Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, sinh sản của loài rươi (Tylorrhynchus Heterochaetus Quatrefages, 1865) tại Hải Phòng

31(3): 22-28 T¹p chÝ Sinh häc 9-2009<br /> <br /> <br /> <br /> NGHI£N CøU MéT Sè §ÆC §IÓM SINH HäC, SINH S¶N CñA<br /> LOµI R¦¥I (Tylorrhynchus heterochaetus Quatrefages, 1865)<br /> T¹I H¶I PHßNG<br /> <br /> NGUYÔN QUANG CH¦¥NG<br /> <br /> ViÖn nghiªn cøu nu«i trång Thñy s¶n I<br /> <br /> R−¬i lµ loµi ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng, ph©n tÝch t¹i phßng thÝ nghiÖm Trung t©m quan<br /> thuéc líp giun nhiÒu t¬, sèng d−íi nÒn ®¸y tr¾c (CEDMA), ViÖn nghiªn cøu nu«i trång<br /> thuéc b-i triÒu vïng n−íc lî cña c¸c cöa s«ng Thñy s¶n I vµ Trung t©m §éng vËt ®Êt, ®¹i häc<br /> ven biÓn n−íc ta, ®- tõ l©u r−¬i ®−îc coi lµ mét S− ph¹m Hµ Néi.<br /> mãn ¨n bæ d−ìng, giµu ®¹m vµ cã gi¸ thµnh cao.<br /> 2. §èi t−îng vµ trang thiÕt bÞ<br /> Ngoµi gi¸ trÞ vÒ thùc phÈm r−¬i cßn cã gi¸<br /> trÞ vÒ mÆt sinh th¸i do thøc ¨n cña r−¬i chñ yÕu §èi t−îng: r−¬i - Tylorrhynchus<br /> lµ mïn b- h÷u c¬, x¸c ®éng thùc vËt chÕt, nªn heterochaetus Quatrefages 1865.<br /> nã ®ãng vai trß quan träng trong chu tr×nh C¸c thiÕt bÞ phßng thÝ nghiÖm: kÝnh hiÓn vi<br /> chuyÓn hãa vËt chÊt, t¹o nªn sù th«ng tho¸ng chôp ¶nh, c©n ®iÖn tö, buång ®Õm ®éng thùc vËt<br /> cho c¸c vïng triÒu. phï du, lam kÝnh, la men, dông cô gi¶i phÉu,<br /> Do nhu cÇu vÒ s¶n phÈm r−¬i ngµy mét t¨ng th−íc kÑp vµ m¸y c¾t m« (3-5 µm).<br /> nªn vµo mïa sinh s¶n r−¬i ®−îc khai th¸c mét Dung dÞch cån, formol vµ c¸c dông cô phô<br /> c¸ch triÖt ®Ó, mÆt kh¸c do viÖc sö dông hãa chÊt trî kh¸c phôc vô cho viÖc thu mÉu ngoµi<br /> vµ thuèc trõ s©u nhiÒu trong s¶n xuÊt n«ng thùc ®Þa.<br /> nghiÖp ®- lµm cho nguån lîi r−¬i suy gi¶m ®¸ng<br /> kÓ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 3. Ph−¬ng ph¸p<br /> Tõ tr−íc ®Õn nay ®- cã mét sè c«ng tr×nh a. Mïa vô vµ tËp tÝnh di c− sinh s¶n cña R−¬i<br /> nghiªn cøu vÒ r−¬i [1, 2, 4, 10, 11], tuy nhiªn §−îc x¸c ®Þnh qua c¸c tµi liÖu, c«ng tr×nh<br /> c¸c nghiªn cøu chØ dõng l¹i ë møc ®iÒu tra nghiªn cøu ®- ®−îc c«ng bè vµ nh÷ng th«ng tin<br /> th«ng tin vµ ph©n lo¹i, cßn nh÷ng nghiªn cøu cña nh÷ng ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng hay ®i ®¸nh<br /> s©u vÒ sinh häc sinh s¶n cña r−¬i th× ch−a ®−îc b¾t r−¬i t¹i khu vùc nghiªn cøu.<br /> quan t©m. C«ng tr×nh nµy gãp phÇn nghiªn cøu<br /> ®Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n cña loµi r−¬i, lµm c¬ MÉu ®−îc x¸c ®Þnh qua c¸c ®ît thu mÉu t¹i<br /> së cho nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo vÒ sinh s¶n thùc ®Þa.<br /> nh©n t¹o vµ s¶n xuÊt gièng r−¬i. b. Mét sè yÕu tè m«i tr−êng, thêi tiÕt khi r−¬i<br /> tham gia sinh s¶n<br /> I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU<br /> §−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p kü<br /> thuËt kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn m«i tr−êng<br /> 1. Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thu mÉu<br /> n−íc phæ biÕn hiÖn nay, sè liÖu ®−îc thu thËp vµ<br /> Thêi gian: 8 th¸ng (tõ th¸ng 10/2007 ®Õn ph©n tÝch 7 ®ît (tõ th¸ng 10/2007 ®Õn th¸ng<br /> th¸ng 06/2008). 06/2008; 1 ®ît/1 th¸ng).<br /> §Þa ®iÓm: b-i triÒu s«ng V¨n óc vµ ®Çm c. ChiÒu dµi, réng, träng l−îng, sè ®èt cña c¬<br /> nu«i r−¬i cña gia ®×nh «ng TrÇn §×nh TuÊt, th«n thÓ r−¬i tr−íc vµ khi sinh s¶n<br /> T©n Th¾ng, x- ChiÕn Th¾ng, huyÖn An L-o, tØnh MÉu r−¬i sinh tr−ëng thu trong bïn ë ®é s©u<br /> H¶i Phßng. tõ 0- 50 cm, r−¬i sinh s¶n ®−îc thu khi chóng di<br /> MÉu sau khi thu, ®−îc cè ®Þnh vµ chuyÓn vÒ c− sinh s¶n trong n−íc; chiÒu dµi, chiÒu réng<br /> 22<br /> cña c¬ thÓ r−¬i ®−îc ®o b»ng th−íc kü thuËt; Ýt h¬n r−¬i mïa, kÝch th−íc r−¬i chiªm nhá h¬n<br /> khèi l−îng c¬ thÓ ®−îc c©n b»ng c©n ®iÖn tö; sè r−¬i mïa. Tõ th¸ng 1 - 6 d−¬ng lÞch, n−íc thñy<br /> ®èt cña c¬ thÓ r−¬i ®−îc ®Õm trªn kÝnh gi¶i triÒu lªn vÒ ®ªm, do vËy r−¬i di c− sinh s¶n ban<br /> phÉu. ®ªm, khi di c− sinh s¶n chóng kh«ng næi lªn mÆt<br /> TÇn suÊt: 3 ®ît: th¸ng 10, 12 vµ 5, vµo kú n−íc mµ ®i ch×m, c¸ch ®¸y 20 - 30 cm. R−¬i<br /> con n−íc thñy triÒu cña th¸ng, sè l−îng mÉu: 90 th−êng xuÊt hiÖn vµo ®Çu con n−íc tr−íc ngµy<br /> c¸ thÓ. triÒu c−êng tõ 2-3 ngµy, thêi gian nµy c¬ thÓ<br /> chóng chøa Ýt s¶n phÈm sinh dôc h¬n r−¬i mïa.<br /> d. Ph©n biÖt giíi tÝnh vµ tû lÖ ®ùc c¸i vµ h×nh Qua theo dâi vµ thu mÉu r−¬i c¸c th¸ng trong<br /> thøc sinh s¶n cña r−¬i n¨m cho thÊy ngoµi hai vô sinh s¶n chÝnh, r−¬i<br /> Ph©n biÖt giíi tÝnh vµ tû lÖ ®ùc c¸i: ph©n biÖt vÉn tiÕp tôc sinh s¶n r¶i r¸c vµo c¸c th¸ng kh¸c.<br /> ®ùc c¸i ë r−¬i dùa vµo mµu s¾c trong thêi gian Vµo th¸ng 7 vµ th¸ng 8 khi lò vÒ n−íc cã ®é<br /> r−¬i di c− sinh s¶n (th¸ng 10, 12/2007 vµ th¸ng trong, ®é mÆn thÊp th× r−¬i kh«ng xuÊt hiÖn sinh<br /> 5/2008). Sau khi ph©n biÖt ®ùc c¸i th× tiÕn hµnh s¶n. Do sinh s¶n r¶i r¸c víi sè l−îng kh«ng<br /> x¸c ®Þnh tû lÖ ®ùc c¸i, sè l−îng: 150 c¸ thÓ. nhiÒu nªn chóng Ýt ®−îc chó ý vµ hÇu nh− ch−a<br /> cã mét tµi liÖu nµo ®Ò cËp ®Õn.<br /> X¸c ®Þnh h×nh thøc sinh s¶n cña r−¬i: tham<br /> kh¶o qua c¸c tµi liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ b. TËp tÝnh di c− sinh s¶n<br /> c¸c b¶n tin trªn internet, c¸c th«ng tin cña ng−êi<br /> d©n ®i khai th¸c r−¬i vµ c¸c chñ ®Çm nu«i r−¬i. KÕt qu¶ ®iÒu tra tõ c¸c hé d©n chµi khai th¸c<br /> Thu mÉu r−¬i thµnh thôc trong bïn vµo tr−íc r−¬i trªn s«ng cho thÊy khi di c− ra s«ng sinh<br /> s¶n, r−¬i ®i ch×m d−íi mÆt n−íc ë ven bê, n¬i<br /> ngµy cã con n−íc thñy triÒu hµng th¸ng, mÉu<br /> thu vµo c¸c th¸ng 4 - 6 vµ 10 - 12, sè l−îng: 180 l−u l−îng n−íc ch¶y yÕu. MÉu r−¬i thu mua<br /> c¸ thÓ. ®−îc tõ c¸c tay x¨n, l−íi ë cöa s«ng V¨n óc<br /> (c¸ch n¬i giao l−u gi÷a n−íc mÆn vµ ngät 1 km)<br /> e. §¸nh gi¸ søc sinh s¶n cña r−¬i so víi mÉu vËt thu ®−îc ë n¬i nghiªn cøu (®Çm<br /> Søc sinh s¶n tuyÖt ®èi (Fa): cña «ng TuÊt) cho thÊy chóng cã cÊu t¹o vµ kÝch<br /> th−íc gièng nhau, ®iÒu nµy cho thÊy khi di c− ra<br /> Fa = n × V s«ng, r−¬i vÉn tiÕp tôc theo dßng n−íc ch¶y<br /> Víi n lµ sè l−îng trøng cã trong 1 ml dung dÞch; xu«i xuèng cöa s«ng ®Ó sinh s¶n.<br /> V lµ thÓ tÝch chøa sè l−îng trøng cña mét c¸ thÓ. Khi cho mÉu vËt r−¬i ë cöa s«ng vµ khu vùc<br /> Søc sinh s¶n t−¬ng ®èi (Frg): nghiªn cøu vµo n−íc biÓn ®é mÆn 14‰ (lÊy tõ<br /> Frg = Fa/W cöa s«ng) c¬ thÓ chóng ®Òu vì, teo l¹i vµ chÕt<br /> sau 2h40 phót. Theo kÕt qu¶ cña ®Ò tµi “Nghiªn<br /> W lµ träng l−îng cña th©n r−¬i, sè l−îng mÉu cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc, sinh s¶n cña r−¬i<br /> r−¬i tÝnh søc sinh s¶n: 120 c¸ thÓ; thêi gian thu Tylorrhynchus heterochaetus t¹i H¶i Phßng”<br /> mÉu: th¸ng 10 - 12 (2007) vµ th¸ng 4 - 6 (2008). thuéc ViÖn nghiªn cøu nu«i trång Thñy S¶n I ®-<br /> sinh s¶n nh©n t¹o r−¬i thµnh c«ng vµ −¬ng nu«i<br /> II. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN lªn Êu trïng 3 tia cøng ë m«i tr−êng n−íc lî cã<br /> ®é mÆn tõ 5 - 15‰, nhiÖt ®é tõ 24 - 28oC, hµm<br /> 1. Mïa vô vµ tËp tÝnh di c− sinh s¶n cña l−îng oxy hßa tan dao ®éng 4,5 - 5,2 mg/l vµ pH<br /> R−¬i 7,8. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ thÝ nghiÖm trªn,<br /> a. Mïa vô sinh s¶n ®Ò tµi cã nhËn ®Þnh r»ng: khi thµnh thôc r−¬i<br /> kh«ng sinh s¶n ë trong ®Çm mµ di c− ra cöa<br /> Theo c¸c chñ ®Çm vµ c¸c hé khai th¸c r−¬i s«ng gÆp sù chªnh lÖch vÒ ®é mÆn c¬ thÓ vì ra<br /> vµ c¸c mÉu vËt thu thËp ®−îc trong thêi gian phãng s¶n phÈm sinh dôc vµo n−íc, trøng ®−îc<br /> nghiªn cøu cho thÊy mïa vô sinh s¶n chÝnh cña thô tinh vµ ph¸t triÓn thµnh Êu trïng, Êu trïng<br /> r−¬i vµo thêi gian th¸ng 5-6 (r−¬i chiªm) vµ theo n−íc thñy triÒu quay l¹i ®Çm b-i ®Ó thùc<br /> th¸ng 10-11 (r−¬i mïa), r−¬i chiªm cã sè l−îng hiÖn mét vßng ®êi míi.<br /> <br /> <br /> <br /> 23<br />  Thµnh thôc GÆp ®é<br /> di c− ra cöa mÆn vì ra<br /> s«ng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ph¸t triÓn thµnh<br /> Êu trïng quay l¹i<br /> b-i triÒu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Sèng ë b-i Trøng thô<br /> triÒu tinh<br /> <br /> <br /> H×nh 1. S¬ ®å vßng ®êi cña r−¬i<br /> 2. Mét sè yÕu tè m«i tr−êng khi r−¬i sinh s¶n<br /> B¶ng 1<br /> DiÔn biÕn yÕu tè thêi tiÕt khi r−¬i ®i sinh s¶n<br /> C¸c yÕu tè thêi tiÕt<br /> §ît thu Ngµy Thñy triÒu Giê Giã mïa<br /> N¾ng, m−a TuÇn tr¨ng<br /> ©m lÞch (m) n−íc c−êng ®«ng b¾c<br /> 24/10/2007 14/09 M−a nhá Tr¨ng trßn 3,3 3h giã mïa<br /> 22/12/2007 13/11 M−a nhá Tr¨ng trßn 2,8 2h30 giã mïa<br /> 04/03/2008 01/02 N¾ng Tr¨ng sím 2,2 2h Kh«ng<br /> 14/04/2008 13/03 M−a nhá Tr¨ng trßn 3,2 1h giã mïa<br /> 10/05/2008 06/04 M−a nhá Tr¨ng sím 3,3 0h giã mïa<br /> 06/06/2008 03/05 M−a rµo Tr¨ng sím 3,7 20h Kh«ng<br /> B¶ng 2<br /> DiÔn biÕn mét sè yÕu tè m«i tr−êng khi r−¬i di c− sinh s¶n<br /> C¸c yÕu tè m«i tr−êng<br /> §ît thu<br /> §é trong (cm) NhiÖt ®é n−íc (oC) §é mÆn (‰) pH DO (mg/l)<br /> 24/10/2007 30 28,1 1,5 7,40 5,21<br /> 22/12/2007 35 24,5 5,0 7,50 5,57<br /> 04/03/2008 32 24,0 1,0 7,50 6,10<br /> 14/04/2008 27 29,7 0,0 7,50 6,22<br /> 10/05/2008 28 25,0 0,0 7,81 6,45<br /> 06/06/2008 25 28,1 1,5 7,40 5,21<br /> Max 35 29,7 5,0 7,81 6,45<br /> Min 25 24,0 0,0 7,40 5,21<br /> Trung b×nh 29,5 26,6 1,5 7,52 5,79<br /> 24<br />  Qua sè liÖu thu thËp ®−îc cho thÊy r−¬i xuÊt trong cña n−íc thñy triÒu vµo th¸ng 11 vµ th¸ng<br /> hiÖn di c− sinh s¶n ë ®é trong n−íc dao ®éng 12 lµ cao nhÊt t−¬ng øng ®é mÆn cao nhÊt, vµo<br /> trong kho¶ng 25-32 cm, nhiÖt ®é n−íc tõ 24,4 - thêi ®iÓm nµy, r−¬i ®i sinh s¶n víi sè l−îng<br /> 29,7oC, nhiÖt ®é kh«ng khÝ tõ 21 - 32,5oC, ®é ®«ng biÓu hiÖn ë s¶n l−îng r−¬i khai th¸c ®−îc<br /> mÆn tõ 0-5‰, pH tõ 7,2 - 7,8, hµm l−îng oxy tõ trong 2 th¸ng nµy lµ rÊt lín (1950 vµ 500 kg), do<br /> 5,2 - 6,45, tÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn ®Òu n»m trong vËy ®Ò tµi cã nhËn ®Þnh r»ng ®é ®ôc vµ ®é mÆn<br /> kho¶ng phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi cã ¶nh h−ëng lín ®Õn di c− sinh s¶n cña r−¬i.<br /> ®éng vËt thñy s¶n.<br /> 3. Sù biÕn ®æi cña c¬ thÓ r−¬i khi thµnh thôc<br /> Khi ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè sinh dôc<br /> thñy hãa trong c¸c ®ît thu mÉu cho thÊy ®é<br /> B¶ng 3<br /> ChiÒu dµi, réng, khèi l−îng, sè ®èt c¬ thÓ r−¬i sinh tr−ëng vµ sinh s¶n<br /> §é dµi th©n (cm) Réng th©n (mm) Träng l−îng (g) Sè ®èt c¬ thÓ<br /> §ît thu Tr−íc Khi Tr−íc Khi Tr−íc Khi Tr−íc Khi<br /> sinh s¶n sinh s¶n sinh s¶n sinh s¶n sinh s¶n sinh s¶n sinh s¶n sinh s¶n<br /> 24/10/2007 13,78 5,75 2,29 6,66 0,68 0,60 176 57<br /> 24/11/2007 9,56 4,96 2,33 6,15 0,36 0,69 169 66<br /> 10/05/2008 8,46 3,73 2,30 4,15 0,29 0,31 154 59<br /> Trung b×nh 10,60 4,81 2,31 5,65 0,44 0,53 166 61<br /> <br /> Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy, r−¬i sinh h×nh th¸i cÊu t¹o bªn ngoµi. Vµo mïa sinh s¶n,<br /> tr−ëng cã chiÒu dµi vµ sè ®èt c¬ thÓ lín h¬n r−¬i c¬ thÓ r−¬i ph¸t triÓn mËp m¹p, tr«ng rÊt ®Ñp<br /> sinh s¶n tõ 2,6 - 2,7 lÇn, ®©y còng cã thÓ lµ c¨n m¾t, c¬ thÓ ph©n tÝnh ®ùc c¸i riªng biÖt vµ cã thÓ<br /> cø ®Ó c¸c tµi liÖu kh¸c nhËn ®Þnh r»ng r−¬i sinh ph©n biÖt ®−îc b»ng m¾t th−êng.<br /> s¶n v« tÝnh (®øt ®o¹n) tr−íc khi sinh s¶n h÷u R−¬i c¸i c¬ thÓ cã mµu xanh nh¹t hay mµu<br /> tÝnh), chiÒu réng th©n vµ träng l−îng r−¬i sinh n©u vµng (mµu cña trøng). R−¬i ®ùc cã mµu s¾c<br /> tr−ëng nhá h¬n r−¬i sinh s¶n tõ 2,44 -1,2 lÇn, sÆc sì, th−êng lµ mµu tr¾ng ®ôc pha chót phít<br /> nguyªn nh©n vµo mïa sinh s¶n phÇn ®Çu c¬ thÓ hång, trªn l−ng cã 1 v¹ch ®á ch¹y däc theo th©n.<br /> r−¬i rÊt ph¸t triÓn.<br /> Khi thµnh thôc c¸c c¬ quan néi t¹ng cña r−¬i<br /> 4. Ph©n biÖt giíi tÝnh, tû lÖ ®ùc c¸i vµ h×nh ®Òu tiªu gi¶m hoÆc trèng rçng, c¬ l−ng vµ c¬<br /> thøc sinh s¶n r−¬i bông teo l¹i ë møc nhá nhÊt, toµn th©n r−¬i nh−<br /> a. Ph©n biÖt giíi tÝnh mét c¸i èng, bªn trong chøa ®Çy c¸c s¶n phÈm<br /> sinh dôc. C¬ thÓ r−¬i rÊt dÔ bÞ vì khi m«i tr−êng<br /> §èi víi r−¬i khi sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cã sù biÕn ®æi vÒ ®é mÆn, pH hay bÞ mét t¸c<br /> d−íi nÒn ®¸y bïn, c¬ thÓ cña chóng dµi vµ máng ®éng c¬ häc. Khi vì, trøng hay tinh trïng tho¸t ra<br /> tr«ng gièng nh− sîi chØ ®á, giai ®o¹n nµy gÇn ngoµi rÊt nhanh lµm c¬ thÓ r−¬i teo tãp l¹i.<br /> nh− kh«ng thÓ ph©n biÖt ®−îc giíi tÝnh b»ng<br /> <br /> R−¬i ®ùc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> R−¬i c¸i<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 2. R−¬i ®ùc, r−¬i c¸i vµ l¸t c¾t ngang r−¬i c¸i trong mïa sinh s¶n<br /> 25<br /> b. Tû lÖ ®ùc c¸i cña r−¬i khi gi¶i phÉu còng chØ ph©n biÖt ®−îc giíi tÝnh<br /> cña r−¬i c¸i b»ng ph−¬ng ph¸p gi¶i phÉu vµ c¾t<br /> Khi sinh tr−êng vµ ph¸t triÓn ë trong hang m«, qua 3 ®ît thu mÉu kÕt qu¶ ph©n tÝch theo<br /> d−íi bïn dùa vµo mµu s¾c vµ h×nh th¸i bªn b¶ng sau:<br /> ngoµi th× hÇu nh− kh«ng ph©n biÖt ®−îc ®ùc c¸i,<br /> <br /> B¶ng 4<br /> Tû lÖ ®ùc c¸i trung b×nh cña r−¬i sinh s¶n qua c¸c ®ît thu mÉu<br /> §ît thu mÉu R−¬i ®ùc R−¬i c¸i Tû lÖ ®ùc/c¸i<br /> 24/10/2007 21 29 1/1,4<br /> 22/12/2007 15 35 1/2,3<br /> 10/5/2008 16 34 1/2,1<br /> Trung b×nh 17 33 1/1,9<br /> <br /> Qua b¶ng cho thÊy, tû lÖ ®ùc/c¸i r−¬i tham nhÇm r»ng tr−íc khi r−¬i sinh s¶n h÷u tÝnh th×<br /> gia sinh s¶n trong 3 ®ît thu mÉu lµ 1/1,9, tû lÖ ®- cã giai ®o¹n sinh s¶n v« tÝnh b»ng h×nh thøc<br /> ®ùc c¸i cña r−¬i th¸ng 12 vµ th¸ng 5 lµ t−¬ng ®øt ®o¹n).<br /> ®−¬ng nhau. Tû lÖ ®ùc/c¸i trung b×nh cña c¸c Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu b−íc ®Çu c¸c mÉu<br /> ®ît thu kh¸c xa so víi c«ng bè cña t¸c gi¶ Vò vËt t¹i thùc ®Þa vµ ë phßng thÝ nghiÖm, ®Ò tµi cã<br /> B»ng (1960) lµ 1/10. nhËn ®Þnh r»ng, khi r−¬i tr−ëng thµnh còng<br /> c. H×nh thøc sinh s¶n cña r−¬i gièng nh− c¸c loµi giun nhiÒu t¬ kh¸c c¬ thÓ ®Òu<br /> chia lµm 2 phÇn, phÇn phÝa tr−íc lµ phÇn sinh<br /> Qua thu thËp mÉu vËt trong c¸c ®ît thu mÉu s¶n (epitoque), phÇn sau lµ phÇn dinh d−ìng<br /> vµ c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy r»ng khi r−¬i (atoque). Vµo mïa sinh s¶n phÇn phÝa tr−íc cã<br /> sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn trong hang d−íi líp chøa tuyÕn sinh dôc rÊt ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ<br /> bïn, c¬ thÓ chóng cã chiÒu dµi, sè ®èt lín gÊp phÇn ch©n bªn; phÇn c¬ thÓ phÝa sau tiªu gi¶m<br /> 1,5-2 lÇn khi r−¬i næi lªn sinh s¶n (®©y còng cã vµ ph©n hñy trong hang n¬i r−¬i sinh sèng tr−íc<br /> thÓ lµ c¨n cø ®Ó c¸c tµi liÖu kh¸c nhËn ®Þnh khi r−¬i næi lªn di c− sinh s¶n.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 3. R−¬i thµnh thôc sinh dôc trong bïn tr−íc ngµy di c− sinh s¶n<br /> <br /> <br /> 26<br /> d. Søc sinh s¶n tuyÖt ®èi vµ t−¬ng ®èi cña r−¬i trøng/c¸ thÓ, søc sinh s¶n t−¬ng ®èi 233.528<br /> trøng/gam c¸ thÓ.<br /> Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch, søc sinh s¶n tuyÖt ®èi<br /> trung b×nh cña r−¬i Fa = 107.192 trøng vµ søc TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> sinh s¶n t−¬ng ®èi Fg = 233.528 trøng. So s¸nh<br /> qua c¸c ®ît thu mÉu cho thÊy, søc sinh s¶n tuyÖt<br /> 1. Http://www.3dhanoi.com/forum/viewtopic.<br /> ®èi cña th¸ng 10 vµ th¸ng 12 cao h¬n th¸ng 5,<br /> php?p.<br /> nguyªn nh©n lµ vµo vô mïa r−¬i cã kÝch cì lín<br /> h¬n r−¬i vô chiªm. 2. Http://www.rimf.org.vn/bantin/tapchi.<br /> III. KÕT LUËN 3. NguyÔn V¨n Khang, 1991: R−¬i vµ nguån<br /> lîi. B¸o Khoa häc vµ §êi sèng, 48: 883.<br /> 1. M«i tr−êng sèng cña r−¬i ë d−íi nÒn ®¸y 4. §Æng Ngäc Thanh, Th¸i TrÇn B¸i vµ<br /> cña b-i triÒu cöa s«ng ven biÓn n¬i chÞu t¸c Ph¹m V¨n Miªn, 1980: §Þnh lo¹i ®éng vËt<br /> ®éng cña thñy triÒu, chÊt ®¸y lµ bïn hoÆc bïn<br /> kh«ng x−¬ng sèng n−íc ngät B¾c ViÖt Nam.<br /> c¸t pH dao ®éng tõ 7,2 - 7,8 ®é mÆn dao ®éng tõ<br /> Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> 0 - 5‰, nhiÖt ®é n−íc 24,4 - 29,7oC, r−¬i sinh<br /> s¶n vô chiªm (th¸ng 5, 6) vµ vô mïa (th¸ng 10, 5. Lª V©n, 2000: R−¬i - Hßa Trïng.<br /> 11) ngoµi ra cßn sinh s¶n r¶si r¸c vµo c¸c th¸ng Http://www.viendu.com.<br /> trong n¨m vµ kh«ng sinh s¶n vµo mïa m−a lò 6. Michael Mazurkiewicz, 1975: Biological<br /> (th¸ng 7 vµ 8). Bulletin, 149(1): 186-204.<br /> 2. R−¬i sinh tr−ëng c¬ thÓ cã d¹ng sîi chØ 7. Koya Yasunori et al., 2003: Gifu. Univ.,<br /> ®á, khã ph©n biÖt ®ùc c¸i. ChiÒu dµi trung b×nh<br /> Faculty of Education, JPN, 27(2): 85-94.<br /> 10,6 cm; chiÒu réng th©n 2,31 mm; khèi l−îng<br /> 0,44 gam vµ cã 164 ®èt. Khi thµnh thôc, r−¬i 8. Http://www.jstage.jst.go.<br /> ph©n tÝnh ®ùc c¸i vµ cã mµu s¾c riªng biÖt, c¬ 9. Pham Dinh Trong, 2006: About some<br /> thÓ cã chiÒu dµi trung b×nh 4,81 cm; chiÒu réng biological characteristics and the spawning<br /> th©n 4,65 mm; träng l−îng 0,53 gam vµ 64 ®èt. season of tylorrynchus heterochaetus<br /> 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, h×nh thøc (quatrefages) in the northern coast Vietnam:<br /> sinh s¶n cña r−¬i lµ sinh s¶n h÷u tÝnh, tû lÖ 6. Hai Phong Sub-Institute of Oceanography<br /> ®ùc/c¸i khi tham gia sinh s¶n lµ 1/1,9. Thêi gian Marine Resources and Environment.<br /> xuÊt hiÖn cña R−¬i ®Òu øng víi con n−íc c−êng Http://www.marinespecies.org/aphia.ph<br /> cña thñy triÒu, tuÇn tr¨ng. Khi thêi tiÕt cã sù p?p=taxdetails&id=337298.<br /> thay ®æi ®ét ngét bëi giã mïa vµ m−a nhá, nhiÖt<br /> ®é kh«ng khÝ 26,07oC, n−íc 26,63oC, ®é trong 10. Nguyªn C«ng Tiªu, 1927: Note sur un<br /> 27,4, ®é mÆn 1,5‰, pH dao ®éng tõ 7,4-7,81 vµ Palolo du Tokin: 33-39. Note, Inst,<br /> hµm l−îng oxy hßa tan 5,8 mg/l. Oceanogr, Indochine.<br /> 4. Khi thµnh thôc r−¬i cã tËp tÝnh di c− theo 11. M. M. C. H. Gravier, J. L. Dantan, 1932:<br /> thñy triÒu ra cöa s«ng ®Ó sinh s¶n råi chÕt, trøng Palolo Japonais [Tylorrhynchus<br /> ®−îc thô tinh, ph¸t triÓn thµnh Êu trïng ë m«i heterochaetus (De Quatrefages) =<br /> tr−êng n−íc cã ®é mÆn 5‰ trë lªn, sau ®ã Êu Tylorrhynchus chinensis (Grube) =<br /> trïng l¹i theo n−íc thñy triÒu trë vÒ c¸c b-i triÒu Ceratocephale osawai (Izuka)]. Crustace's<br /> ®Ó thùc hiÖn mét vßng ®êi míi. De'capodes Provenant De Dinstitut<br /> 5. Søc sinh s¶n tuyÖt ®èi cña r−¬i lµ 107.192 Oce'anographique De Nha Trang.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 27<br /> SOME CONTRIBUTION TO STUDY ON PRODUCTIVE CHARECTERISTICS OF<br /> THE palolo (Tylorrhynchus heterochaetus) POLYsCHAETA -<br /> NEREIDAE IN HAI PHONG BRACKISH WATER<br /> NGUYEN QUANG CHUONG<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> The palolo (Tylorrhynchus heterochaetus, Quatrefages 1865) is a Polychaeta-Nereidae, living in muddy<br /> bottom of brackish water in estuaries coastal area. They are mainly captured during breeding.<br /> This type of the palolo Polychaeta is a favourite seafood, having highly nutrient value. Under large<br /> season.<br /> Demand for commercial food, together with overuse of pesticide for intensive agriculture and the<br /> destruction of the habitat, their population has over explored, leading to serious reduction of captured<br /> production.<br /> However, up to date, there is very little or almost no scientific information of the life cycle of this species.<br /> Knowledge in ecological characteristics such as tidal, weather change accompany with environmental<br /> parameters trigger induce spawning will help plan for conservation of the palolo Polychaete in the future.<br /> This study result for the palolo was conducted in Hai Phong from 10/2007 to 6/2008. It has shown that<br /> breeding season is during two periods, May - June and October - November in accordance with full moon,<br /> critical to starting tidal and weather change (little raining, winter win….)<br /> Determination of environment during breeding times has indicated that temperature 26.57°C (water) and<br /> 26.070C (air), secchi disk at 29.5 cm, pH value 7.52, DO 5.79 mg/l and salinity 1.5‰ were the critical<br /> parameters for the spawning.<br /> Investigation of morphology has shown that Dtr = 166, Dk = 61; Ltr = 10.60 cm, Lk = 4.812 cm; Rtr =<br /> 2.31 mm, Rk = 5.64 mm; Ptr = 0.442 gr; Pk = 0.532 gr.<br /> Sex ratio determined through color and thereby found that during the time of spawning, the ratio between<br /> male and female was 1/1.9. Interestingly, unlike the previous thought that the Worm was more likely asexual.<br /> The result in this study strongly proved that it is sexually reproductive.<br /> Acknowledgment<br /> Many thanks is forwards to prof. Dr. Dang Ngoc Thanh, Institute of Science and Technology of Vietnam<br /> who has advise the study and give comments to all materials in the paper.<br /> Great thanks to prof. Dr. Thai Tran Bai for lab. Work, Ms. Phan Thi Van, Mr. Mai Van Tai and Mr. Vo<br /> Van Binh (CEDMA) for all study facilities.<br /> Field study has been supported from Mr. Tran Dinh Tuat in Tan Thang village, Chen Thang commune, An<br /> Lao district, who gave useful information contributing to the study.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 31-3-2009<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 28<br />