Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đánh giá rủi ro ngập lụt cho lưu vực sông Phan - Cà Lồ, tỉnh Vĩnh Phúc

Tỉnh Vĩnh Phúc, với địa hình lòng chảo và hệ thống tiêu thoát nước tự nhiên hạn chế, thường xuyên đối mặt với tình trạng ngập lụt nghiêm trọng, đặc biệt do mưa lớn kéo dài trong những năm gần đây. Các sự kiện lũ lụt này gây ra thiệt hại đáng kể về đời sống, sản xuất nông nghiệp, cơ sở hạ tầng và môi trường, làm trầm trọng thêm thách thức trong công tác quản lý và phát triển bền vững. Mặc dù vậy, dữ liệu chi tiết về vận tốc dòng chảy, thời gian ngập và ước tính thiệt hại còn hạn chế, gây khó khăn cho việc đánh giá rủi ro ngập lụt một cách toàn diện và chính xác. Do đó, nghiên cứu này tập trung vào việc xây dựng cơ sở khoa học và thực tiễn để đánh giá rủi ro ngập lụt và ước tính thiệt hại kinh tế cho lưu vực sông Phan – Cà Lồ, Vĩnh Phúc, từ đó cung cấp thông tin thiết yếu cho việc hoạch định chính sách giảm thiểu rủi ro.

Các nhà khoa học trong lĩnh vực thủy văn, tài nguyên nước, quản lý thiên tai, quy hoạch đô thị, và các nhà quản lý, hoạch định chính sách tại các cơ quan chính quyền địa phương, đặc biệt là tỉnh Vĩnh Phúc.

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá rủi ro ngập lụt và ước tính thiệt hại kinh tế cho lưu vực sông Phan – Cà Lồ thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, một khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các trận mưa lớn và lũ lụt. Bối cảnh địa lý đặc thù của tỉnh Vĩnh Phúc với cấu trúc lòng chảo và hệ thống tiêu thoát nước hạn chế đã làm tăng tính cấp thiết của việc xây dựng một phương pháp đánh giá rủi ro ngập lụt hiệu quả. Mục tiêu chính của luận án là phát triển cơ sở khoa học và thực tiễn để đánh giá rủi ro ngập lụt trong các khu vực hỗn hợp nông thôn và thành thị, đồng thời áp dụng triển khai thử nghiệm trên lưu vực sông Phan – Cà Lồ. Luận án đã kế thừa và tích hợp các phương pháp nghiên cứu truyền thống và hiện đại. Cụ thể, nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra thực địa để thu thập dữ liệu lịch sử về lũ lụt và thiệt hại nông nghiệp (đất trồng lúa) cũng như thiệt hại nhà cửa. Các phương pháp phân tích, thống kê được áp dụng để phân tích tần suất mưa, dòng chảy và xây dựng các hàm toán học tương quan. Đặc biệt, phương pháp mô hình thủy văn và thủy lực được sử dụng để mô phỏng dòng chảy và ngập lụt, kết hợp với kỹ thuật viễn thám và GIS (ArcGIS) để hiển thị phân bố không gian và thời gian của các đặc trưng ngập lụt. Nghiên cứu cũng tiến hành tham vấn chuyên gia và cộng đồng để kiểm tra, đánh giá các loại thiệt hại. Kết quả nghiên cứu đóng góp đáng kể bằng việc xây dựng được các hàm thiệt hại cho công trình nhà và đất trồng lúa dựa trên độ sâu ngập lụt, một yếu tố dễ thu thập, giúp đánh giá rủi ro ngập lụt một cách đáng tin cậy ngay cả khi dữ liệu hạn chế. Những đóng góp này có ý nghĩa khoa học sâu sắc và giá trị thực tiễn cao, cung cấp tài liệu tham khảo quan trọng để nhận diện các khu vực tiềm ẩn nguy cơ cao về thiệt hại do lũ lụt, hỗ trợ các nhà quản lý trong việc xây dựng chính sách giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy phát triển bền vững cho Vĩnh Phúc.