T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 542 - th¸ng 9 - sè chuyÊN ĐỀ - 2024
175
THỰC TRẠNG NHIỄM KHUẨN BỆNH VIỆN VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ
LIÊN QUAN TẠI KHOA HỒI SỨC TÍCH CỰC NGOẠI,
BỆNH VIỆN QUÂN Y 175, NĂM 2024
Bùi Đức Thành1, Đặng Hoài Minh1, Lê Thị Thùy Nhung1,
Phạm Thị Như Ý1, Nguyễn Trần Thị Dân An1,
Lê Tấn Tài1 và các cộng sự
TÓM TẮT23
Mục tiêu: Xác định tỷ suất mắc mới NKBV
và một số yếu tố liên quan đến NKBV trên đối
tượng nghiên cứu tại khoa Hồi sức tích cực
(HSTC) ngoại, bệnh viện Quân Y 175, năm
2024.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu phân
tích theo dõi dọc tiến cứu, theo dõi bệnh nhân từ
lúc nhập viện đến khi xuất viện, từ 3/2022 đến
4/2024.
Kết quả: Nghiên cứu trên 2125 người bệnh,
trong đó tỷ suất NKBV là 22,4 ca/1000 ngày nằm
viện. Tỷ suất NKBV tại khoa HSTC giảm theo
thời gian từ 41,5 ca/1000 ngày (2022) xuống 19,1
ca/1000 ngày nằm viện (2024), trong đó viêm
phổi bệnh viện là nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ cao
nhất, kế đến là nhiễm khuẩn huyết, đứng thứ 3 là
nhiễm khuẩn tiết niệu. Tác nhân gây bệnh thường
gặp nhất với K.pneumoniae, A.baumannii, P.
aeruginosa, S. aureus và Candida. Bệnh nhân có
bệnh mạn tính đi kèm, thời gian nằm viện dài
trên 7 ngày, có can thiệp thủ thuật có nguy cơ
NKBV cao hơn.
Từ khóa: nhiễm khuẩn bệnh viện, hồi sức
tích cực, bệnh viện Quân Y 175.
1Bệnh viện Quân Y 175
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Trần Thị Dân An
Email: danannguyen1503@gmail.com
Ngày nhận bài: 30.7.2024
Ngày phản biện khoa học: 01.8.2024
Ngày duyệt bài: 05.8.2024
SUMMARY
CURRENT SITUATION OF
HEALTHCARE-ASSOCIATED
INFECTIONS AND RELATED
FACTORS IN THE SURGICAL
INTENSIVE CARE UNIT AT
MILITARY HOSPITAL 175, 2024
Objective: To determine the incidence rate
of new Healthcare-Associated Infections (HAIs)
and identify factors associated with HAIs in the
research population in the Surgical Intensive
Care Unit, Military Hospital 175, 2024.
Research Method: Prospective longitudinal
follow-up analysis research, monitoring patients
from hospital admission to discharge from March
2022 to April 2024.
Results: The research included 2125
patients, with an HAI new incidence rate of 22,4
cases per 1000 hospital days. The HAI incidence
rate in the Surgical Intensive Care Unit decreased
over time from 41,5 cases per 1000 hospital days
(2022) to 19,1 cases per 1000 hospital days
(2024). Hospital-acquired pneumonia were the
most common, followed by bloodstream
infections and urinary tract infections. The most
frequently encountered pathogens were K.
pneumoniae, A. baumannii, P. aeruginosa, S.
aureus, and Candida. Patients with chronic
comorbidities, prolonged hospital stays over 7
days, and those undergoing invasive procedures
had a higher risk of HAIs.
Keywords: Healthcare-Associated Infections,
Intensive Care Unit, Military Hospital 175.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN VIỆT NAM – KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN - HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAI
176
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) là
nhiễm khuẩn mà người bệnh mắc phải trong
quá trình khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc
sức khỏe tại các cơ sở y tế. Tình trạng này
thường xảy ra sau 2 ngày nhập viện, nó làm
kéo dài thời gian nằm viện, tăng tỷ lệ tử
vong, chi phí điều trị, số lượng kháng sinh sử
dụng và tạo ra nhiều vi khuẩn kháng thuốc
mới. Vì vậy đây luôn là vấn đề cấp bách ở
trong nước cũng như trên thế giới 1.
Nhiễm khuẩn bệnh viện đặc biệt dễ phát
hiện trên những bệnh nhân có hệ miễn dịch
bị suy giảm và thường xuất hiện ở bệnh nhân
có can thiệp xâm lấn thuộc các khoa HSTC 2.
Càng ở bệnh viện tuyến trên, nơi có nhiều
can thiệp thủ thuật, phẫu thuật nguy cơ
nhiễm khuẩn càng lớn, tập trung chủ yếu ở
khoa HSTC và khoa Ngoại. Theo nghiên cứu
Vũ Đình Phú và cộng sự nghiên cứu năm
2016 trên 15 cơ sở HSTC trên cả nước tỷ lệ
mắc NKBV là trung bình là 30,5% và dao
động từ 5,6% đến 60,9% 3. Các nghiên cứu
đều chỉ ra rằng phần lớn các NKBV được
phát hiện được ở các đơn vị Hồi sức cấp cứu,
trong đó viêm phổi bệnh viện chiếm tỷ lệ cao
nhất (51,1%), tác nhân thường gặp là A.
baumannii, S. aureus, Candida spp., P.
aeruginosa. Các vi khuẩn này đã đề kháng
hầu hết các loại kháng sinh thông dụng 3.
Khoa HSTC ngoại bệnh viện Quân Y 175
hiện nay với đầy đủ trang thiết bị là đơn vị
thường xuyên tiếp nhận nhiều bệnh nhân có
nguy cơ NKBV cao, phần lớn bệnh nhân
phải làm các thủ thuật can thiệp như thở
máy, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm
(CVC), đặt sonde tiểu,… thời gian nằm điều
trị tại bệnh viện kéo dài và ảnh hưởng của
NKBV đến quá trình điều trị của bệnh nhân
rất nặng nề. Việc đưa ra những kế hoạch cải
tiến góp phần trong việc kiểm soát và phòng
ngừa NKBV tại bệnh viện Quân Y 175 là rất
cần thiết. Vì lý do đó, chúng tôi tiến hành
nghiên cứu thực trạng NKBV tại bệnh viện
Quân Y 175 từ 3/2022- 4/2024.
Mục tiêu nghiên cứu:
1. Xác định tỷ suất mắc mới NKBV tại
khoa HSTC ngoại, bệnh viện Quân Y 175,
năm 2024.
2. Xác định một số yếu tố liên quan đến
NKBV trên đối tượng nghiên cứu tại khoa
HSTC ngoại, Bệnh viện Quân Y 175.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Bệnh nhân nhập viện tại khoa HSTC
ngoại có thời gian điều trị ≥ 2 ngày lịch,
nhập viện trong thời gian nghiên cứu từ
3/2022 - 4/2024. Loại bỏ những bệnh nhân
đã có NKBV trước khi nhập khoa, có biểu
hiện của NKBV trong 2 ngày đầu nhập khoa.
2.2. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu phân tích theo dõi dọc tiến
cứu, theo dõi bệnh nhân từ lúc nhập viện đến
khi ra viện.
Thu thập dữ liệu theo mẫu có sẵn dựa
vào phiếu giám sát NKBV của Bộ Y Tế
(Quyết định số: 3916/QĐ-BYT ngày
28/8/2017). Tổng số 2125 bệnh nhân đủ tiêu
chuẩn.
Nhập liệu: Excel. Phân tích số liệu: Stata
14.0, sử dụng thống kê mô tả tần số và tỷ lệ
% cho các biến số của nghiên cứu, thống kê
phân tích xác định mối liên quan có ý nghĩa
thống kê khi p < 0,05; tỉ số tỷ lệ hiện mắc PR
ước lượng mối liên quan.
2.3. Đạo đức nghiên cứu
Vấn đề đạo đức đã được thông qua Hội
đồng đạo đức của bệnh viện. Các số liệu thu
thập từ hồ sơ bệnh án điều trị, chỉ phục vụ
cho mục đích nghiên cứu và đều được giữ bí
mật.
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 542 - th¸ng 9 - sè chuyÊN ĐỀ - 2024
177
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung của dân số nghiên cứu
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của dân số nghiên cứu (n=2125)
Thông tin chung
n=2125
Tỷ lệ (%)
Giới tính
Nam
Nữ
1381
744
64,9
35,1
Nhóm tuổi
<45 tuổi
45 – 60 tuổi
>60 tuổi
521
559
1045
24,5
26,3
59,2
Bệnh mạn tính
Có
Không
711
1414
33,5
66,5
Số ngày nhập viện
< 1 tuần
1-2 tuần
> 2 tuần
1430
414
281
67,3
19,5
13,2
Thủ thuật xâm lấn
Thở máy
Không
Có
788
1337
37,1
62,9
Đặt CVC
Không
Có
229
1896
10,8
89,2
Đặt sonde tiểu
Không
Có
223
1902
10,5
89,5
Trong 2125 bệnh nhân nhập viện, nữ giới
chiếm tỷ lệ 35,1%; nam là 64,9%. Nhóm tuổi
trên 60 chiếm tỷ lệ nhiều nhất 59,2%; kế đến
là nhóm 45 – 60 tuổi chiếm 26,3%; ít nhất là
nhóm dưới 45 tuổi với 24,5%. Có 33,5%
bệnh nhân là có bệnh mạn tính đi kèm. Số
ngày nhập viện dưới 7 ngày chiếm tỷ lệ
nhiều nhất là 67,3%; 7 ngày - 2 tuần là
19,5% và trên 2 tuần là 13,2%. Với thủ thuật
xâm lấn chiếm nhiều nhất là đặt sonde tiểu
với 89,5%; kế đến là đặt CVC chiếm 89,2%;
thở máy chiếm 62,5%.
3.2. Tỷ suất NKBV
Phân bố NKBV chung
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN VIỆT NAM – KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN - HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAI
178
Biểu đồ 3.1. Tỷ suất NKBV
Nghiên cứu trên 2125 bệnh nhân, 350 ca NKBV, với số ngày điều trị là 15597, tỷ suất
NKBV là 22,4 ca/ 1000 ngày nằm viện.
Biểu đồ 3.2. Phân bố tỷ suất NKBV (3/2022-4/2024)
Phân bố NKBV tại khoa HSTC ngoại, cho thấy tỷ suất NKBV giảm dần theo thời gian,
tháng 3/2022 đến 12/2022 từ 41,5 giảm xuống còn 23,6; đến 12/2023 giảm còn 22,1; và đến
tháng 4/2024 tỷ suất NKBV/1000 ngày nằm viện này giảm còn 19,3.
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 542 - th¸ng 9 - sè chuyÊN ĐỀ - 2024
179
Phân bố loại NKBV thường gặp
Bảng 3.2. Phân bố loại NKBV thường gặp (n=2125)
n=2125
Tỷ lệ (%)
Số ca NKBV
350
16,5
Viêm phổi bệnh viện
334
15,7
Nhiễm khuẩn huyết
123
5,8
Nhiễm khuẩn tiết niệu
50
2,4
Nhiễm khuẩn vết mổ
28
1,3
Nhiễm khuẩn da - mô mềm
26
1,2
Viêm phổi bệnh viện là loại nhiễm khuẩn thường gặp nhất chiếm tỷ lệ 15,7%. Nhiễm
khuẩn huyết chiếm tỷ lệ là 5,8%; Nhiễm khuẩn tiết niệu chiếm tỷ lệ là 2,4%. Nhiễm khuẩn
vết mổ và nhiễm khuẩn da – mô mềm là ít gặp nhất 1,3% và 1,2%. Tỷ lệ NKBV chung là
16,5%.
3.2. Tác nhân vi sinh gây bệnh
Bảng 3.3. Phân bố tác nhân vi sinh gây bệnh
n
Tỷ lệ
(%)
Bệnh phẩm
Máu
Đàm
Nước tiểu
Khác
Gram âm
1
168
30,8
23
123
16
6
2
152
27,9
20
111
16
5
3
83
15,2
9
59
8
7
4
14
2,6
2
8
1
3
5
14
2,6
0
13
0
1
6
8
1,4
1
4
1
2
7
3
0,5
1
2
0
1
8
6
1,1
1
4
1
0
9
9
1,7
2
6
1
0
Gram dương
1
35
6,4
6
16
8
5
Nấm
1
50
9,2
9
21
12
8
2
3
0,5
1
0
1
1
Trong các tác nhân vi sinh vật gây bệnh, vi khuẩn Gram âm chiếm tỷ lệ nhiều nhất là K.
pneumoniae chiếm 30,8%; A. baumannii chiếm 27,9%; P. aeruginosa chiếm 15,2%. Vi
khuẩn Gram dương là S.aureus với 6,4%. Nấm Candida sp. chiếm tỷ lệ là 9,2%.