Những điều cần biết về chụp UIV
UIV là chữ viết tắt tiếng Pháp của Urographie Intra Veineuse, tức là chụp X quang
hệ tiết niệu bằng đường tĩnh mạch. Đây là phương pháp căn bản để khảo sát về
chức năng và hình thái của hệ tiết niệu: thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo
Nguyên lý của cách chụp này ra sao ?
Thuốc cản quang được tiêm vào đường tĩnh mạch sẽ đến thận, thận lọc và bài tiết
giúp thuốc ngấm vào toàn bộ hệ tiết niệu theo thời gian và được ghi hình lại trên X
quang.
Khi nào cần chụp UIV ?
Người đến chụp UIV phải được bác sĩ lâm sàng khám trước và cho chỉ định chụp
khi có nghi ngờ hay đã có bệnh về đường tiết niệu. Chỉ định chụp UIV thông
thường trong các bệnh: sỏi, nhiễm trùng, tắc nghẽn, u bướu hay khảo sát các dị
dạng.. của đường tiết niệu
Trước khi chụp UIV, người được chụp cần chuẩn bị như thế nào ?
Sau khi có chỉ định của bác sĩ lâm sàng, người được chụp UIV sẽ đến gặp bác sĩ X
quang để:
+Được giải thích về cách chụp
+ Cần mang theo các xét nghiệm hay các kết quả, hình ảnh của các phương tiện
chẩn đoán khác nếu có (siêu âm, nội soi, CT scan, MRI... có liên quan) để bác sĩ X
quang hiểu rõ thêm về bệnh trạng và đưa ra qui trình chụp thích hợp
+Kiểm tra mạch, huyết áp, cân nặng và các xét nghiệm chức năng thận
(urea, BUN, créatinine huyết thanh...) để tính toán liều lượng và
+loại thuốc cản quang sẽ sử dụng
+Cần báo ngay cho bác sĩ X quang nếu:
Có thai hay nghi ngờ có thai
Tiền căn dị ứng, nhất là dị ứng với các sản phẩm có chứa iode (thức ăn,
thuốc bôi ngoài da, các lần chích thuốc cản quang trước...)
Đang được điều trị bằng các thuốc tiểu đường hay thuốc lợi tiểu vì một số
loại thuốc tiểu đường cần phải ngưng trước và sau khi chụp UIV tùy theo
loại thuốc cản quang được dùng.
+Vài ngày trước đây có dùng các thuốc cản quang nào khác (chụp dạ dày,
chụp đại tràng...)
Ngoài ra, người được chụp UIV cần phải:
+Nhịn đói ít nhất 6 giờ trước khi chụp để phòng ngừa khi có tai biến do thuốc cản
quang
+Làm sạch đại tràng (ruột già) để tránh các dị vật, phân, hơi che lấp hình ảnh
+hệ niệu khi chụp, bằng cách:
Hoặc: ngày trước chụp cần ăn nhẹ (cháo, sữa,.. tránh các chất nhiều sơ,
chất sinh hơi) và ngay trước khi chụp thụt tháo (rửa ruột) nhiều lần bằng
nước ấm
Hoặc uống các loại thuốc xổ làm sạch đại tràng (Fortran)
Cần đi tiểu hết ngay trước khi chụp
Sau khi có chỉ định của bác sĩ lâm sàng, người được chụp UIV sẽ đến gặp bác
sĩ X quang để:
Được giải thích về cách chụp
Cần mang theo các xét nghiệm hay các kết quả, hình ảnh của các phương tiện chẩn
đoán khác nếu có (siêu âm, nội soi, CT scan, MRI... có liên quan) để bác sĩ X
quang hiểu rõ thêm về bệnh trạng và đưa ra qui trình chụp thích hợp
Kiểm tra mạch, huyết áp, cân nặng và các xét nghiệm chức năng thận
(urea, BUN, créatinine huyết thanh...) để tính toán liều lượng và loại thuốc cản
quang sẽ sử dụng
Cần báo ngay cho bác sĩ X quang nếu:
+Có thai hay nghi ngờ có thai
+Tiền căn dị ứng, nhất là dị ứng với các sản phẩm có chứa iode (thức ăn,
+ thuốc bôi ngoài da, các lần chích thuốc cản quang trước...)
+Đang được điều trị bằng các thuốc tiểu đường hay thuốc lợi tiểu vì một số
+ loại thuốc tiểu đường cần phải ngưng trước và sau khi chụp UIV tùy theo
+loại thuốc cản quang được dùng.
+Vài ngày trước đây có dùng các thuốc cản quang nào khác (chụp dạ dày,chụp đại
tràng...)
Cách thức chụp UIV ra sao ?
Trình tự một cuộc chụp UIV thông thường như sau:
+Người được chụp nằm ngửa trên bàn X quang, kỹ thuật viên kiểm tra lần nữa
mạch, huyết áp.
+Chụp một phim hệ niệu không sửa soạn ngay trước tiêm cản quang.
+Bác sĩ X quang sẽ chích vào tĩnh mạch thuốc cản quang 1ml trước để thử test
(phản ứng thuốc), đợi trong vài phút nếu không có phản ứng sẽ tiêm toàn bộ lượng
thuốc thích hợp. Thường chỉ tiêm một liều duy nhất, hiếm khi phải tiêm liều bổ
sung.