Phân tích sáu câu đầu bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Đề bài: Phân tích sáu câu đầu bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ<br /> Hướng dẫn<br /> Ngay từ  tên đầu bài thơ, hai chữ “ngất ngưởng” đã khiến cho ta cảm nhận được những <br /> điều khác lạ  của tác giả. ít có một tác giả  nào vào thời đại  ấy lại đặt hai chữ  “ngất  <br /> ngưởng” vào ngay cái đề bài thơ. Đó hẳn cũng là một điều ngất ngưởng.<br /> Rồi sau đó ngay câu đầu tiên tác giả đã nhận định:<br /> Vũ trụ nội mạc phi phận sự<br /> Không có việc gì trong nhân gian này, trong vũ trụ này không phải việc của ông. Việc nào  <br /> cũng là việc của ông. Đó không phải sự kiêu ngạo, sự tự cao mà chính là sự đánh giá đúng  <br /> nhất về bản thân mình, về sự nghiệp của mình. Không một chút tự ti, ông đã đứng lên chỉ <br /> rõ vai trò to lớn của mình, chẳng phải ông đã nói rằng:<br /> Đã mang tiếng ở trong trời đất<br /> Phải có danh gì với núi sông đó sao?<br /> Nhưng cũng chính vì cái phận sự đó, phải có cái danh với đời, với người đó lẽ ra ông phải <br /> sung sướng khi được ra làm quan, làm người cai quản, trông coi cuộc sống của nhân dân,  <br /> nhưng không ông coi như khi đó ông đã “vào lồng”.<br /> Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng<br /> Tại sao được làm công việc mình mong muốn, ao  ước mà ông coi như  sự đè nén, gò bó.  <br /> “Cái lồng”  ở  đây chính là cái bộ  máy, cái xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Cái xã hội mà  <br /> việc đổi trắng thay đen, sự  ganh ghét, đố  kỵ  xảy ra như  cơm bữa. Khi bước chân vào <br /> chốn quan trường cũng là lúc Nguyễn Công Trứ biết rằng ông sẽ bị chi phối, sẽ phải làm  <br /> những việc mà bản thân không muốn. Mặc dù có tài nhưng Nguyễn Công Trứ  biết rằng <br /> một mình ông thì đâu có thể  thay đổi nổi một chế  độ  đã tồn tại lâu đến như  vậy. Tuy  <br /> nhiên trong câu thơ  này, Nguyễn Công Trứ  vẫn thể  hiện được cái “ngất ngưởng” của  <br /> mình. Ông đã dám gọi chốn quan trường, xã hội lúc bấy giờ là cái lồng. Đó gần như một  <br /> cái tát vào mặt bộ máy quan lại, triều đình vì trước nay có ai dám ngông cuồng như vậy.  <br /> Trong xã hội phong kiến cũng không ít những nhà nho tiến bộ, những người có ý tưởng  <br /> phản kháng lại chế độ. Nhưng cũng chẳng mấy ai dám khẳng định lại điều đó trước toàn  <br /> thể mọi người mà nhất là trên giấy trắng mực đen như Nguyễn Công Trứ. Đó phải chăng <br /> chính là sự phá cách của Nguyễn Công Trứ.<br /> Nguyễn Công Trứ có được sự “chơi ngông” đó cũng bởi một phần ông biết là ông có tài, <br /> điều đó chẳng cần giấu giếm:<br /> Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.<br /> Một lần nữa Nguyễn Công Trứ “ngất ngưởng”, lần này ông “ngất ngưởng” vì hãnh diện  <br /> về  cái tài của ông. Nguyễn Công Trứ  đã thể  hiện được rất rõ cái tôi của mình trong câu  <br /> thơ này.<br /> Nhưng cũng chính vì có tài, lại mang những tư  tưởng tiến bộ nên Nguyễn Công Trứ  đã  <br /> không ít lần phải “lên voi, xuống chó”:<br /> Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,<br /> Lúc bình Tây, cờ đại tướng,<br /> Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên.<br /> Đó cũng là điều dễ hiểu trong chốn quan trường đầy ghen ghét đố kỵ, mưu hại lẫn nhau.  <br /> Nguyễn Công Trứ tỏ ra rất thản nhiên đón nhận điều đó. Điệp từ “khi… khi” tuy dồn dập <br /> nhưng lại mang hơi thở  bình thản, đón nhận một cách tự  nhiên, vì vậy mà ông cũng đã <br /> nói:<br /> Được mất dương dương người tái thượng<br /> Khen chê phơi phới ngọn đông phong<br /> Với Nguyễn Công Trứ, sự nghiệp là quan trọng nhưng ông cũng không quá coi trọng danh  <br /> lợi. Với ông dù làm  ở  vị  trí nào miễn là được đem sức giúp đời, giúp dân là ông đã thoả <br /> được cái chí làm trai. Đó cũng chính là sự khác biệt của ông với quan lại bấy giờ và thể <br /> hiện được sự “ngất ngưởng” của ông.<br /> Bài ca ngất ngưởng như một câu chuyện kể về cuộc đời của tác giả  Nguyễn Công Trứ. <br /> Nhưng qua đó ta lại thấy hiện lên hình  ảnh một con người, với chí làm trai cao cả, một  <br /> cái tôi sánh ngang với trời đất, một sự “ngất ngưởng” không hề gây khinh ghét mà là cả <br /> một sự đáng kính nể, khâm phục.<br />  <br />