Phân tích tiếng nói của người phụ nữ thông qua tác phẩm của Hồ Xuân Hương

Đề  bài: Phân tích tiếng nói của người phụ  nữ  thông qua tác phẩm của Hồ  Xuân <br /> Hương<br /> Bài làm<br /> Trong lịch sử  văn học Việt Nam, thơ  Hồ  Xuân Hương được coi là một hiện tượng độc <br /> đáo, thơ  bà là thành tựu ‘hai lần độc đáo’. Và một trong đó chính là tiếng lòng của một <br /> người phụ nữ viết về phụ nữ, nhất là trong xã hội phong kiến cũ. Chính vì vậy mà trong  <br /> hầu hết các tác phẩm của bà chúa thơ Nôm ấy đều nói về thân phận của người<br /> phụ nữ. Rất nhiều bài thơ của bà như Mời trầu, Bánh trôi nước;hay chùm thơ Tự tình đều <br /> cho ta hiểu rõ hơn tâm tư, tình cảm của bà hay chăng cũng chính là tâm tư, tình cảm của  <br /> người phụ nữ Việt Nam trong xã hội cũ.<br /> Hồ Xuân Hương đã sử dụng rất nhiều những từ ngữ, hình ảnh, sự vật bình thường, giản <br /> dị để đưa vào trong thơ của mình. Nhưng từ đó bà lại sáng tạo nên một phong cách rất Hồ <br /> Xuân Hương mà lại mang đậm phong vị dân tộc. Ví như bài Mời trầu, tuy quả cau miếng  <br /> trầu rất quen thuộc, bình dị là thế, vậy mà sau khi vào trong thơ bà lại mang đậm ý nghĩa  <br /> sâu sắc. Lời mở đầu rất tự nhiên:<br /> Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi<br /> ‘Miếng trầu là đầu câu chuyện’, vì thế  mà khi mời trầu phải trang trọng, phải dùng  <br /> những thứ  trầu ngon như trầu quế, trầu phượng hay cũng là trầu cay, trầu ngọt.  Ấy thế <br /> mà Xuân Hương lại mời khách bằng ‘trầu hôi’ bằng ‘quả  cau nho nhỏ’. Câu thơ  cất lên <br /> một cách duyên dáng, ý nhị, nhẹ  nhàng, giàu chất nữ  tính. Hai chữ  ‘nho nhỏ’ cho người  <br /> đọc thấy sự bé nhỏ, nhỏ nhoi của nữ sĩ; có gì đó như là một sự khiêm nhường, nép bóng  <br /> trong câu thơ. Nhưng đường như  mời trầu cũng là một cách để  nói về  người mời trầu: <br /> một thân phận bình thường, thậm chí nghèo hèn, có phần hẩm hiu: ‘hôi’. Điều đó cho <br /> thấy Xuân Hương rất chân tình. Câu thơ  này làm ta nhớ  đến những câu ca dao khác của  <br /> người xưa:<br /> Ai về vun đất trồng cau,<br /> Cho em xin ké dây trầu một bên.<br /> hay:<br /> Thân em như miếng cau khô<br />  Kẻ thanh tham mỏng người thô tham dày.<br /> Đó đều là những câu ca dao nói về thân phận của người phụ nữ, và trong câu thơ đầu tiên <br /> này, Xuân Hương đã rất hiểu, đồng thời cũng rất tự biết thân phận nhỏ bé của mình. Bà  <br /> thực sự nói lèn tiếng nói, hòa chung với tiếng nói của những người phụ nữ  trong xã hội <br /> phong kiến. Song dù là nhỏ  bé, có khi là tội nghiệp đi chăng nữa thì nữ  sĩ vẫn thể  hiện  <br /> được sự chủ động của mình.<br /> Này của Xuân Hương mới quệt rồi<br /> Phải chịu cảnh khổ sở, nghèo đói, vất vả nhưng biết đứng lên, tự khẳng định phẩm chất,  <br /> giá trị của mình cũng là đặc điểm chung của người phụ nữ Việt Nam xưa kia. Trong câu  <br /> thơ  thứ  hai, Xuân Hương đã thể  hiện được rất rõ tư  thế  chủ  động của người mời trầu:  <br /> thân mật, cởi mở, pha chút hóm hỉnh, tinh nghịch. Hơn hết, điều đặc biệt trong câu thơ <br /> này chính là cách tự xưng tên của Xuân Hương. Đây là một hiện tượng độc đáo, lần đầu <br /> tiên xuất hiện trong văn học thành văn để  biểu thị  ‘cái tôi’ rất Xuân Hương – một điều <br /> mà trong xã hội cũ, những người phụ nữ chưa dám làm.<br /> Nhưng Hồ Xuân Hương đã thay họ, cất cao tiếng nói đòi quyền bình đẳng. Câu thơ cho ta <br /> thấy rõ cá tính ngang tàng của bà. Tuy nhiên, ở câu thứ ba thì giọng điệu câu thơ lại lắng  <br /> xuống:<br /> Có phải duyên nhau thì thắm lại.<br /> Lại trở  về  với sự  liền dịu, duyên dáng vốn có của một người phụ  nữ  Á Đỏng, Xuân  <br /> Hương khát vọng về một tình yêu, một sự hạnh phúc, chung thủy. Câu thơ  không chỉ để <br /> nói về sắc thắm của trầu, sự hòa quyện của trầu cau, vôi; mà hơn thế, nó là lời nhắn nhủ <br /> tha thiết, một lời nguyện cầu: nếu có duyên thì thắm lại, nếu không thì cũng đừng bội <br /> bạc:<br /> Đừng xanh như lá, bạc như vôi<br /> Câu thơ  là sự  kết hợp của hai thành ngữ  ‘xanh như  lá’ và ‘bạc như  vôi’. Ta bắt gặp lại  <br /> một Xuân Hương đầy cá tính, kiêu hãnh, ngẩng cao đầu. Bà nêu bật lên một hiện trạng  <br /> của xã hội là sự bội bạc, dửng dưng, vô tình của con người dẫn đến những người phụ nữ <br /> phải rơi vào cảnh bất hạnh vì bị bội tình. Câu thơ  là lời răn đe với tất cả  những kẻ bạc  <br /> tình. Đây là lời cảnh báo chung cho xã hội đa thê, trọng nam khinh nữ ấy. Xuân Hương đã  <br /> thay lời cho hàng nghìn, hàng triệu người phụ  nữ  lúc bấy giờ, trong đó có cả  chính bà.  <br /> Tinh duyên của người phụ  nữ  luôn bấp bênh, vô định. Bản. thân Hồ  Xuân Hương, chứ <br /> không phải ai khác, có lẽ hiểu rõ điều này hơn ai hết vì bà cũng phải hai lần làm lẽ, đau <br /> đớn mà thốt lên rằng:<br /> Chém cha cái kiếp lấy chồng chung,<br /> Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng.<br /> Và sắc thắm chỉ tồn tại trong mơ  ước, trong khát vọng mà thôi còn cuộc đời thì đầy rẫy <br /> sự bạc bẽo. Có thể nói rằng, Xuân Hương đã rất hiểu tấm lòng của những người phụ nữ. <br /> Bài thơ là tiếng lòng của bà, tiếng lòng của tất cả phụ nữ trong xã hội xưa.<br /> Nhưng sự đồng cảm ấy không phải chỉ có trong bài Mời trầu, Bánh trôi nước cũng là một <br /> bài thơ nói lên tiếng lòng đó. Một lần nữa, thân phận bé nhỏ  của người phụ nữ lại được <br /> nói đến:<br /> Thân em vừa trắng lại vừa tròn,<br /> Bảy nổi ba chìm với nước non.<br /> Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,<br /> Mà em vẫn giữ tấm lòng son.<br /> Bài thơ nói về chiếc bánh trôi nhưng thực ra ý nghĩa sâu xa của nó lại chính nói về người  <br /> phụ  nữ. Hai chữ ‘thân em’ cất lên thật đáng thương, nhưng đó cũng là sự  tự  khẳng định  <br /> giá trị  của mình. Ngoài lớp nghĩa nói về  chiếc bánh màu trắng, hình tròn thì còn nói về <br /> hình dáng cũng như  phẩm chất của người phụ  nữ: xinh  đẹp, thủy chung, chăm chỉ… <br /> Nhưng những người đẹp nết như thế luôn phải chịu cảnh éo le, vất vả ‘bảy nổi ba chìm’,  <br /> sống phụ  thuộc vào người đàn ông, người chồng trong gia đình, sung sướng hay khổ  sở <br /> đều phải gánh chịu, không được lên tiếng. Hiểu rất rõ được điều này và cũng không ít lần <br /> bà đã lên tiếng đả  kích, đòi lại quyền bình đẳng cho người phụ  nữ  là thế. Bởi Xuân  <br /> Hương hiểu được, luôn thương cảm với họ. Bà đã dõng dạc khẳng định tấm lòng thủy  <br /> chung đức tính cao đẹp, đáng quý của người phụ nữ. Dù thế nào thì<br /> phụ nữ Việt Nam luôn giữ trọn đức tính của mình. đường nhu' Xuân Hương đã thấu hiếu  <br /> đến tận cùng nỗi đau của người phụ nữ.<br /> Nỗi đau ấy càng được thể hiện rõ hơn qua chùm thơ Tự tình. Tự  tình với chính bản thân <br /> song qua đó cũng để  viết thêm về  nỗi đau của nhiều người phụ  nữ khác cũng phải chịu  <br /> như bà:<br />  Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn.<br /> Trơ cái hồng nhan với nước non.<br /> Chén rượu hương đưa say lại tỉnh<br /> 'Ánh trăng bóng xế khuyết chưa tròn.<br /> Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại.<br /> Mảnh tình san sẻ tí con con.<br /> Một mình đối diện với chính mình trong đêm khuya, chỉ có tiếng ‘trống canh dồn’ làm bật <br /> lên cái tĩnh trơ trọi, lẻ loi. Thời gian cứ trôi đi, kéo theo sự mất mát của tuổi trẻ. Từ ‘trơ’  <br /> được sử dụng bằng phép đảo ngữ, tạo âm hưởng kéo dài, gợi ta nghĩ đến con người trong  <br /> sự bẽ bàng vì bị bỏ rơi. Có nhan sắc, tài năng nhưng lại phải chịu cảnh cô đơn, lẻ  bóng,  <br /> thật không có gì cay đắng, tủi hổ và tội nghiệp hơn, một ‘hồng nhan bạc phận’. Để mình <br /> so với nước non càng làm bật lên sự ‘nhỏ  bé’. Đã nhiều lần, Hồ  Xuân Hương nhắc đến  <br /> ba chữ ‘với nước non’ trong tác phẩm của mình.<br /> Nín đi kẻo thẹn với nước non.<br /> (Dỗ người đàn bà khóc chồng)<br /> Xuân Hương muốn tìm quên trong chén rượu giải sầu nhưng bà không thể thoát ra được.  <br /> Đó là chén rượu đắng chát, ‘say lại tỉnh’ gợi về sự luẩn quẩn, không lối thoát, sự bế tắc  <br /> không giải tỏa nỗi. Vầng trăng  ở  đây là vầng trăng của tâm trạng, luôn khuyết không <br /> được tròn đầy, phải chăng cũng chính như cuộc đời bất hạnh của Xuân Hương, khép lại  <br /> bài thơ là một nỗi niềm đã được tác giả gọi tên, không phải là nỗi đau bị ruồng rẫy: ‘Năm <br /> canh vắng bóng’ lần nương vách quê, cũng không phải là nỗi truân chuyên đọa đày buộc <br /> Kiều:<br /> Chút lòng trinh bạch từ sau xin chừa.<br /> Đó là nỗi niềm, nỗi đau ngán ngẩm về cảnh lẽ mọn. Mỗi mùa xuân trở lại là mỗi lần kéo  <br /> mất đi tuổi trẻ, tuổi thanh xuân. Và đây cũng chính là cảnh mà rất nhiều người phụ  nữ <br /> phải gánh chịu, đánh mất tuổi trẻ.<br /> Có ai đã từng thốt lên rằng. ‘Tỏi đọc bài thơ  của Xuân Hương một thế  kỷ  rưỡi sau khi  <br /> nàng viết mà vẫn thấy vị mặn chát của nước mắt của một khối tình. Vì sao lại như vậy?  <br /> Vì Hồ Xuân Hương đã viết lên tiếng lòng của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa, <br /> mà đó luôn là những gì cay đắng, xót xa’. Nói Hồ  Xuân Hương là nhà thơ  của phụ  nữ <br /> chắc cũng không có gì là quá.<br />