Đ bài: Phân tích tâm tr ng cô bé Liên đêm đêm th c đi xem chuy n tàu đi quaề ạ ứ ợ ế
ph huy n trong truy n ng n Hai đa tr c a Th ch Lam ố ệ ệ ắ ứ ẻ ủ ạ
Bài M u S 1ẫ ố
Th ch Lam là m t ngòi bút truy n ng n đc nhi u ng i yêu thích Không ph i vì c tạ ộ ệ ắ ượ ề ườ ả ố
truy n đc bi t, vì tình ti t li kì, mà ch y u là do ông đã sáng t o ra m t l i truy n ng n:ệ ặ ệ ế ủ ế ạ ộ ố ệ ắ
lo i truy n tâm tình. S c h p d n c a truy n ng n Th ch Lam là tâm tr ng nhân v t.ạ ệ ứ ấ ẫ ủ ệ ắ ạ ở ạ ậ
Có th th y đi u đó qua tâm tr ng cô bé Liên đêm đêm th c đi xem chuy n tàu đi quaể ấ ề ạ ứ ợ ế
ph huy n trong truy n ng n Hai đa tr c a ông.ố ệ ệ ắ ứ ẻ ủ
Vì sao đêm nào cũng v y, Liên (và em) đu c th c đ đi xem chuy n tàu đi qua phậ ề ố ứ ể ợ ế ố
huy n? Tâm tr ng th c đi tàu c a Liên nh th nào? Mu n hi u đc đi u đó ph i b tệ ạ ứ ợ ủ ư ế ố ể ượ ề ả ắ
đu t cu c s ng c a em cái ph huy n này.ầ ừ ộ ố ủ ở ố ệ
Đó là cu c s ng bu n t , đn đi u, tàn l i và đáng th ng n i ph huy n trong th i kh cộ ố ồ ẻ ơ ệ ụ ươ ơ ố ệ ờ ắ
c a m t ngày tàn. Phiên ch chi u đã vãn, phô bày t t c cái nghèo nàn, cái tiêu đi u xủ ộ ợ ề ấ ả ề ơ
xác trong hình nh nh ng đa tr lom khom tìm ki m, nh t nh nh trong rác r i, và ti ngả ữ ứ ẻ ế ặ ạ ưở ế
tr ng thu không d i xu ng ph huy n, t ng ti ng, t ng ti ng mòn m i, r i r c, bu nố ộ ố ố ệ ừ ế ừ ế ỏ ờ ạ ồ
th m thía... R i đêm t i bao ph kín mít ph huy n, b a vây nh ng ki p ng i s ng l mấ ồ ố ủ ố ệ ủ ữ ế ườ ố ầ
lũi t i nghi p nh nh ng cái bóng: m con ch Tí hàng n c, bác ph Siêu, gia đình bácộ ệ ư ữ ẹ ị ướ ở
x m v i manh chi u, chi c ch u thau s t và đa bé bò lê la trên rác b n, m t bà lão điênẩ ớ ế ế ậ ắ ứ ẩ ộ
mua r u u ng c i s ng s c... Đn m c cái ánh l a t thùng ph bác Siêu ch h t raượ ố ườ ằ ặ ế ứ ử ừ ở ỉ ắ
m t v ng sáng con con và ng n đèn leo lét trên chõng hàng n c ch Tí cũng "ch chi uộ ầ ọ ướ ị ỉ ế
sáng m t vùng leo lét trên chõng hàng n c ch Tí cũng "ch chi u sáng m t vùng đt nh "ộ ướ ị ỉ ế ộ ấ ỏ
- bi u t ng v nh ng ki p s ng nh nhoi leo lét, vô nghĩa gi a đêm t i mênh mông c aể ượ ề ữ ế ố ỏ ữ ố ủ
cu c đi. Hình nh ng n đèn con c a ch Tí c tr đi tr l i đn b y l n trong m y trangộ ờ ả ọ ủ ị ứ ở ở ạ ế ả ầ ấ
truy n ng n nh m t ám nh không thôi v cu c s ng héo h t, t i nghi p n i ph huy nệ ắ ư ộ ả ề ộ ố ắ ộ ệ ơ ố ệ
nghèo nàn, tăm t i.ố
Chính gi a c nh điêu tàn nh v y c a ph huy n, Th ch Lam đã miêu t tâm tr ng kh cữ ả ư ậ ủ ố ệ ạ ả ạ ắ
kho i ch đi chuy n tàu c a Liên. Đó là cô bé đã t ng có nh ng ngày s ng m t n iả ờ ợ ế ủ ừ ữ ố ở ộ ơ
không đn n i nghèo kh và t i tăm nh th . V i Liên, n i y, Hà N i luôn đng l i m tế ỗ ổ ố ư ế ớ ơ ấ ộ ọ ạ ộ
k ni m xa xôi và m h nh ng bao gi cũng êm đm, đp đ r c r ánh sáng và ni mỉ ệ ơ ồ ư ờ ề ẹ ẽ ự ỡ ề
vui. Ngày nào cũng gi ng h t ngày nào, cu c s ng c l p l i m t cách đn đi u, t ng t:ố ệ ộ ố ứ ặ ạ ộ ơ ệ ẻ ắ
sáng d y m c a d n hàng, bán hàng; chi u t i l i ki m ti n, thu hàng - và đó là nh ngậ ở ử ọ ề ố ạ ế ề ữ
món hàng nh nhoi không h thay đi: m t bao diêm, m t cu n ch , m y bánh xà phòng...ỏ ề ổ ộ ộ ộ ỉ ấ
Chi ti t chi c chõng tre cũ, s p gãy đc Th ch Lam đa vào đây th t đy ý nghĩa: cu cế ế ắ ượ ạ ư ậ ầ ộ
s ng c a hai đa tr l n lên sao mà đã s m già nua tàn t ! Cái th gi i mà Liên và em gáiố ủ ứ ẻ ớ ớ ạ ế ớ
đang s ng, đang ti p c n ngày này qua ngày khác ch có th . Đâu là ni m vui bi t l y gìố ế ậ ỉ ế ề ế ấ
mà k v ng?ỳ ọ
Tâm tr ng bu n chán c a Liên đã d n đn khát v ng mu n thoát ra kh i cu c s ng mà côạ ồ ủ ẫ ế ọ ố ỏ ộ ố
đang ph i s ng, dù ch đ hi v ng vu v v m t cái gì bên ngoài khác v i cái th gi iả ố ỉ ể ọ ơ ề ộ ở ớ ế ớ
ng ng đng và tàn l i này. Cô ph i tìm đn m t cu c s ng khác, dù cu c s ng y ch điư ọ ụ ả ế ộ ộ ố ộ ố ấ ỉ
qua trong kho nh kh c. Và cô đã tìm th y nó trong hình nh đoàn tàu đi qua ph huy nả ắ ấ ả ố ệ
m i đêm. Dù bu n ng ríu c m t, cô v n th c đi tàu. Đ đc, trong ch c lát, thoát raỗ ồ ủ ả ắ ẫ ứ ợ ể ượ ố
kh i cu c s ng nhàm chán, đn đi u hi n nay. Đoàn tàu là m t nhu c u b c thi t v tinhỏ ộ ố ơ ệ ệ ộ ầ ứ ế ề
th n c a cô, vì chuy n tàu là hình nh m t th gi i khác đi qua cu c đi cô, m t th gi iầ ủ ế ả ộ ế ớ ộ ờ ộ ế ớ
giàu sang, nh n nh p, huyên náo và đy ánh sáng. Trong c m t ngày dài bu n t , đây làộ ị ầ ả ộ ồ ẻ
nh ng giây phút b ng sáng và h nh phúc c a cô, dù là ch s ng trong m c t ngữ ừ ạ ủ ỉ ố ơ ướ ưở
t ng.ượ
B i v y, khi tàu đn thì tâm h n Liên b cu n hút ngay vào đoàn tàu - đo n này đcở ậ ế ồ ị ố ạ ượ
Th ch Lam miêu t sinh đng và đp: "Liên ph t đng d y đ nhìn đoàn xe v t qua, cácạ ả ộ ẹ ắ ứ ậ ể ụ
toa đèn sáng tr ng, chi u ánh c xu ng đng. Liên ch thoáng trông th y nh ng toa h ngư ế ả ố ườ ỉ ấ ữ ạ
trên sang tr ng l nh nh ng ng i, đng và k n l p lánh, và các c a kính sáng". Đoànọ ố ố ữ ườ ồ ề ấ ử
tàu đã đi qua nh ng tâm h n Liên thi v n g i hút theo nó mãi cho đn khi ch m nh c aư ồ ẫ ử ế ấ ỏ ủ
chi c đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi r i khu t sau r ng tre. Đn lúc y, cô nhế ồ ấ ặ ế ấ ư
s ng trong m t ng, trong s ti c nu i m t cái gì đã qua nh ng d vang c a nó thì v nố ơ ưở ự ế ố ộ ư ư ủ ẫ
còn đng l i rõ r t trong tâm h n mình: "Liên l ng theo m t ng, Hà N i xa xăm, Hàọ ạ ệ ồ ặ ơ ưở ộ
N i sáng r c vui v và huyên náo. Con tàu nh đã đem m t chút th gi i khác đi qua. M tộ ự ẻ ư ộ ế ớ ộ
th gi i khác h n, đi v i Liên, khác h n cái v ng sáng ng n đèn c a ch Tí và ánh l aế ớ ẳ ố ớ ẳ ầ ọ ủ ị ử
c a bác Siêu. Đêm t i v n bao b c chung quanh, đêm c a đt quê và ngoài kia, đngủ ố ẫ ọ ủ ấ ồ
ru ng mênh mang và yên l ng". Trong tâm tr ng cô bé có s t ng ph n rõ r t gi a haiộ ặ ạ ự ươ ả ệ ữ
cu c s ng: cu c s ng đp đ c a c m và cu c s ng n i ph huy n.ộ ố ộ ố ẹ ẽ ủ ướ ơ ộ ố ơ ố ệ
Kh c h a thành công tâm tr ng đi tàu c a bé Liên trong truy n ng n Hai đa tr . Th chắ ọ ạ ợ ủ ệ ắ ứ ẻ ạ
Lam mu n nói v i ng i đc nhi u đi u sâu s c. Đó là cu c s ng bu n t đáng th ngố ớ ườ ọ ề ề ắ ộ ố ồ ẻ ươ
c a nh ng đa tr trong ch đ cũ, và suy r ng ra, là cu c s ng c a nh ng ki p ng iủ ữ ứ ẻ ế ộ ộ ộ ố ủ ữ ế ườ
nh bé, vô danh, không bao gi đc bi t đn ánh sáng và h nh phúc, cu c s ng mãi mãiỏ ờ ượ ế ế ạ ộ ố
b chôn vùi trong tăm t i, nghèo đói, bu n chán n i ph huy n, và r ng ra, trên đt n cị ố ồ ơ ố ệ ộ ấ ướ
còn chìm đm trong c nh nô l đói nghèo. Nh ng cu c đi m i đáng th ng sao, nh ngắ ả ệ ữ ộ ờ ớ ươ ư
l i có nh ng c m bé nh , t i nghi p mà chân thành tha thi t và c m đng r t đángạ ữ ướ ơ ỏ ộ ệ ế ả ộ ấ
trân tr ng nh c m đi tàu đêm đêm c a cô bé Liên. c m đó đã lay t nh nh ng tâmọ ư ướ ơ ợ ủ Ướ ơ ỉ ữ
h n u o i, đang l i t t, đt lên trong lòng h ng n l a c a lòng khao khát đc s ngồ ể ả ụ ắ ố ọ ọ ử ủ ượ ố
trong cu c s ng có ý nghĩa h n, khao khát thoát kh i cu c đi tăm t i đang mu n chôn vùiộ ố ơ ỏ ộ ờ ố ố
h .ọ
Bài M u S 2:ẫ ố
Thanh Lam là m t trong nh ng cây vi t truy n ng n xu t s c c a văn xuôi Vi t Namộ ữ ế ệ ắ ấ ắ ủ ệ
hi n đi. Ông là thành viên c a nhóm t l c văn đoàn nh ng ông mang m t nét r t riêngệ ạ ủ ự ự ư ộ ấ
so v i các nhà văn trong nhóm. Văn c a t l c văn đoàn th ng đm m t n i bu n lãngớ ủ ự ự ườ ượ ộ ỗ ồ
m n còn văn c a Th ch Lam l i ch t ch a nh ng n i bu n hi n th c. Nó nh m t thạ ủ ạ ạ ấ ứ ữ ỗ ồ ệ ự ư ộ ứ
"H ng hoàng lan", đc c t t nh ng n i đi. Truy n ng n "Hai đa tr " in trong t pươ ượ ấ ừ ữ ỗ ờ ệ ắ ứ ẻ ậ
"N ng trong v n" (1938), tác ph m này tiêu bi u cho phong cách c a Thanh Lam. Đó làắ ườ ẩ ể ủ
ki u truy n ng n tr tình đm bu n. Nét phong cách này th hi n sâu s c khung c nhể ệ ắ ữ ượ ồ ể ệ ắ ở ả
ph huy n và tâm tr ng đi tàu c a nhân v t Liên. Truy n ng n c a Th ch Lam là ki uố ệ ạ ợ ủ ậ ệ ắ ủ ạ ể
truy n ng n tr tình bu n hi n th c, không có c t truy n, giàu c m xúc, nh nhàng vàệ ắ ữ ồ ệ ự ố ệ ả ẹ
th m thía nh m t bài th .ấ ư ộ ơ
B c tranh ph huy n đc miêu t theo trình t th i gian, c nh ph huy n lúc chi uứ ố ệ ượ ả ự ờ ả ố ệ ề
xu ng. C nh ph huy n lúc v đêm. C nh đi tàu và c nh ph huy n lúc có chuy n tàuố ả ố ệ ề ả ợ ả ố ệ ế
khuya đi qua. Liên là m t cô gái nh vì cha m t vi c, c nhà ph i chuy n t Hà N i vộ ỏ ấ ệ ả ả ể ừ ộ ề
s ng m t ph huy n nghèo...Tuy còn nh mà Liên đã t ra đm đang, thay m trông coiố ở ộ ố ệ ỏ ỏ ả ẹ
m t quán t p hóa nh đ ki m s ng và Liên cũng r t chu đáo khi thay m chăm sóc béộ ạ ỏ ể ế ố ấ ẹ
An. Đc bi t Liên là m t cô gái nh d u hi n, nhân h u, đa c m. Tâm tr ng c a Liênặ ệ ộ ỏ ị ề ậ ả ạ ủ
đc kh c qua b n c nh ph huy n, nh b n n c thang tâm lý: chi u mu n, đêm v ,ượ ắ ố ả ở ố ệ ư ố ấ ề ộ ề
c nh đi tàu và chuy n tàu khuya. B c tranh thiên nhiên trong ph huy n khi ngày tànả ợ ế ứ ố ệ
đc hi n lên qua đi m nhìn nh y c m và tinh t c a Liên. Đó là " M t bu i chi u êm ượ ệ ể ạ ả ế ủ ộ ổ ề ả
nh ru, văng v ng ti ng ch nhái kêu ran, ngoài đng ru ng theo gió nh đa vào. Trongư ẳ ế ế ồ ộ ẹ ư
c a hàng mu i đã b t đu vo ve". Trong b c tranh y có s hòa tr n gi a hai hình nh:ử ỗ ắ ầ ứ ấ ự ộ ữ ả
hình nh êm đm lãng m n và hình nh g i s nghèo khó, b n cùng. Ph i chăng do c nhả ề ạ ả ợ ự ầ ả ả
chi u tàn mà g i cho Liên n i bu n: "Liên ng i yên l ng bên m y qu thu c s n đen; đôiề ợ ỗ ồ ồ ặ ấ ả ố ơ
m t ch bóng t i ng p đy d n và cái bu n c a bu i chi u quê th m thía vào tâm h nắ ị ố ậ ầ ầ ồ ủ ổ ề ấ ồ
ngây th c a ch ; Liên không hi u sao, nh ng ch th y lòng bu n man mác tr c cái giơ ủ ị ể ư ỉ ấ ồ ướ ờ
kh c c a ngày tàn." Th t khó đ phân đnh rành r t n i bu n ngo i c nh th m vào tâmắ ủ ậ ể ị ọ ỗ ồ ạ ả ấ
c nh hay n i bu n tâm c nh lan t a ra, nhu m vào ngo i c nh. Ta ch th y đây là m tả ổ ồ ả ỏ ố ạ ả ỉ ấ ở ộ
n i bu n sâu s c trong tâm tr ng. Ch có s c m nh n tinh t và nh y c m nh Liên m iỗ ồ ắ ạ ỉ ự ả ậ ế ạ ả ư ớ
th u hi u nó. Liên tuy không lam lũ v t v nh nh ng m nh đi kia. Nh ng l i là sấ ể ấ ả ư ữ ả ờ ư ạ ố
ph n đáng th ng nh t. Vì quá kh t i đp c a hai ch em Liên đã thu c v dĩ vãng.ậ ươ ấ ứ ươ ẹ ủ ị ộ ề
Hi n t i thì bu n t , tăm t i, b t c. Đúng là cu c s ng ph huy n c đang tàn d n, l iệ ạ ồ ẻ ố ế ắ ộ ố ố ệ ư ầ ụ
d n trong đói nghèo lam lũ qu n quanh. Nh ng tâm h n m i l n nh ch em Liên, ch ngầ ẩ ữ ồ ớ ớ ư ị ứ
ki n nh ng c nh đó không bu n sao đc, nh ng n i bu n cũng ch man mác đng trongế ữ ả ồ ượ ư ỗ ồ ỉ ọ
đôi m t Liên "bóng t i ng p đy d n" nó đang th m d n vào tâm h n Liên. Ph huy nắ ố ậ ầ ầ ấ ầ ồ ố ệ
nh m t sân kh u cu c đi ch đc di n m t màn bu n t , không có s thay đi c a cư ộ ấ ộ ờ ỉ ộ ễ ộ ồ ẻ ự ổ ủ ả
ng i l n c nh. Đó là cu c s ng c "m c lên, mòn đi, m c ra, r ra" không l i thoát. Nóườ ẫ ả ộ ố ứ ố ụ ỉ ố
g i liên t ng b i hình nh "chi c ao đi ph ng l ng".ợ ưở ở ả ế ờ ẳ ặ
Nhà văn không tr c ti p t tâm tr ng này c a Liên, nh ng c nh v t và cu c s ng qua cáiự ế ả ạ ủ ư ả ậ ộ ố
nhìn c a Liên đã kh c h a đc tâm tr ng đó. S ng trong hoàn c nh nh v y, ch emủ ắ ọ ượ ạ ố ả ư ậ ị
Liên sao không kh i ch đi m t cái gì đó dù m h . N i bu n d ng nh th m thía h n.ỏ ờ ợ ộ ơ ồ ỗ ồ ườ ư ấ ơ
Nh ng không hi v ng thì làm sao s ng n i. Và chuy n tàu đêm đã th p lên ni m hy v ngư ọ ố ổ ế ắ ề ọ
đó. C nh chuy n tàu khuya và tâm tr ng bu n vui c a Liên, trong c chu i th i gian dàiả ế ạ ồ ủ ả ỗ ờ
bu n t , thì ánh sáng, ti ng còi tàu chính là ni m vui l n c a hai ch em. Hai đa đêm nàoồ ẻ ế ề ớ ủ ị ứ
cũng náo n c th c ch tàu. Chúng không ch tàu đ bán hàng, đó là ni m vui tinh th nứ ứ ờ ờ ể ề ầ
c a hai ch em. Khi đoàn tàu đn Liên và An đng c d y, h ng v phía con tàu, và khiủ ị ế ứ ả ậ ướ ề
nó đi r i, "Liên v n l ng theo m t ng", con tàu đn r i l i đi nhanh đ l i trong hai đaồ ẫ ặ ơ ưở ế ồ ạ ể ạ ứ
tr n i bu n ti c. Tàu đi r i, ph huy n l i tr v v i đêm t i và s tĩnh l ng, càng n ngẻ ổ ồ ế ồ ố ệ ạ ở ề ớ ố ự ặ ặ
n h n. Ni m vui c a hai đa tr v a lóe lên l i b d p t t nh đám than b ng bùng lênề ơ ề ủ ứ ẻ ừ ạ ị ậ ắ ư ổ
cháy r c r i l i lùi d n trong đêm. N i ch đi b t đu kh c kho i t khi bóng chi uự ồ ạ ầ ỗ ờ ợ ắ ầ ắ ả ừ ề
xu ng, đêm v và ph huy n vào khuya. Hai đa tr ch đi t ng b c đi c a th i gian,ố ề ố ệ ứ ẻ ờ ợ ừ ướ ủ ờ
t ng b c xích l i g n c a chuy n tàu: tàu s p đn, tàu v t qua, tàu đi r i ch còn l iừ ướ ạ ầ ủ ế ắ ế ượ ồ ỉ ạ
ánh đèn ghi đ xa mãi r i khu t sau r ng tre. Đêm t i l i bao b c ph huy n.ỏ ồ ấ ặ ố ạ ọ ố ệ
Miêu t khung c nh ph huy n bu n, nghèo nàn, t nh t , b t c và tâm tr ng c a haiả ả ố ệ ồ ẻ ạ ế ắ ạ ủ
đa tr đc bi t là Liên m t cách tr c ti p và gián ti p. Qua hi n th c và h i c đan xen,ứ ẻ ặ ệ ộ ự ế ế ệ ự ồ ứ
miêu t b ng m t gi ng văn nh nhàng, tinh t , giàu ch t th , nhà văn b c l ni m xótả ằ ộ ọ ẹ ế ấ ơ ộ ộ ề
th ng nh ng ki p ng i đói nghèo, c c c, s ng quanh qu n, b t c trong xã h i cũ.ươ ữ ế ườ ơ ự ố ẩ ế ắ ộ
T đó tác gi nh mu n lay t nh nh ng tâm h n u o i, đang l i tàn. Mu n nhen lên trongừ ả ư ố ỉ ữ ồ ể ả ụ ố
h ng n l a khát khao đc s ng m t cu c s ng t i đp , ý nghĩa h n. Khát khao thoátọ ọ ử ượ ố ộ ộ ố ươ ẹ ơ
kh i cu c đi tăm t i đang chôn vùi h . Truy n ng n "Hai đa tr " đã th hi n sâu s cỏ ộ ờ ố ọ ệ ắ ứ ẻ ể ệ ắ
cái tài và cái tâm c a Th ch Lam.ủ ạ
Bài M u S 3:ẫ ố
Dù ch xu t hi n trên văn đàn v n v n có 5 năm nh ng Th ch Lam s m kh ng đnh làỉ ấ ệ ẻ ẹ ư ạ ớ ẳ ị
m t cây bút truy n ng n đc đáo. Sinh th i, ông t ng quan ni m "Cái đp man mác kh pộ ệ ắ ộ ờ ừ ệ ẹ ắ
vũ tr , l n khu t kh p hang cùng ngõ h m, ti m tàng m i v t t m th ng. Công vi cụ ẩ ấ ắ ẻ ề ở ọ ậ ầ ườ ệ
c a nhà văn là phát hi n ra cái đp nh ng ch không ai ng t i, tìm cái đp kín đáo vàủ ệ ẹ ở ữ ỗ ờ ớ ẹ
che l p c a s v t đ cho ng i đc trông nhìn và th ng th c". Rút ra t t p truy nấ ủ ự ậ ể ườ ọ ưở ứ ừ ậ ệ
ng n " N ng trong v n", " Hai đa tr " là truy n ng n tiêu bi u cho phong cách đc đáoắ ắ ườ ứ ẻ ệ ắ ể ộ
không tr n l n c a Th ch Lam. Đn v i "Hai đa tr " đc gi ai ai cũng th y c nh điộ ẫ ủ ạ ế ớ ứ ẻ ộ ả ấ ả ợ
tàu là s ki n tiêu bi u n i ngòi bút c a Th ch Lam thăng hoa.ự ệ ể ơ ủ ạ
Tuy là thành viên c a nhóm T L c Văn Đoàn và là em ru t c a Nh t Linh, Hoàng Đoủ ự ự ộ ủ ấ ạ
nh ng sáng tác c a Th ch Lam đi theo h ng riêng khá m i m . Ông dành tình c m, t mư ủ ạ ướ ớ ẻ ả ấ
lòng xót th ng cho nh ng l p ng i nghèo trong xã h i th i b y gi . Ngòi bút c aươ ữ ớ ườ ộ ờ ấ ờ ủ
Th ch Lam th ng đi vào nh ng tr ng thái c m xúc m h , tinh t c a con ng i. "Haiạ ườ ữ ạ ả ơ ồ ế ủ ườ
đa tr " là truy n ng n không có truy n. Toàn b câu chuy n di n ra nh m t th cứ ẻ ệ ắ ệ ộ ệ ễ ư ộ ướ