Phật thủ - món quà cho sức khỏe
Quả phật thủ (hay còn gọi là Thanh yên) thuộc họ
cam, là một loại trái cây thường thấy ở vùng Bắc bộ
vào tiết xuân. Cái tên “phật thủ” có lẽ xuất phát từ
hình thức của trái: giống như bàn tay Phật đang chắp
ngón cầu nguyện.
Có lẽ cũng chính vì thế mà phật thủ là một trong năm
loại trái cây thường được dùng để trưng bày bàn thờ
trong những ngày Tết cổ truyền của dân tộc Việt
Nam. Người Trung Quốc xưa cũng thường dùng phật
thủ làm quà mừng thọ hoặc quà biếu.
Phật thủ là loài cây gỗ nhỏ, lá khá dày, hình bầu dục,
cành có gai ngắn cứng nhọn; cành già màu xanh xám,
cành non hơi tím. Cây mỗi năm nở hoa hai, ba lần.
Hoa phật thủ màu trắng, quả chín có màu vàng óng.
Hương phật thủ thơm ngát, có thể dùng làm nguyên
liệu chế biến nước hoa.
Theo y học hiện đại, phật thủ chứa nhiều vitamin C,
đường, axit hữu cơ, dầu chanh, glucoxit, có thể dùng
làm thuốc thơm điều hòa khí, bồi bổ dạ dày, có công
hiệu giảm đau, hòa khí, làm dễ tiêu, tan đờm, khỏe tỳ
vị, giảm ho, giúp dễ chịu trong ngực, chữa nôn, giã
rượu...
Theo Đông y, phật thủ vị cay, đắng, chua, tính ấm, có
tác dụng điều hòa khí và trung tiêu, thư can, chống
nôn, thường được dùng điều trị các chứng can vị
không điều hòa, khí trệ, dạ dày đau, khó chịu trong
ngực bụng, kém ăn, nôn mửa... Để sử dụng làm
thuốc, khi hái quả về nên xắc dọc thành từng miếng
mỏng, phơi hoặc xấy khô, bảo quản nơi khô ráo,
dùng dần. Dưới đây là một số bài thuốc có công hiệu
tốt từ phật thủ.
Phật thủ có tác dụng chữa một số bệnh rất hiệu quả
- Chữa ho nhiều đờm: Nhai cùi (liền cả vỏ) phật thủ
tươi, nuốt nước. Đờm sẽ tan dần và khí đỡ xông
ngược lên, nhờ vậy mà hết ho. Cũng có thể lấy phật
thủ tươi 30g (khô 10g), đường phèn 15g, hấp cách
thủy khoảng nửa giờ rồi chia hai, ba lần ăn trong
ngày.
- Chữa nấc, trào ngược (ăn vào nôn ngược trở ra):
Lấy vỏ cắt nhỏ, trộn đều với đường, ăn ngày khoảng
ba, bốn lần, mỗi lần vài miếng, nhai rồi nuốt dần.
- Viêm khí quản mãn tính: Phật thủ khô 6g, bán hạ
chế gừng (tầm nước gừng sao vàng) 6g, sắc với nước,
pha thêm chút đường để uống.
- Ăn không tiêu, gan và dạ dày đau tức: Phật thủ tươi
12-15g (khô 6g), hãm với nước sôi uống thay trà
trong ngày.
- Chữa đau dạ dày do lạnh: Phật thủ khô 15g, gạo tẻ
sao vàng 30g, sắc nước uống ngày ba lần.
- Chữa đau bụng do tỳ vị hư hàn: Phật thủ tươi 100g
(khô 40g), rượu trắng 1lít. Phật thủ xắc nhỏ, ngâm
với rượu ít nhất 15 ngày. Mỗi ngày uống hai lần, mỗi
lần 5-10ml.
- Viêm gan truyền nhiễm: Phật thủ khô 9g, bại tương
thảo (cỏ bồng) mỗi tuổi 1g, từ 10 tuổi trở lên thì cứ
tăng 2 tuổi lại thêm 1g. Sắc với nước, pha đường,
chia làm ba lần uống trong ngày, mỗi liệu trình 10
ngày.
Lưu ý: Đối với các chứng bệnh trên, nếu không có