh ng ai t ng đc giai tho i v Cao Bá Quát ch c ch nườ ị ổ ọ ữ ừ ọ ạ ề ắ ắ
còn nh câu chuy n rèn ch c a ông. Dù văn hay nh ng ch x u, Cao Bá Quát đã khi nớ ệ ữ ủ ư ữ ấ ế
quan huy n n i gi n ph t ng i đc ông vi t giúp đn. N i nh c ch x u ám nhệ ổ ậ ạ ườ ượ ế ơ ỗ ụ ữ ấ ả
khi n Cao Bá Quát ngày đêm luy n ch , tr thành ng i ch đp n i ti ng hàng đu th iế ệ ữ ở ườ ữ ẹ ổ ế ầ ờ
nhà Nguy n. Gi s không t s a mình, Cao Bá Quát s không th nào đc ng i điễ ả ử ự ử ẽ ể ượ ườ ờ
sau ca t ng không ch “văn hay” mà còn “ch t t”. Kí c không ch có vai trò quan tr ngụ ỉ ữ ố ứ ỉ ọ
đi v i cá nhân mà còn có vai trò vô cùng c n thi t v i xã h i, v i c ng đng. Dân t c taố ớ ầ ế ớ ộ ớ ộ ồ ộ
nh phát huy truy n th ng ch ng gi c ngo i xâm mà l n l t đánh th ng th c dân Pháp,ờ ề ố ố ặ ạ ầ ượ ắ ự
đ qu c M . Nh ng t s sai l m ch quan duy ý chí b t ch p th c t khách quan màế ố ỹ ư ừ ự ầ ủ ấ ấ ự ế
chúng ta v p ph i hàng lo t nh ng sai l m trong xây d ng kinh t . Vi c ch h ng vấ ả ạ ữ ầ ự ế ệ ỉ ướ ề
t ng lai t t đp mà không t v ch ra con đng riêng c a mình, r p khuôn nh ng môươ ố ẹ ự ạ ườ ủ ậ ữ
hình l c h u v kinh t đã khi n chúng ta ph i tr m t giá đt. Đi h i VI c a Đng nămạ ậ ề ế ế ả ả ộ ắ ạ ộ ủ ả
1986 đã nghiêm kh c ki m đi m rút kinh nghi m t nh ng sai l m đ quy t tâm đi m i,ắ ể ể ệ ừ ữ ầ ể ế ổ ớ
làm đá6t n c ta có b c phát tri n v t b c, v ng vàng h n trên con đng đi lên chướ ướ ể ượ ậ ữ ơ ườ ủ
nghĩa xã h i. Nh v y, có th th y kí c s đem l i cho ta nh ng bài h c kinh nghi m,ộ ư ậ ể ấ ứ ẽ ạ ữ ọ ệ
nh ng th c ti n quý báu đ làm hành trang đi t i t ng lai v ng ch c.ữ ự ễ ể ớ ươ ữ ắ
Tuy nhiên, cũng c n ph i có thái đ đúng đn khi nhìn l i, nghĩ v quá kh . Có nh ngầ ả ộ ắ ạ ề ứ ữ
ng i quá n ng n v i quá kh s tr nên bi quan, thi u tin t ng vào b n thân, do dườ ặ ề ớ ứ ẽ ở ế ưở ả ự
trong suy nghĩ, thi u quy t tâm hành đng. Còn nh ng ng i bi t v t qua quá kh th tế ế ộ ữ ườ ế ượ ứ ấ
b i và sai l m, có b n lĩnh, có ý chí v n lên thì s luôn t tin, dám nghĩ dám làm, dámạ ầ ả ươ ẽ ự
ch p nh n th thách hi n t i đ thành công trong t ng lai. Nh ng ng i nh v y đãấ ậ ử ệ ạ ể ươ ữ ườ ư ậ
“lãng quên quá kh ” m t cách đúng đn, g t b t ng đá n ng n c a kí c trên đng đứ ộ ắ ạ ỏ ả ặ ề ủ ứ ườ ể
đn đích t ng lai r ng m !ế ươ ộ ở
M i h c sinh chúng ta cũng luôn c n t o cho mình thái đ đúng đn v i quá kh , t rènỗ ọ ầ ạ ộ ắ ớ ứ ự
luy n b n thân, không ch quan t mãn hay t ti tr c quá kh , có nh v y chúng ta m iệ ả ủ ự ự ướ ứ ư ậ ớ
th t s tr thành nh ng con ng i có ích cho xã h i mai sau.ậ ự ở ữ ườ ộ
Bài s 3ố
Ít lâu nay, m i lúc c n nói đn ý nghĩa c a vi c gi gìn di s n văn hóa, nhi u ng i trongỗ ầ ế ủ ệ ữ ả ề ườ
chúng ta th ng vi n đn câu c a nhà th x Đaghextan (thu c Liên bang Nga) Rasulườ ệ ế ủ ơ ứ ộ
Gamzatov: "N u anh b n quá kh b ng súng l c thì t ng lai s b n anh b ng đi bác!".ế ắ ứ ằ ụ ươ ẽ ắ ằ ạ
Thi t nghĩ, cái ý th c b o v di s n ng trong câu y hi n v n c n thi t, b i ngay taế ứ ả ệ ả ụ ấ ệ ẫ ầ ế ở ở
v n còn không ít nh ng ph n di s n c a quá kh đang ti p t c b "b n b ng súng l c",ẫ ữ ầ ả ủ ứ ế ụ ị ắ ằ ụ
t c là b ng s im l ng lãng quên, th m chí b ng s phá ho i.ứ ằ ự ặ ậ ằ ự ạ
Tuy nhiên, n u đi h t cái ý nghĩa tích c c c a tâm ni m nêu trên, ta l i đng tr c cáiế ế ự ủ ệ ạ ứ ướ
gi i h n này: m i th trong quá kh v n không nh nhau v ý nghĩa, v giá tr . Trên th cớ ạ ọ ứ ứ ố ư ề ề ị ự
t , ch a bao gi và không bao gi ng i ta l i sùng bái t t th y m i th có trong quá kh ,ế ư ờ ờ ườ ạ ấ ả ọ ứ ứ
không m t chút thiên v , không m t chút sàng l c, theo cách c a mình. Chúng ta đang ộ ị ộ ọ ủ ở
m t th i đi m c a nh ng quá trình ng c chi u nhau: trong khi ngày càng có thêm nhi uộ ờ ể ủ ữ ượ ề ề
giá tr quá kh t ng đã l p h n vào l p b i c a quên lãng, b ng s ng d y, nh là đápị ứ ưở ấ ẳ ớ ụ ủ ỗ ố ậ ư
ng m t lo i nhu c u văn hóa b c thi t nào đy r t chính đáng, thì đng th i l i có m tứ ộ ạ ầ ứ ế ấ ấ ồ ờ ạ ộ
nhu c u khác là nghiêm kh c đi m l i con đng v a đi qua, ch ng nh ng đ xem li uầ ắ ể ạ ườ ừ ẳ ữ ể ệ
nh ng giá tr nào có th "s ng lâu", mà còn đ xem chính chúng ta có nh ng u trĩ, sai l mữ ị ể ố ể ữ ấ ầ
nào trong quan ni m và ph ng h ng ho t đng.ệ ươ ướ ạ ộ
m t tình hu ng, m t th i đi m nh v y, n u ch t vũ trang b ng l i răn đe r ng b tỞ ộ ố ộ ờ ể ư ậ ế ỉ ự ằ ờ ằ ấ
c cái gì đã qua đu đáng "ăn đn đi bác" c a t ng lai thì rõ ràng là m t s t vũ trangứ ề ạ ạ ủ ươ ộ ự ự
không đy đ, th m chí còn gói theo c nh ng s l a m m i. Thi t nghĩ, c n vũ trangầ ủ ậ ả ữ ự ừ ị ớ ế ầ
thêm ph ng châm này c a Tvardovsky, nhà th đc xem là l ng tri c a văn h c Xô-ươ ủ ơ ượ ươ ủ ọ
vi t: "K nào che gi u quá kh s không yên n đc v i t ng lai!". Ph i sòng ph ngế ẻ ấ ứ ẽ ổ ượ ớ ươ ả ẳ
v i quá kh ! Mà chúng ta, nói th t ra, ch a có s sòng ph ng y.ớ ứ ậ ư ự ẳ ấ
Do nhi u nguyên nhân khác nhau, k c nh ng h n ch l ch s , chúng ta m i ch ti pề ể ả ữ ạ ế ị ử ớ ỉ ế
nh n m t ph n di s n văn hóa c a "quá kh xa" (t m coi là t th k tr c ng c vậ ộ ầ ả ủ ứ ạ ừ ế ỷ ướ ượ ề
th i c ) ch y u g m nh ng gì g n v i ch nghĩa yêu n c. Mà ch nghĩa yêu n c, dùờ ổ ủ ế ồ ữ ắ ớ ủ ướ ủ ướ
là m t ph n c b n, v n ch a ph i là toàn b giá tr c a các di s n văn hóa Vi t Nam.ộ ầ ơ ả ẫ ư ả ộ ị ủ ả ệ
Đi v i "quá kh g n" (tôi mu n nói đn các tác gi và tác ph m văn ngh t đu th kố ớ ứ ầ ố ế ả ẩ ệ ừ ầ ế ỷ
này đn tháng 8-1945), chúng th y rõ nh ng s phân bi t đi x và thi u công b ng ế ấ ữ ự ệ ố ử ế ằ ở
hàng lo t tr ng h p. Đi u đáng m ng là g n đây đang có nh ng n l c khôi ph c sạ ườ ợ ề ừ ầ ữ ỗ ự ụ ự
công b ng y, nói đúng h n là tr d n cho công chúng hi n nay cái quy n đc xúc ti pằ ấ ơ ả ầ ệ ề ượ ế
v i nh ng giá tr văn ngh v n có trong di s n dân t c. Quá trình này ch c ch n s đyớ ữ ị ệ ố ả ộ ắ ắ ẽ ẩ
t i nhu c u v l i b c tranh văn ngh dân t c t đu th k đn nay, b i ngay đn hi nớ ầ ẽ ạ ứ ệ ộ ừ ầ ế ỷ ế ở ế ệ
gi nhi u nh n đnh và khái quát hi n hành đã không còn phù h p.ờ ề ậ ị ệ ợ
Tuy nhiên, có th d toán r ng s không có ch n đng gì l n chung quanh s tr v c aể ự ằ ẽ ấ ộ ớ ự ở ề ủ
nh ng tác ph m thu c các giai đo n văn ngh t tr c 1945. Gây ch n đng th t s có lữ ẩ ộ ạ ệ ừ ướ ấ ộ ậ ự ẽ
