Nhân giống dòng bạch đàn lai UE35 và UE56 bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào

Đặng Ngọc Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 108(08): 47 - 55<br /> <br /> NHÂN GIỐNG DÒNG BẠCH ĐÀN LAI UE35 VÀ UE56<br /> BẰNG PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO<br /> Đặng Ngọc Hùng1*, Lê Đình Khả2<br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên<br /> 2<br /> Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu nhân giống dòng Bạch đàn lai UE35 và UE56 (Eucalyptus Urophylla và E. exserta)<br /> bao gồm nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chất khử trùng HgCL2 và Ca(OCL)2 thấy rằng với<br /> HgCl2 nồng độ 0,1% trong 10 phút có kết quả tốt nhất ở cả hai dòng. Kết quả khử trùng đạt được<br /> là cao nhất có mẫu sống UE35:12,53- 15,76 và UE56:13,10-16,05. Môi trường thí nghiệm nhân<br /> chồi nách cây Bạch đàn là: Litvay; WPM; MS*; MS; WV3 kết quả là môi trường MS* là môi<br /> trường có số chồi sống và hệ số nảy chồi tốt nhất so 4 loại môi trường còn lại với các chỉ tiêu lần<br /> lượt dòng UE35 là 213 chồi, HSNC 1,18 và UE56 là 211 chồi; HSNC 1,17 lần. Chất kích thích<br /> sinh trưởng được bổ sung là BAP; NAA; IAA; Kinetin. Kết quả thấy rằng BAP+ NAA+Kinetin có<br /> tác dụng nhân nhanh chồi tốt hơn sử dụng riêng BAP hay Kinetin là: BAP 2.0mg/l+ NAA 1.0 +<br /> Kinetine 0,5mg/l UE35; 1,0 mg/l UE56, bổ sung Kinetin nồng độ 0,5 và 1,0 mg/l chồi sinh trưởng<br /> tốt, lá có mầu xanh non. Ra rễ thích hợp cho UE35 và UE56 là sự kết hợp IBA 2,0 mg/l + ABT1<br /> 0,5 ng/l dòng UE35 (tỷ lệ chồi ra rễ đạt 82,2%; số rễ trung bình 2,58; chiều dài trung bình của rễ là<br /> 1,29; dòng UE56 tỷ lệ chồi ra rễ đạt 81,7%, số rễ trung bình là 2,59 rễ/cây, chiều dài trung bình<br /> của rễ là 1,16, đầu rễ trắng, mập và đều.<br /> Từ khóa: Bạch đàn, nhân giống, nuôi cấy mô tế bào, nảy chồi, B5, chất kích thích nhân nhanh,<br /> chất kích thích ra rễ, dòng UE35 và UE56<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Ứng dụng của công nghệ tế bào trong nhân<br /> giống cây rừng ngày càng rộng rãi. Nuôi cấy<br /> mô tế bào thực vật đang được coi là giải pháp<br /> khoa học có hiệu quả trong nhân giống cây<br /> rừng. Bằng kỹ thuật nhân giống vô tính, ngoài<br /> việc tạo ra số lượng lớn cây trồng có năng<br /> suất cao, chất lượng tốt mà vẫn giữ được<br /> những đặc tính di truyền quý hiếm, đáp ứng<br /> tốt nhu cầu phát triển và sử dụng hiệu quả<br /> nguồn tài nguyên đất rừng.<br /> Trong những năm gần đây Trung tâm nghiên<br /> cứu giống cây rừng thuộc Viện nghiên cứu<br /> lâm nghiệp Việt Nam đã tạo ra hàng loạt tổ<br /> hợp lai giữa các loài Bạch đàn urô<br /> (Eucalyptus urophylla), Bạch đàn caman (E.<br /> camaldulensis) và Bạch đàn liễu (E. exserta).<br /> Khảo nghiệm tại một số lập địa đã thấy nhiều<br /> tổ hợp lai có sinh trưởng nhanh gấp 1,5 – 2<br /> lần, thậm chí một số tổ hợp lai có thể gấp 3-4<br /> giống bố mẹ lần [3]. Năm 2001 Bộ<br /> NN&PTNT đã có quyết định số 4356 (ngày<br /> *<br /> <br /> Tel: 0973-555-249; Email: hungtuaf@gmail.com<br /> <br /> 19/9) công nhận 31 cây trội thuộc 8 tổ hợp<br /> lai U29E1, U29E2, U29C3, U29C4, U29U4,<br /> U29U26 , U15C4, U30E5 [3,4]. Qua khảo nghiệm<br /> một số năm đã thấy các tổ hợp trên đều có<br /> một số dòng có năng suất cao như tổ hợp lai<br /> U29E2 và U29E4. Dòng UE35 là giống được<br /> nhân từ cây trội số 101 và được công nhận<br /> giống của U29E2, là dòng có sinh trưởng<br /> trung bình khá tại Tam Thanh (Phú Thọ).<br /> Dòng UE56 là giống được nhân từ cây trội số<br /> 27 của dòng U29E4 song chưa được đưa vào<br /> khảo nghiệm [6].<br /> Nhân giống bằng nuôi cấy mô cho các dòng<br /> cây lai này là một trong những khâu quan<br /> trọng để tạo đủ giống có số lượng đủ lớn cho<br /> các khảo nghiệm trên hiện trường, tuy nhiên<br /> các giống mới này chưa hoặc mới đang trong<br /> quá trình đưa vào sản xuất. Để rút ngắn thời<br /> gian ứng dụng kết quả chọn giống, nhanh<br /> chóng đưa các giống mới có năng suất cao<br /> vào trồng rừng sản xuất, việc nghiên cứu công<br /> nghệ nhân nhanh một số giống Bạch đàn có<br /> năng suất cao đảm bảo tính khoa học, hiện đại<br /> và đáp ứng được mục tiêu trồng rừng sản xuất<br /> trên diện rộng lá hết sức cần thiết.<br /> 47<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đặng Ngọc Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG<br /> PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Vật liệu nghiên cứu<br /> Vật liệu nghiên cứu là mẫu xử lý từ chồi đỉnh<br /> và chồi bên của cây đầu dòng UE35 và UE56.<br /> Đây là những cây lai đã được chọn lọc trong<br /> các tổ hợp lai giữa Eucalyptus urophylla x E.<br /> exserta).<br /> Địa điểm nuôi cấy<br /> Các thí nghiệm thực hiện tại Bộ môn Công<br /> nghệ Tế bào Thực vật-Viện Khoa học Sự<br /> sống- Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.<br /> Điều kiện nuôi cấy: Các thí nghiệm được<br /> tiến hành trong phòng vô trùng, nhiệt độ<br /> nuôi cấy trong phòng là 250 (± 2), độ ẩm<br /> không khí 60-70% và cường độ ánh sáng<br /> nuôi cấy là 2000-3000 lux, thời gian chiếu<br /> sáng 8-10 giờ/ngày [2].<br /> Nội dung và phương pháp nghiên cứu<br /> Nội dung 1: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> chất khử trùng HgCl2 0,1% và Ca(OCL)2 đối<br /> với 2 dòng Bạch đàn lai UE35 và UE56, 180<br /> mẫu/công thức/3 lần nhắc lại. sau 20 ngày<br /> đo đếm.<br /> Thí nghiệm 1: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> chất khử trùng HgCl2 0,1% và Ca(OCL)2 đối<br /> với 2 dòng Bạch đàn lai UE35 180 mẫu/công<br /> thức/3 lần nhắc lại. Sau 20 ngày đo đếm.<br /> Thí nghiệm 1: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> chất khử trùng HgCl2 0,1% và Ca(OCL)2 đối<br /> với 2 dòng Bạch đàn lai UE56 180 mẫu/công<br /> thức/3 lần nhắc lại. Sau 20 ngày đo đếm<br /> Chỉ tiêu theo dõi: Chồi sống, chồi nẩy mầm<br /> Nội dung 2: Nghiên cứu ảnh hưởng của môi<br /> trường đến tỷ lệ sống của 2 dòng Bạch đàn<br /> lai UE. Tổng số 180 mẫu/CT/3 lần nhắc<br /> lại/môi trường, sau 25 ngày đo đếm.<br /> Thí nghiệm 1: Thời gian được thay đổi và<br /> kết hợp với môi trường tố t nhất (đã được tìm<br /> ra ở nộ i dung 1). Thí nghiệm bao gồm 6<br /> công thức: CT1: tháng 1-3, CT2:4-6; CT3:79; CT4:10-12. Sau 20 ngày nuôi cấy theo dõi<br /> và đo đếm số liệu: Chồ i sống, chồi nhiễm,<br /> chồi ch ết.<br /> <br /> 108(08): 47 - 55<br /> <br /> Nội dung 3: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> kích thích sinh trưởng đến khả năng nhân<br /> nhanh chồi cây Bạch đàn dòng UE 35 và<br /> UE56. Các chất điều hòa sinh trưởng được sử<br /> dụng là: 6-benzyl aminopurine (BAP),<br /> Kinetin (KI), α- napthylacetic (NAA), idolebuteric acid (IAA) [2;3]; với pH= 5,6 trước<br /> khi hấp khử trùng môi trường. Sau 25 ngày<br /> theo dõi và đo đếm.<br /> Ở giai đoạn nhân nhanh chồi, môi trường nuôi<br /> cấy với là môi trường MS* +30g Sucrose /l+<br /> 5,5g agar/l có bổ sung các chất các vitamine<br /> B5. Các chỉ tiêu theo dõi trong giai đoạn này<br /> sau 25 ngày: Hệ số nhân chồi; số cặp lá/chồi;<br /> chiều cao chồi; tỷ lệ sống.<br /> Thí nghiệm 1: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> của BAP đến khả năng nhân chồi Bạch đàn<br /> Thí nghiệm bố trí với 5 công thức (CT) từ CT1<br /> đến CT6 với các nồng độ của BAP cho một lít<br /> môi trường là: CT1: 0mg; CT2: 1mg; CT3:<br /> 2mg; CT4: 3mg; CT5: 4mg trên 1 lít môi<br /> trường nuôi cấy. Các chỉ tiêu theo dõi trong<br /> giai đoạn này (sau 25 ngày): Hệ số nhân chồi;<br /> số cặp lá/chồi; chiều cao chồi; tỷ lệ sống.<br /> <br /> Thí nghiệm 2: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> của BAP+NAA đến nhân nhanh Bạch đàn<br /> UE. Thí nghiệm bố trí sau khi đã tìm được<br /> nồng độ BAP tốt nhất sau đó kết hợp với IAA<br /> nồng độ được thay đổi với 5 công thức (CT) từ<br /> CT1 đến CT5, các nồng độ của IAA là: CT1:<br /> 0mg; CT2: 0,5mg; CT3: 1mg; CT4: 1,5mg;<br /> CT5: 2mg trên 1 lít môi trường nuôi cấy.<br /> Thí nghiệm 3: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> BAP+NAA+Kinetin (KI) đến nhân nhanh<br /> Bạch đàn UE. Thí nghiệm gồm 5 công thức<br /> (CT) từ CT1 đến CT5 tổ hợp của Cytokinin<br /> (BAP+NAA+Kinetin) tốt nhất sẽ kết hợp với<br /> các nồng độ của KI thay đổi cho một lít môi<br /> trường là: CT1: 0mg; CT2: 0,5mg; CT3: 1<br /> mg; CT4: 1,5mg; CT5: 2.0mg trên 1 lít môi<br /> trường nuôi cấy.<br /> <br /> 48<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đặng Ngọc Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Nội dung 4: Nghiên cứu ảnh hưởng chất<br /> k ích thích ra rễ đối dòng Bạch đàn UE35<br /> và UE56<br /> <br /> a<br /> <br /> 108(08): 47 - 55<br /> <br /> ni<br /> <br /> V N − ∑ ∑ X ij2 − a ∑ n i X i− 2 − c<br /> i = l Þ =1<br /> <br /> i =1<br /> <br /> Thí nghiệm 1: Nghiên cứu ảnh hưởng của<br /> nồng độ IBA+ABT1; Thí nghiệm bố trí với 5<br /> công thức (CT) từ CT1 đến CT5 nồng độ của<br /> IBA tốt nhất sẽ kết hợp với các nồng độ của<br /> ABT1 (là một loại Auxin khác để xem khả<br /> năng kết hợp giữa chung và tìm ra nồng độ tốt<br /> nhât là: CT1: 0mg; CT2: 0,5 mg; CT3: 1.0g;<br /> CT4: 1.5mg; CT5: 2.0mg trên 1 lít môi trường<br /> nuôi cấy. Sau 15 ngày theo dõi và đo đếm.<br /> <br /> Với những thí nghiệm có phương sai tổng thể<br /> không bằng nhau thì không dùng so sánh<br /> phương sai mà chúng tôi sử dụng tiêu chuẩn<br /> Tamhane,s T2 để xác định sự sai khác. Với<br /> tiêu chuẩn này nếu 2 công thức có sự sai khác<br /> sẽ được được đánh dấu * ở kết quả phân tích<br /> số liệu.<br /> <br /> Xử lý số liệu: Số liệu thí nghiệm được xử lý<br /> bằng phần mềm Excel [7].<br /> <br /> Khử trùng mẫu cấy<br /> <br /> - Tính các giá trị trung bình được thực hiện<br /> trên phần mềm Excel.<br /> - Để kiểm tra ảnh hưởng của các nhân tố thí<br /> nghiệm bằng phương pháp phân tích phương<br /> sai một nhân tố theo phần mềm SPSS 11.5.<br /> Tiêu chuẩn Duncan được dùng để phân nhóm<br /> và tìm công thức thí nghiệm tốt nhất là:<br /> Giả thiết H0: nhân tố A có tác động một cách<br /> đồng đều (ngẫu nhiên) đến kết quả thí<br /> nghiệm khi đó: α1 = α2=...= αa = 0 hoặc µ1= µ2<br /> = …..= µa = µ<br /> Giả thiết H1: Tác động của nhân tố A là<br /> không đồng đều ở tất cả các cấp khi đó có ít<br /> nhất là có một αi ≠ 0.<br /> Nếu giá trị Sig của F< 0,05 thì chấp nhận H0.<br /> Sig của F > 0,05 thì chấp nhận H1 với:<br /> <br /> F=<br /> <br /> ( n − a )V A<br /> ( a −1)Vn<br /> <br /> Trong đó: - VA: là biến động giữa các trị số<br /> trung bình mẫu:<br /> a<br /> <br /> VA = VT − VN = ∑ ni xi2 − c<br /> i =1<br /> <br /> - VT là biến động toàn bộ của n trị số quan<br /> a<br /> <br /> sát:<br /> <br /> ni<br /> <br /> VT = ∑∑ X ij2 − c<br /> i − j Þ =1<br /> <br /> - VN là biến động giữa các trị số quan sát<br /> cùng một mẫu.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Hiện nay, HgCl2 đang được sử dụng để khử<br /> trùng mẫu trong nhân giống in vitro cây Bạch<br /> đàn ở nhiều phòng thí nghiệm. Hầu hết, khi<br /> khử trùng bằng HgCl2 đều cho tỷ lệ mẫu sống<br /> cao, tuy nhiên đây là chất được xếp vào nhóm<br /> chất độc hại số 1 đối với cơ thể con người.<br /> Trong khi đó Ca(OCl)2 cũng được một số tác<br /> giả sử dụng để khử trùng mẫu và ít độc hại<br /> cho con người [8]. Nghiên cứu sử dụng 2 loại<br /> hoá chất là HgCl2 và Ca(OCl)2.<br /> Kết quả trên bảng 1a cho thấy việc tạo vật<br /> liệu khởi đầu có khử trùng từ chồi nách của<br /> dòng UE35 là tương đối khó, mẫu có tỷ lệ<br /> nhiễm cao. Khử trùng bằng Ca(OCl)2 khi tăng<br /> thời gian khử trùng thì mẫu nhiễm giảm, số<br /> mẫu chết tăng do quá thời gian khử trùng. Tỷ<br /> lệ mẫu cao nhất là 40 phút (mẫu sống 32,2%),<br /> mẫu nhiễm cao nhất là thời gian 20 phút<br /> (67,8%), bên cạnh đó thì thời gian khử trùng<br /> ảnh hưởng yếu đến tỷ lệ mẫu sống. Từ kết<br /> quả đó thấy Ca(OCl)2 là chất khử trùng bề<br /> mặt yếu đối với dòng UE35 (tỷ lệ mẫu chết<br /> thấp, tỷ lệ mẫu nhiễm cao dẫn đến tỷ lệ mẫu<br /> sống rất thấp). Khử trùng bằng HgCl2: với<br /> thời gian khử trùng tăng (8, 10, 12 phút) tỷ lệ<br /> mẫu nhiễm đối với dòng UE35 giảm từ 61,7<br /> xuống 31,1% và bên cạnh đó thì mẫu chết lại<br /> tăng từ 10,0% đến 38,9%. Tỷ lệ mẫu sống và<br /> tái sinh tăng khi thời gian từ 10-12 phút.<br /> 49<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đặng Ngọc Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 108(08): 47 - 55<br /> <br /> Bảng 1a. Kết quả khử trùng mẫu của dòng UE35<br /> Hoá chất<br /> <br /> Nồng độ<br /> (%)<br /> <br /> HgCl2<br /> <br /> 0,1<br /> <br /> Ca(OCl)2<br /> <br /> 3.0<br /> <br /> Thời gian khử<br /> trùng (phút)<br /> 8<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> % mẫu<br /> nhiễm<br /> 61,7<br /> <br /> 10<br /> 12<br /> 20<br /> 30<br /> <br /> 13,0<br /> 38,9<br /> 7,8<br /> 13,3<br /> <br /> 40,6<br /> 31,3<br /> 67,8<br /> 58,9<br /> <br /> 46,4<br /> 30,0<br /> 24,4<br /> 27,8<br /> <br /> 40<br /> <br /> 18,9<br /> <br /> 48,9<br /> <br /> 32,2<br /> <br /> % mẫu chết<br /> <br /> % mẫu sống<br /> 28,3<br /> <br /> Bảng 1b: Kết quả khử trùng mẫu của dòng UE56 (180 mẫu)<br /> Hoá chất<br /> <br /> Nồng độ<br /> (%)<br /> <br /> HgCl2<br /> <br /> 0,1<br /> <br /> Ca(OCl)2<br /> <br /> 3.0<br /> <br /> Thời gian khử<br /> trùng (phút)<br /> 8<br /> 10<br /> 12<br /> 20<br /> 30<br /> 40<br /> <br /> Từ bảng 1.b, ta thấy tỷ lệ mẫu nhiễm chiếm<br /> 35% của HgCl2 và 44,4% Ca(OCl)2, qua đó<br /> thấy việc khử trùng đối với dòng UE56 là<br /> tương đối khó. Với HgCl2 tỷ lệ mẫu nhiễm<br /> giảm từ 54,4% xuống 35,0% và 29,4% số<br /> mẫu chết tăng từ 13,3% đến 19,8% và 43,3%.<br /> Tỷ lệ tái sinh của mẫu và mẫu sống tăng trong<br /> khi thời gian khử trùng lên 10 phút và giảm<br /> ở thời gian khử trùng là 12 phút. Qua hai<br /> bảng của hai dòng UE35 và UE56 thấy<br /> HgCl2 có tính khử trùng mạnh hơn Ca(OCl)2<br /> do đó dung dịch khử trùng này cũng gây tổn<br /> thương mạnh đến mô nuôi cấy, đồng thời tỷ<br /> lệ chết cao hơn và tỷ lệ chồi sống sót cũng<br /> cao hơn rất nhiều. Với HgCl2 nồng độ 0,1%,<br /> ở th ời gian 10 phút có kết quả tố t nhất ở cả<br /> hai dòng. Vậy chọn khử trùng bằng HgCl2<br /> 0,1% với thời gian 10 phút thích hợp cho cả<br /> 2 dòng nói trên.<br /> Kết quả ảnh hưởng 5 loại môi trường đến<br /> HSNC và TLCHH của dòng UE35 và UE56<br /> Để có sự thành công đối với nhân giống bằng<br /> phương pháp nuôi cấy mô thì giai đoạn quan<br /> trọng đó là xác định môi trường nuôi cấy thích<br /> hợp cho đối tượng cần nhân giống. Với các<br /> công bố về môi trường nhân giống cây Bạch<br /> <br /> 13,3<br /> <br /> % mẫu<br /> nhiễm<br /> 54,4<br /> <br /> 18,9<br /> 43,3<br /> 11,1<br /> 16,1<br /> <br /> 35,0<br /> 29,4<br /> 61,7<br /> 55,6<br /> <br /> 46,1<br /> 27,3<br /> 27,2<br /> 28,3<br /> <br /> 21,1<br /> <br /> 44,4<br /> <br /> 34,5<br /> <br /> % mẫu chết<br /> <br /> % mẫu sống<br /> 32,3<br /> <br /> đàn còn hạn chế, thêm vào đó chưa có môi<br /> trường cụ thể nào và có độ tin cậy cao cho<br /> dòng Bạch đàn lai. Do vậy, thử nghiệm một số<br /> môi trường, sử dụng để nhân giống các loài<br /> cây thân gỗ. Từ đó chọn ra môi trường thích<br /> hợp cho nghiên cứu hai dòng Bạch đàn UE35<br /> và UE56.<br /> Số liệu ở bảng 2 cho thấy rằng: HSNC cao<br /> nhất ở môi trường MS*, với dòng UE35 là<br /> 1,18 lần và 1,17 lần ở dòng UE56, thấp nhất ở<br /> môi trường MS (dòng UE35=0,96 và dòng<br /> UE56= 0,92). Môi trường MS* là môi trường<br /> nuôi cấy cây thân gỗ nói chung, môi trường<br /> này đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước<br /> sử dụng trong nuôi cấy mô tế bào thực vật.<br /> Nhóm tác giả Đoàn Th ị Mai và cs của Trung<br /> tâm nghiên cứu giống cây rừng thuộc Viện<br /> Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đã nghiên<br /> cứu môi trường này thành công cho cây Keo<br /> lai, một số dòng Bạch đàn lai [1,2], Viện<br /> Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam [2] đã sử<br /> dụng môi trường này để nhân giống cây<br /> Trầm qua nuôi cấy đỉnh sinh trưởng sau khi<br /> đã so sánh với môi trường MS. Một số tác<br /> giả cũng đã sử dụng để nuôi cấy chồi đối với<br /> một số loài Thông [8].<br /> <br /> 50<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đặng Ngọc Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 108(08): 47 - 55<br /> <br /> Bảng 2. Kết quả ảnh hưởng 5 loại môi trường đến HSNC và TLCHH<br /> của dòng UE35 và UE56<br /> Loại môi<br /> trường<br /> Litvay<br /> WPM<br /> MS*<br /> MS<br /> WV3<br /> <br /> Dòng UE35<br /> Số chồi thu được<br /> HSNC (lần)<br /> 200<br /> 1,11<br /> 184<br /> 1,02<br /> 213<br /> 1,18<br /> 173<br /> 0,96<br /> 195<br /> 1.08<br /> <br /> Dòng UE56<br /> Số chồi thu được<br /> HSNC (lần)<br /> 192<br /> 1,07<br /> 170<br /> 0,94<br /> 211<br /> 1,17<br /> 165<br /> 0,92<br /> 186<br /> 1,03<br /> <br /> (MS*: là môi trường MS cải tiến có bổ sung thêm một số vitamin và khoáng chất)<br /> Bảng 3. Kêt quả ảnh hưởng của BAP đến nhân nhanh chồi dòng UE35 và UE56<br /> Nồng<br /> độ<br /> BAP<br /> (mg/l)<br /> 0,0<br /> 1,0<br /> 2,0<br /> 3,0<br /> 4,0<br /> <br /> Số chồi<br /> thu<br /> được<br /> 258<br /> 327<br /> 388<br /> 353<br /> 344<br /> <br /> Dòng UE35<br /> Chồi<br /> HSNC<br /> hữu<br /> (lần)<br /> hiệu<br /> 49<br /> 1,43<br /> 72<br /> 1,82<br /> 94<br /> 2,16<br /> 66<br /> 1,96<br /> 43<br /> 1,91<br /> <br /> TLCHH<br /> (%)<br /> 19,0<br /> 22,0<br /> 24,2<br /> 18,7<br /> 12,5<br /> <br /> Số chồi<br /> thu<br /> được<br /> 246<br /> 332<br /> 363<br /> 320<br /> 294<br /> <br /> Dòng UE56<br /> Chồi<br /> HSNC<br /> hữu<br /> (lần)<br /> hiệu<br /> 43<br /> 1,37<br /> 64<br /> 1,84<br /> 81<br /> 2,02<br /> 51<br /> 1,78<br /> 38<br /> 1,63<br /> <br /> TLCHH<br /> (%)<br /> <br /> Chất<br /> lượng<br /> chồi<br /> <br /> 17,5<br /> 19,3<br /> 22,3<br /> 15,9<br /> 12,9<br /> <br /> +<br /> ++<br /> +++<br /> ++<br /> +<br /> <br /> Ghi chú: +. Sinh trưởng kém, ++. Sinh trưởng trung bình, +++. Sinh trưởng tốt<br /> <br /> Phương sai tổng thể của HSNC ở hai dòng<br /> đều > 0,05 (dòng UE35 có Sig = 0,139; dòng<br /> UE56 = 0,378) điều này cho thấy phương sai<br /> của các biến ngẫu nhiên ở dòng UE35 là bằng<br /> nhau và dòng UE56 cũng bằng nhau. Phân<br /> tích phương sai với cả hai dòng thu được giá<br /> trị Sig của F đều bằng 0,00 < 0,05. Như vậy,<br /> HSNC ở các công thức môi trường có sự khác<br /> nhau rõ rệt.<br /> - Bảng phân nhóm bằng tiêu chuẩn Duncan<br /> cho thấy môi trường MS* nằm trong nhóm tốt<br /> nhất, trong 5 công thức thí nghiệm với cả hai<br /> dòng UE35 và UE56 với α = 0,05 (độ tin cậy<br /> 95%). Như vậy môi trường MS* thích hợp<br /> nhất cho tạo chồi và nhân nhanh chồi cho 2<br /> dòng bạch đàn này. Môi trường này được đề<br /> tài sử sụng cho các nghiên cứu tiếp theo.<br /> Kết quả ảnh hưởng của một số chất kích<br /> thích sinh trưởng đến khả năng nhân chồi<br /> Quá trình nhân nhanh chồi là giai đoạn quyết<br /> định đến số lượng cây trong nuôi cấy mô tế<br /> bào. Số lượng chồi hay gọi là hệ số nhân chồi<br /> (HSNC) lớn thì việc đáp ứng nhu cầu cung<br /> <br /> cấp cây con giống sẽ lớn. Để nhân giống<br /> thành công cần có sự tác động bổ sung đồng<br /> thời các yếu tố như vật lý, hoá học, kỹ thuật<br /> cắt tạo mẫu…vv. Với quá trình bổ sung chất<br /> hóc môn sinh trưởng vào môi trường nuôi cấy<br /> thích hợp được coi là yếu tố rất quan trọng,<br /> trong đó BAP có tác dụng kích thích sự hình<br /> thành chồi mới. Đây cũng là chất được sử<br /> dụng cho rất nhiều loại cây, do đó việc nghiên<br /> cứu sử dụng BAP để bổ sung cho môi trường<br /> nuôi cấy ở giai đoạn nhân nhanh với nhiều<br /> nồng độ khác nhau là cần thiết và phù hợp với<br /> 1 số nghiên cứu trước đây [1,2,4,8].<br /> Từ bảng 3 ta thấy khi bổ sung IAA vào môi<br /> trường thấy rằng HSNC và TLCHH của dòng<br /> UE35 là 2,16 và 24,2%, dòng UE35 là 2,07<br /> lần và 22,0%, khi tăng nồng độ IAA lên 0,5<br /> mg/l thì hệ số nhân chồi hữu hiệu tăng không<br /> đáng kể dòng UE35 là 2,34 lần, 22,4%, dòng<br /> UE56 là 2,18 lần và 22,6%. Nhưng khi tăng<br /> nồng độ từ 1,5 - 2,0 thì HSNC và TLCHH<br /> đều giảm mạnh. Qua quan sát thấy khi bổ<br /> sung IAA nồng độ 0,5 mg/l chồi sinh trưởng<br /> 51<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />