Nghiên cứu phẫu thuật hạ mi bằng vật chêm tự thân trong điều trị co rút mi trên liên quan tuyến giáp

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> NGHIÊN CỨU PHẪU THUẬT HẠ MI BẰNG VẬT CHÊM TỰ THÂN<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ CO RÚT MI TRÊN LIÊN QUAN TUYẾN GIÁP<br /> Võ Thị Bảo Châu*, Lê Minh Thông*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả ban đầu của phẫu thuật hạ mi bằng cách ghép sụn vành tai điều trị các bệnh<br /> nhân co rút mi trên liên quan tuyến giáp.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu quan sát hàng loạt 23 mắt được chẩn đoán co rút mi trên<br /> liên quan tuyến giáp mức độ vừa và nặng. Các bệnh nhân này được phẫu thuật hạ mi trên bằng phương pháp<br /> ghép sụn vành tai tự thân tại bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh. Số liệu được thu thập trước và sau mổ trong thời<br /> gian theo dõi trung bình là 6 tháng.<br /> Kết quả: Trong suốt khoảng thời gian theo dõi, hơn 90% triệu chứng trước mổ cải thiện: mi hạ tốt<br /> (95,65%); cải thiện hở mi (100%). Tồn tại co rút mi phía thái dương chỉ xảy ra trong 13.04%. Biến chứng viêm<br /> giác mạc chiếm 8,68%; không có trường hợp nào bị sụp mi hay thải ghép, chỉ có 1 trường hợp tái phát, chiếm tỉ lệ<br /> 4,34%.<br /> Kết luận: Ghép sụn tai tự thân là một phẫu thuật an toàn và hiệu quả cao để điều trị co rút mi trên liên<br /> quan tuyến giáp. Phương pháp này đem lại kết quả tốt về thẩm mỹ và cải thiện đáng kể bệnh lý giác mạc do bệnh<br /> lý co rút mi gây ra.<br /> Từ khoá: co rút mi trên liên quan tuyến giáp, vật chêm tự thân.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STUDY ON THE SURGERY FOR TREATMENT THYROID RELATED UPPER EYELID<br /> RETRACTIONBY USING AUTOLOGOUS SPACERS<br /> Vo Thi Bao Chau, Le Minh Thong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 74 - 79<br /> Purpose: To review the outcome of upperlid lowering by using auricular cartilage as the spacer for thyroidrelated upper eyelid retraction.<br /> Methods: this was a case series study of 23 eyes which were diagnosed medium/severe graded thyroidrelated upper eyelid retraction. The patients were operated at Hochiminh Eye Hospital, using auricular cartilage<br /> as the spacer to lower upperlid. Data were collected before and during 6 months after the surgery.<br /> Result: More than 90% of preoperative symptoms improved: good upperlid lowering (95.65%),<br /> lagophthalmos improved(100%). There were 13.04% of eyes which remained lateral upper eyelid retraction.<br /> Complications were keratopathy (8.68%), graft extrusion (0%), ptosis (0%). Only 1 eye were recurrent (4.34%).<br /> Conclusion: Upperlid lowering by using auricular cartilage as the spacer is a safe and effective method to<br /> treat thyroid-related upper eyelid retraction. It brings good cosmetic results and improves keratopathy because of<br /> upperlid retraction.<br /> Keywords: thyroid related upper eyelid retraction, autologous spacer.<br /> <br /> *Bộ Môn Mắt, ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS Võ thị Bảo Châu<br /> ĐT: 0934850762<br /> <br /> 74<br /> <br /> Email: bchaupearly@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Co rút mi trên được định nghĩa là sự nâng<br /> lên vượt khỏi vị trí bình thường của mi trên ở tư<br /> thế nhìn nguyên phát (bình thường, ở tư thế<br /> nhìn thẳng về phía trước, mí trên che cực trên<br /> giác mạc 2mm kể từ rìa 12h của giác mạc). Co<br /> rút mi trên có thể do nhiều nguyên nhân, trong<br /> đó, nguyên nhân thường nhất là do bệnh tuyến<br /> giáp. Trong bệnh lý co rút mi trên liên quan<br /> tuyến giáp, các yếu tố góp phần gây bệnh bao<br /> gồm cường hoạt giao cảm cơ Muller, xơ hóa,<br /> tăng hoạt của phức hợp cơ nâng mi thứ phát sau<br /> cường cơ trực dưới(4,5). Điều trị co rút mi trên<br /> không những cải thiện được khía cạnh thẩm mỹ<br /> của bệnh nhân, làm cho mắt họ không còn vẻ dữ<br /> dằn do trợn mi, mà còn bảo vệ được giác mạc<br /> của bệnh nhân. Phẫu thuật được lên đặt ra khi<br /> tình trạng bệnh ổn định, chức năng tuyến giáp<br /> của bệnh nhân bình thường và tình trạng co rút<br /> mi trên không thay đổi từ 6 tháng trở lên.<br /> Có nhiều phương pháp phẫu thuật được sử<br /> dụng để điều trị co rút mi trên(7,6,4). Các phương<br /> pháp tiếp cận theo lối trước gồm lùi cơ nâng mi<br /> có kèm hoặc không kèm chỉ cố định, rạch/cắt cơ<br /> Muller, mở cơ vùng rìa, rạch mí toàn phần từng<br /> bậc, và Z-plasty. Các phương pháp tiếp cận cơ<br /> Muller và cơ nâng mi theo lối sau (hay lối kết<br /> mạc) cũng đã được báo cáo và điều chỉnh. Các<br /> phương pháp này khá đa dạng về mức độ hiệu<br /> quả ban đầu và về sau dù bệnh nền (bệnh tuyến<br /> giáp) ổn định. Có giả thuyết cho rằng các<br /> phương pháp này tạo một chỗ khuyết ở mi trên,<br /> từ đó thúc đẩy quá trình lành vết thương gây<br /> xúc tiến cho sự co rút. Do đó, với một vật chêm<br /> được đặt giữa bề mặt cân cơ nâng mi và bờ trên<br /> sụn mi làm giá đỡ, tiến trình co rút này có thể<br /> được hạn chế.<br /> Trong nghiên cứu này, chúng tôi đánh giá<br /> hiệu quả của phẫu thuật hạ mi trong bệnh lý co<br /> rút mi trên liên quan tuyến giáp bằng phương<br /> pháp ghép vật chêm là sụn vành tai – một vật<br /> liệu tự thân khá dễ lấy, ít gây biến chứng và biến<br /> dạng thẩm mỹ tại vị trí lấy sụn cũng như bản<br /> thân mảnh sụn ghép dẻo nhưng vẫn có độ cứng<br /> <br /> Mắt<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> vừa đủ để duy trì hình dạng cũng như hiệu quả<br /> hạ mi sau ghép.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu tiến cứu<br /> trên 17 bệnh nhân độ tuổi từ 24 đến 72, gồm 8<br /> nam, 9 nữ với tổng số mắt là 23, gồm 9 mắt<br /> phải và 14 mắt trái. Trong số đó, 6 bệnh nhân<br /> được phẫu thuật 2 mắt, 11 bệnh nhân được<br /> phẫu thuật 1 mắt.<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn gồm các bệnh nhân co<br /> rút mi trên liên quan tuyến giáp mức độ trung<br /> bình và nặng có mức độ co rút mi ổn định từ 6<br /> tháng trở lên với chức năng tuyến giáp ổn định.<br /> <br /> Phân loại mức độ co rút mi trên dựa theo<br /> MRD(2)<br /> - Co rút nhẹ: MRD ≤5mm.<br /> - Co rút trung bình: 5mm7mm.<br /> Tất cả bệnh nhân đều được khám trước và<br /> sau phẫu thuật bởi cùng một người, được phẫu<br /> thuật bởi cùng một phẫu thuật viên. Bệnh sử về<br /> co rút mi trên được khai thác kỹ, ghi nhận cả<br /> những triệu chứng thường gặp của bệnh giác<br /> mạc do hở mi như: khô mắt, cảm giác kích thích,<br /> nóng rát, cộm, chảy nước mắt, nhìn mờ, sợ ánh<br /> sáng. Khám trước mổ đánh giá mức độ co rút mi<br /> trên, độ hở mi, tình trạng giác mạc và các biểu<br /> hiện mắt liên quan tuyến giáp khác, nếu có.<br /> Bệnh nhân được tiến hành làm xét nghiệm đánh<br /> giá chức năng tuyến giáp gồm fT3, fT4, TSH,<br /> TRAb; siêu âm tuyến giáp, siêu âm và CT scan<br /> hốc mắt đánh giá sự phì đại cơ trực và tình trạng<br /> thị thần kinh. Phẫu thuật hạ mí được tiến hành<br /> sau các phẫu thuật giải áp hốc mắt và chỉnh lé<br /> trong trường hợp bệnh nhân có chỉ định.<br /> <br /> Kỹ thuật mổ<br /> Các bệnh nhân được chia làm 2 lô ngẫu<br /> nhiên, cùng ghép sụn vành tai nhưng lô 1 tiếp<br /> cận theo lối trước (đường da) và lô 2 được tiếp<br /> cận qua lối sau (đường kết mạc).<br /> <br /> Lấy sụn sau tai<br /> - Gây tê dưới da mặt sau tai.<br /> <br /> 75<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> - Rạch da, bóc tách để lộ tấm sụn.<br /> - Dùng lưỡi dao 11 và kéo phẫu tích để lấy<br /> sụn theo kích thước: chiều dài 20mm x độ cao<br /> (độ lộ củng mạc + 3mm).<br /> - Khâu da sau tai với chỉ Silk 7.0.<br /> <br /> Kỹ thuật ghép sụn<br /> - Lật ngược mi trên.<br /> - Gây tê vào chỗ kết mạc cùng đồ.<br /> - Bóc tách kết mạc khỏi bờ trên sụn mi và<br /> khỏi cơ Muller về phía cùng đồ trên.<br /> - Dùng cặp kẹp phức hợp cân cơ và cơ<br /> Muller, cắt rời khỏi bờ trên sụn.<br /> - Khâu nối sụn tai chêm giữa sụn và phức<br /> hợp cân cơ-cơ Muller bằng chỉ Vicryl 6.0.<br /> - Khâu kết mạc trở lại bờ trên sụn mi để lót<br /> mặt trong của sụn ghép.<br /> Sau mổ, bệnh nhân được đánh giá lại sau 1<br /> tuần, 1 tháng, 3 tháng và 6 tháng. Các điểm cần<br /> lưu ý khi tái khám bệnh nhân là: độ hạ của mi<br /> trên, mức độ hở mi, sự thuyên giảm của bệnh<br /> giác mạc hay các triệu chứng khác kèm theo<br /> trước mổ, biến chứng. Yếu tố thẩm mỹ như sự<br /> cân xứng giữa 2 mắt, độ cao nếp mí đôi và vị trí<br /> lấy sụn cũng được xem xét kỹ khi tái khám. Bờ<br /> mi được đánh giá chủ yếu dựa trên sự bảo toàn<br /> được bề cong bình thường hay không. Khi tái<br /> khám mảnh ghép, chú ý đến vấn đề mảnh ghép<br /> có bị thải hay co rút hay không.<br /> <br /> Tiêu chuẩn đánh giá kết quả(4)<br /> * Đánh giá phục hồi chức năng che chở nhãn<br /> cầu: độ hạ mi sau mổ, từng thời điểm tái khám<br /> (1 tháng, 3 tháng, 6 tháng) và độ tái phát bằng trị<br /> số MRD (marginal reflex distance – khoảng cách<br /> điểm phản quang so với bờ mi).<br /> <br /> - Đạt yêu cầu: 3,5mm≤MRD≤5mm.<br /> - Thái quá: 2,5mm≤MRD5mm.<br /> <br /> 76<br /> <br /> * Đánh giá phục hồi thẩm mỹ với sự cân<br /> xứng bề cao khe mi 2 bên qua trị số dMRD (hiệu<br /> số sai biệt bề cao khe mi 2 bên):<br /> <br /> - Tốt: 0mm≤dMRD