Nh ng kinh nghi m dùng thu c nam ch aữ ệ ố ữ
b nh cho gia súcệ
Hi n nay v i s ti n b c aệ ớ ự ế ộ ủ khoa h c k thu t, vi c đi u trọ ỹ ậ ệ ề ị
b nh cho gia súc gia c m r t hi u qu b ng nh ng lo i kháng sinh th h m i hayệ ầ ấ ệ ả ằ ữ ạ ế ệ ớ
các ch t d n xu t t các ngu n khác…Tuy nhiên, t x a trong quá trình đ u tranhấ ẫ ấ ừ ồ ừ ư ấ
ch ng b nh t t cho v t nuôi ông cha ta đã đút k t nhi u kinh nghi m ch a b nhố ệ ậ ậ ế ề ệ ữ ệ
b ng thu c nam r t quí. Qua nghiên c u các nhà khoa h c cũng đã kh ng đ nh,ằ ố ấ ứ ọ ẳ ị
thu c nam có nhi u u đi m: ch a đ c các b nh thông th ng, là lo i thu c dố ề ư ể ữ ượ ệ ườ ạ ố ễ
tìm, giá r và d s d ng.ẻ ễ ử ụ
Xin gi i thi u trong n i dung bài vi t này nh ng bài thu c nam đã đ c ch n l cớ ệ ộ ế ữ ố ượ ọ ọ
trong dân, đã đ c xác minh hi u qu trong th c t và đ c h ng d n s d ng.ượ ệ ả ự ế ượ ướ ẫ ử ụ
(nhóm tác gi chính: Nguy n H u Nh , Nguy n Quang Ngh )ả ễ ữ ạ ễ ị
Khi s d ng thu c nam, c n chú ý: Khi s c thu c ph i dùng n i đ t ho c n iử ụ ố ầ ắ ố ả ồ ấ ặ ồ
nhôm (không dùng n i đ ng, n i s t) đ thu c không b bi n ch t.ồ ồ ồ ắ ể ố ị ế ấ
Tr b nh cho trâu bò:ị ệ
- B nh c m nóng, c m l nh: ệ ả ả ạ Trâu bò b c m nóng khi th i ti t nóng m ho c khiị ả ờ ế ẩ ặ
ph i làm vi c quá s c, khi đó trâu bò có tri u ch ng: toàn thân mình, g c tai, g cả ệ ứ ệ ứ ố ố
s ng đ u nóng, niêm m c m t đ ; C m l nh là khi sau khi làm vi c m t nh c l iừ ề ạ ắ ỏ ả ạ ệ ệ ọ ạ
đ t ng t cho t m, ho c khi trúng ph i ngu n gió l nh nh t là khi b đói và làm vi cộ ộ ắ ặ ả ồ ạ ấ ị ệ
m t. Khi đó trâu bò cũng s t thân mình nóng nh ng g c tai, g c s ng và 4 chân đ uệ ố ư ố ố ừ ề
l nh, niêm m c m t nh t nh t, lông xù lên, mũi khô, th nhi u.ạ ạ ắ ợ ạ ở ề
+ C m nóng:ả Lá tre ho c lá dâuặ 300g
Lá b c hà ho c lá đ i biạ ặ ạ 100g
Lá bìm bìm 300g
T t c vò nát, đun sôi l y 1 lít n c cho gia súc u ng (chú ý lá b c hà cho vào sauấ ả ấ ướ ố ạ
đ tinh d u đ b c h i)ể ầ ỡ ố ơ
+ C m l nh:ả ạ Tía tô 50g
Kinh gi iớ 100g
Ng i c uả ứ 100g
G ngừ 50g
Vò thu c, gi nát đun sôi trong 1lít n c, đ y kín đ i g n ngu i cho u ng. Ngoài raố ả ướ ậ ợ ầ ộ ố
c n dùng thêm các bi n pháp sau: nh t trâu, bò vào n i kín gió, đ t l a s i m,ầ ệ ố ơ ố ử ưở ấ
n u n c trà đ c cho u ng. L y g ng và lá ng i c u m i th 200g gi nh xàoấ ướ ặ ố ấ ừ ả ứ ỗ ứ ả ỏ
nóng b c vào v i xát m nh kh p mình và 4 chân.ọ ả ạ ắ
- B nh ch ng h i d c : ệ ướ ơ ạ ỏ B nh này x y ra khi con v t ph i làm vi c quá s cệ ả ậ ả ệ ứ
(nh cày kéo) ho c b c m l nh đ t ng t gây c ch th n kinh. Ho c do ăn r m rư ặ ị ả ạ ộ ộ ứ ế ầ ặ ơ ạ
th i, c non.ố ỏ
Tri u ch ng:ệ ứ b ăn, đ ng choãi 2 chân sau, hông trái căng d n, chân sau đá lênỏ ứ ầ
phía b ng và v t có th b lòi dom ho c h thai (do có nhi u khí ép bên trong b ng)ụ ậ ể ị ặ ư ề ụ
Ch a tr b nh này ph i g m 3 đ ng tác:ữ ị ệ ả ồ ộ
a. Tháo h i ra:ơ Dùng 2-3g b t b k t n ng th i vào mũi trâu bò đ gây h tộ ồ ế ướ ổ ể ắ
h i m nh, t o đi u ki n cho con v t h i. Ho c l y 1 cái que bu c mi ng giơ ạ ạ ề ệ ậ ợ ơ ặ ấ ộ ế ẻ
s ch đ u nhúng n c cho t r i lùa vào h ng trâu bò ngoái nh đ gây nôn. Khiạ ở ầ ướ ướ ồ ọ ẹ ể
đó gây h i.ợ ơ
b. Kích thích d c co bóp: dùngạ ỏ r m chà xát và hông bên trái, ngh 15 phútơ ỉ
r i chà xát l p l i. T 3 – 5 l n thì d c s h i ph c co bóp.ồ ặ ạ ừ ầ ạ ỏ ẽ ồ ụ
c. H n ch sinh h i:ạ ế ơ Cho u ng n c t i, n c d a chua, n c mu i ho cố ướ ỏ ướ ư ướ ố ặ
cho ăn lá đào, lá tr u không đ kh ng ch vi khu n sinh h i phát tri n và ho tầ ể ố ế ẩ ơ ể ạ
đ ng. ộ
B nh lòi dom: ệTrâu bò lòi dom là do táo bón kéo dài mà không k p ch a tr . Vì v yị ữ ị ậ
ch a lòi dom ph i k p th i ch a b nh táo bón.ữ ả ị ờ ữ ệ
Nguyên li u:ệ Lá vông, lá cúc t n, lá th u d u tía, dây d a chu t d iầ ầ ầ ư ộ ạ
M i th m t n m r a s ch, gi nát xào v i gi m, ép thành nh ng mi ng m ng ápỗ ứ ộ ắ ử ạ ả ớ ấ ữ ế ỏ
lên đ nh đ u phía tr c trán con v tỉ ầ ướ ậ r i bu c b ng v i s ch, sau m t bu i thì thayồ ộ ằ ả ạ ộ ổ
thu c m i, làm nh v y 3 -4 ngày liên t c. Đ ng th i cho u ng:ố ớ ư ậ ụ ồ ờ ố
- Nam m c h ngộ ươ 100g (sao vàng)
- C g u (h ng ph )ủ ấ ươ ụ 150g (sao t m mu i)ẩ ố
- Phèn chua phi 20g
C 3 v tán thành b t hòa vào 3 chén n c sôi đ ngu i chia làm 2 l n cho u ngả ị ộ ướ ể ộ ầ ố
trong ngày.
B nh sót nhau: ệSau khi đ 5 -6 gi mà mà không ra nhau h t thì g i là sót nhau vàẻ ờ ế ọ
ph i can thi p. G m nh ng bi n pháp sau:ả ệ ồ ữ ệ
- Tác đ ng v t lý:ộ ậ dùng n c vôi pha loãng bôi t vai xu ng đuôi d c theo x ngướ ừ ố ọ ươ
s ng cua con v t, sau đó l y đòn tre d n nh trên l ng d c theo x ng s ng trongố ậ ấ ầ ẹ ư ọ ươ ố
10 – 15
- Cho u ng m t trong hai bài thu c sau:ố ộ ố
Bài 1: Lá h ng bì ho c lá khồ ặ ế 500g
Lá tr u khôngầ 200g
Gi nát, đun sôi trong 1 lít n c, ngu i g n s ch cho u ng.ả ướ ộ ạ ạ ố
Bài 2: Bu ng cau non m i tr gi nh tr n đ u v i ít mu i r i ngâm vào 1 lítồ ớ ổ ả ỏ ộ ề ớ ố ồ
n c m a, sau n a gi v t l y n c cho trâu bò u ng.ướ ư ử ờ ắ ấ ướ ố
Ngoài ra có th dùng m t trong các bi n pháp sau:ể ộ ệ
- C t 1 đo n cu ng nhau 4-5cm đ t thành than hòa vào 1 chén n c ti u choắ ạ ố ố ướ ể
con v t u ng.ậ ố
- L y 1 xác r n l t, đùm vào c cho con v t nu t. Cũng có th đ t xác r n l tấ ắ ộ ỏ ậ ố ể ố ắ ộ
thành than, tán thành b t tr n vào cháo đ cho con v t nu t, nhau thai s ra h t.ộ ộ ổ ậ ố ẽ ế
- 1 n m lá kh , ho c lá vông, lá rau sam gi nát v t l y n c cho con v tắ ế ặ ả ắ ấ ướ ậ
u ng.ố
- 1 n m lá c x c sao vàng s c l y n c đ c cho u ng.ắ ỏ ướ ắ ấ ướ ặ ố
- Tr ng h p nhau ra đ t cu ng r i không ra n a thì dùng 1 c ngh x c látườ ợ ứ ố ồ ữ ủ ệ ắ
xào v i 1 nhúm mu i đ 3 chén n c n u còn 1 chai chia làm 2 l n cho con v tớ ố ổ ướ ấ ầ ậ
u ng. Khi n u b vào 1 mi ng s t, khi cho u ng v t mi ng s t ra.ố ấ ỏ ế ắ ố ớ ế ắ
Bên ngoài: l y 10 h t vông gi nát tr n v i m t n m lá th u d u tía vò nát r t vàoấ ạ ả ộ ớ ộ ắ ầ ầ ị
bên ngoài âm h trong n a gi .ộ ử ờ
- Tr ng h p nhau ra m t ph n r i d ng l i: dùng 2 lít n c m đ vào ch uườ ợ ộ ầ ồ ừ ạ ướ ấ ổ ậ
hòa tan m t nhúm mu i ho c phèn chua, ngâm ph n nhau phía ngoài làm choộ ố ặ ầ ở
nhau co l i thì s ti p t c ra h t.ạ ẽ ế ụ ế
Đ ng thai: ộKhi đ ng thai con v t th hi n các tri u ch ng: v t đ ng không yên,ộ ậ ể ệ ệ ứ ậ ứ
chân sau đá lên b ng, đ u luôn quay v phía sau ho c con v t n m lăn v t vã.ụ ầ ề ặ ậ ằ ậ
Bài thu c sau đây có tác d ng an thai:ố ụ Lá b c hà t iạ ườ 100-200g
Lá ng i c u t iả ứ ươ 300 -500g
Ng n tía tôọ 80 – 150g
R cây gaiễ 150 – 200g
S c l y n c cho u ng c bã. Trong th i gian này cho v t ăn cháo cám, khoai vàắ ấ ướ ố ả ờ ậ
nh ng ăn c trong m t th i gian.ư ỏ ộ ờ
Đ khóẻ
- Đ khó do s c r n y u nh ng thai n m thu n: ẻ ứ ặ ế ư ằ ậ Khế 5 -7 quả
C tranhỏ 50g
Rau m ng t iồ ơ 50g
Dây lá khoai 50g
4 th gi nát tr n thêm 1 nhúm mu iứ ả ộ ố nhét vào mi ng cho con v t nu t. Ngoài ra cóệ ậ ố
th l y 1 n m lá ng i c u g a nát v t l y n c tr n v i 2 qu tr ng gà cho v tể ấ ắ ả ứ ỉ ắ ấ ướ ộ ớ ả ứ ậ
u ng.ố
- Đ khó do thai n m ngh ch:ẻ ằ ị Ph i thăm khám bên trong đ bi t thai n mả ể ế ằ
thu n hay ngh ch, n u thai n m ngh ch ph i đ a tay vào s a l i cho thai n m thu nậ ị ế ằ ị ả ư ử ạ ằ ậ
m i đ đ đ c (thai g i là thu n khi đ u ho c 2 chân sau ra tr c, m i t thớ ở ở ẻ ượ ọ ậ ầ ặ ướ ọ ư ế
khác đ u g i là t th thai không thu n).ề ọ ư ế ậ