Những điều cần biết về chương trình phục hồi cho trẻ
khiếm thính
Các chương trình phục hồi sớm cho trẻ khiếm thính
do thần kinh giác quan rất quan trọng. Chúng thường
trực tiếp hướng đến cha mẹ cũng như con của họ.
Ảnh: minh họa - Internet
Hầu hết thời gian của trẻ nhỏ là ở với gia đình và trong
môi trường này, trẻ em học giao tiếp tốt nhất. Khi giao
tiếp hiệu quả, nhìn chung trẻ em sẽ có ít hoặc không có
khó khăn để có kỹ năng xã hội và kỹ năng giáo dục cơ
bản giúp cho trẻ phát triển tốt.
Trẻ em học ngôn ngữ nói hoặc ra dấu dễ dàng nhất trong
2, 3 năm đầu đời. Vì thế, lý tưởng nhất là việc đánh giá
chẩn đoán và điều trị hướng đến mục đích phát triển kỹ
năng giao tiếp có hiệu quả cần được bắt đầu khi trẻ được
vài tháng tuổi. Các chương trình phục hồi sớm đẩy mạnh
việc sử dụng ngôn ngữ tín hiệu hoặc ngôn ngữ nói hoặc cả
hai.
Tuy nhiên, nhiều quốc gia chưa có chương trình can thiệp
nghe - nói. Điều này làm chúng tôi lấy làm tiếc, bởi vì
việc sử dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là các loại máy
nghe mới hiện nay và việc cấy điện ốc tai có thể giúp cho
số đông trẻ khiếm thính đạt được ngôn ngữ nói trôi chảy
và thành thạo. Vì lý do này chúng tôi sẽ mô tả nội dung
trong một chương trình nghe nói điển hình của can thiệp
sớm.
Chương trình cha mẹ và con
Cả gia đình, ba mẹ và con của họ (bị khiếm thính), một
tuần cần được học thêm 1 - 2 tiếng trong những khóa điều
trị nghe nói. Trong những khóa này giáo viên sẽ hướng
dẫn các kỹ thuật để kích thích nghe, nói và phát triển
ngôn ngữ. Cha mẹ sẽ thực hiện và củng cố thêm những
điều đã học vào các ngày còn lại trong tuần.
Trẻ em luôn tìm kiếm ý nghĩa và đó chính là động lực cho
sự có được ngôn ngữ khi chúng còn rất trẻ. Sau đó, nói và
ngôn ngữ được phát triển hiệu quả nhất trong môi trường
sống tự nhiên của trẻ. Bởi vậy, chương trình cha mẹ và
con tiến hành tốt nhất trong một môi trường giống như ở
nhà bao gồm một căn hộ có phòng tiếp khách, phòng ngủ,
nhà bếp, nhà tắm… và đầy đủ đồ đạc trong phòng.
Nếu không trang bị được như vậy thì khóa học nên tổ
chức tại nhà hoặc nơi tương tự như nhà ở. Thường một
chương trình nghe nói chủ trương đưa trẻ khiếm thính vào
học chung ở nhà trẻ dành cho trẻ nghe bình thường. Mục
đích của việc này là tăng kinh nghiệm học hỏi bằng cách
tiếp xúc với trẻ nghe bình thường. “Chương trình cha mẹ
và con” có kế hoạch và nội dung luyện tập được lập ra
cho từng trẻ và cùng lúc trẻ vẫn tham gia đi nhà trẻ bình
thường.
Giao tiếp giữa cha mẹ và con là sự kiện ngẫu nhiên với trẻ
nghe bình thường, nhưng đối với trẻ khiếm thính sẽ phải
cân nhắc kỹ. Cha mẹ (hoặc người trông trẻ) là những
người tham gia quan trọng nhất trong chương trình cha
mẹ và con. Việc để hết tâm trí của họ vào đưa trẻ có thể là
việc ưu tiên số một trong suốt 3 năm đầu đời của trẻ...
Cha mẹ và những người trông trẻ phải như những thầy cô
giáo tăng cường và củng cố các phương pháp điều trị đã
được hướng dẫn.
Phần đầu của “chương trình cha mẹ và con”, cha mẹ sẽ
học về nghe và khiếm thính. Nhờ vậy, nhiều cha mẹ biết
được mức nghe của con mình, và có thể phát hiện những
tiến bộ rất nhỏ về nghe thường qua những biểu hiện của
con.
Nội dung của một chương trình có hiệu quả bao gồm tư
vấn, các dịch vụ giáo dục liên tục, các đánh giá thính học
định kỳ và hàng ngày, và các tư vấn điều trị thích hợp về
tai, tâm thần và nghề nghiệp.
Những lưu ý
Trong việc đánh giá hiệu quả của chương trình, cần quan
tâm những yếu tố sau đây: triết lý và mục tiêu của chương
trình; ích lợi có được từ tư vấn về tai, tâm lý và những
vấn đề khác; quy trình hoặc chương trình cho việc đánh
giá thính học bao gồm bảo dưỡng và lắp đặt máy nghe; đo
nhĩ lượng và đo thính lực mỗi 6 tháng/lần; giáo dục
chuyên môn về nghe, nói ngôn ngữ, và sự phát triển mọi
mặt của trẻ; đánh giá sự tiến bộ đạt được về nói và ngôn
ngữ của trẻ (thích hợp là mỗi 6 tháng); cuối cùng là đánh
giá khả năng nói và ngôn ngữ của những trẻ này, đặc biệt
đối với trẻ khiếm thính nặng.
Cần phải nhấn mạnh là việc xác định sớm, hỗ trợ nghe
sớm và tập luyện sớm qua “chương trình ba mẹ và con” là
lợi điểm của tất cả các phương pháp giáo dục trẻ khiếm
thính. Trẻ khiếm thính thường tham gia chương trình sớm
nhất khoảng 3 tháng tuổi và nhất thiết phải tiến hành
trước khi trẻ 3 tuổi.
Trong các chương trình này, cha mẹ được nhìn nhận là tác
nhân chính của việc phục hồi vì họ luôn gần gũi với con
của họ trong lúc chúng thức. Họ học cách để chỉnh máy
nghe, ốc tai điện tử sao cho con họ nghe tốt nhất và sử
dụng như thế nào tốt nhất để phát triển kỹ năng giao tiếp
tại nhà với mọi người trong gia đình, cách chăm sóc
những dụng cụ này ra sao và đánh giá sự tiến bộ của con
họ như thế nào.
Thường chương trình nghe nói chấp nhận trẻ từ vài tháng
tuổi và tiếp tục theo dõi sự tiến bộ của trẻ và cung cấp cho
gia đình những dịch vụ hỗ trợ sau khi trẻ đi học. Hầu hết
trẻ tham gia những chương trình này suốt những năm đầu
đời đều đi học ở các trường bình thường. Vì thế một phần
quan trọng việc làm của chương trình là thiết lập mối
quan hệ với các trường sao cho các giáo viên của trường
bình thường được có đầy đủ thông tin về trẻ một khi em
đến trường này