Phân tích Chiếu cầu hiền để thấy tấm lòng vì dân vì nước và tài nhìn xa trông rộng của Quang Trung

Đề  bài: Phân tích Chiếu cầu hiền để  thấy tấm lòng vì dân vì nước và tài nhìn xa  <br /> trông rộng của Quang Trung<br /> Hướng dẫn<br /> Năm 1788, triều Lê – Trịnh sụp đổ, vua Quang Trung xây dựng lại đất nước nhưng còn <br /> gặp nhiều trở  ngại do đất nước loạn lạc, kẻ  sĩ bi quan, chán chường. Mặc khác, vẫn <br /> không ít sĩ phu, nhân tài bảo thủ với triều đại cũ mà bất hợp tác với triều đình Tây Sơn. <br /> Trước tình hình ấy, Quang Trung đã ban Chiếu cầu hiền để thuyết phục trí thức Bắc Hà <br /> hiểu đúng vai trò và sứ mệnh xây dựng đất nước. Mặc dù người trực tiếp viết chiếu thư <br /> là Ngô Thì Nhậm nhưng nội dung tư tưởng vẫn là của vua Quang Trung.<br /> Bằng lối văn nghị luận cổ, Chiếu cầu hiền được Ngô Thì Nhậm thể hiện thành công qua  <br /> cách viết súc tích, thiết thực. Văn bản được chia làm 4 phần rõ ràng theo bố cục của một <br /> bài chiếu cũng là theo cách thuyết phục người hiền của vua Quang Trung.<br /> Mở  đầu bài chiếu, tác giả  đã đưa ra quy luật xử  thế  của người hiền bằng hình  ảnh so <br /> sánh độc đáo: người hiền như ngôi sao sáng còn thiên tử  như  sao Bắc thần. Chỉ khi quy  <br /> phục sao Bắc thần thì những ngôi sao kia mới sáng thật sự  cũng như  chỉ  khi phụng sự <br /> vua, phục vụ cho nhân dân thì bản lĩnh và tài năng của họ mới thật sự phát huy. Thế nên  <br /> việc người hiền quay về, tìm đến dưới trướng vua là thuận theo lẽ  tự  nhiên, hợp lòng <br /> dân, ý trời. Để tăng sức thuyết phục, tác giả đưa ra phản đề đánh đúng tâm lý những kẻ sĩ  <br /> đang  ở   ẩn. Bên cạnh đó, Ngô Thì Nhậm còn mượn cứ  liệu từ  sử  sách Trung Quốc như <br /> luận ngữ  của Khổng Minh vừa hợp lòng sĩ tử  vừa cho thấy Quang Trung cũng là người <br /> hiền, từng đọc sách thánh hiền.<br /> Sau khi khẳng định cách xử  thế  đúng đắn của hiền tài, Ngô Thì Nhậm đã đưa ra những  <br /> chứng cứ xác thực trực tiếp từ việc ứng xử của các sĩ phu Bắc Hà.<br /> “Trước đây thời thế suy vi…lẩn tránh suốt đời” là những ví dụ điển hình trước đây kẻ sĩ  <br /> mai danh  ẩn tích, trốn tránh việc đời hoặc chọn nhầm con đường…Qua đó, tác giả  cũng  <br /> thể hiện rõ quan điểm của nhà vua. Quang Trung cho những điều đó là sai lầm nhất thời,  <br /> là vạn bất đắc dĩ, không truy cứu, không trách cứ  những chuyện đã qua. Đối với sĩ phu  <br /> Bắc Hà từng nhận lộc của vua Lê – Trịnh, nặng chữ trung nên khó chấp nhận việc thay  <br /> đổi triều đại, Quang Trung cũng đề  cập đến một cách rất chi tiết bằng việc phân tích <br /> nguyên nhân và lí giải thấu tình. Tác giả  Ngô Thì Nhậm đã truyền đạt lại suy nghĩ của <br /> vua bằng những lời lẽ  châm biếm nhưng không hề  khiến người nghe phẫn uất. Ngược <br /> lại những điều chiếu ban trở thành ân tình mà lẽ ra các sĩ phu phải đón nhận từ sớm. Tấm  <br /> lòng của bậc minh vương thánh đế  thể  hiện qua cách cư  xử  và thái độ  trân trọng người <br /> hiền dù trước kia người ấy có ý đối nghịch với chính mình.<br /> Kẻ sĩ là những người học hành để phụng sự cho đất nước. Vậy đang lúc xã tắc đang cần  <br /> há chẳng phải là lúc thích hợp nhất để  người hiền trong thiên hạ  bộc lộ  khả  năng của  <br /> mình? Để  chỉ  ra nhu cầu của đất nước trong thời điểm hiện tại, người viết không giấu  <br /> giếm những yếu kém về  kinh tế, chính trị, xã hội nhưng lại có cách nói khéo léo. Đất  <br /> nước gặp rất nhiều khó khăn, bao nhiêu nhiệm vụ  mới mẻ  chưa hoàn tất, từ  việc binh <br /> đao nơi biên cương đến việc học hành, chỉnh đốn văn hóa đều rất cần người tài giúp sức. <br /> Đã vậy mà nội bộ triều đình lại rối ren, một vị minh quân dù có tài giỏi đến nhường nào  <br /> cũng không thể  quán xuyến hết một đất nước nếu không có những cánh tay đắc lực.  <br /> Giọng điệu vừa tha thiết, chân thành vừa khiêm nhường, hiểu biết khiến người hiền <br /> không thể không giúp triều đình. Qua đấy ta cũng thấy được tấm lòng và trí tuệ của vua  <br /> Quang Trung.<br /> Sau khi đánh đúng tâm lý trung quân ái quốc của các sĩ phu Bắc Hà, nhà vua đã vạch ra  <br /> đường lối cầu hiền từ  việc chỉ  ra đối tượng đất nước đang cần đến những biện pháp,  <br /> cách thức mà hiền tài nên thực hiện để đóng góp sức lực cho triều đình. Theo đó mọi viên  <br /> quan trăm họ đều được dâng sớ tấu để trình bày kế hoạch, cho phép viên quan văn võ tiến  <br /> cử  hiền tài đồng thời khuyến khích người có tài tự  tiến cử. Mọi tư  tưởng tiến bộ trong  <br /> chính sách trị  nước của Quang Trung thể hiện rõ ràng. Nhà vua không chỉ  trong tầng lớp <br /> trí thức như trước đây mà còn đãi ngộ với những thợ thủ công, nghệ nhân lành nghề giỏi  <br /> thực hành. Qua những chính sách rất thiết thực, cụ thể và rất khả thi, chúng ta thấy rằng <br /> Quang Trung là chẳng những là vị vua anh minh tài giỏi về mặt quân sự, chính trị mà còn  <br /> là một nhà quản lý, tổ chức khéo léo.<br /> Để  kết thúc bài Chiếu, tác giả  một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của hiền tài đối <br /> với đất nước và tính cấp thiết của vấn đề  qua lời kêu gọi tha thiết, khích lệ  cùng chung <br /> một gánh giang sơn “Nay trời trong sáng, đất thanh bình chính là lúc người hiền gặp hội  <br /> gió mây, những ai có tài có đức hãy cùng cố gắng lên, ghi tên tại triều đình..”<br /> Bằng lời văn sáng tạo, súc tích, lập luận chặt chẽ, khúc chiết nhưng thấu tình đạt lý, Ngô <br /> Thì Nhậm đã thể hiện tầm nhìn chiến lược của vua Quang Trung trong việc cầu hiền tài <br /> phụng sự  cho đất nước. Thông qua đó, chúng ta nhìn rõ hơn về  tài năng và đức độ  của  <br /> một vị vua áo vải.<br />