50
PHÁTTRIỂNKINHTẾSỐ:KINHNGHIMCỦAẤNĐỘ
VÀGỢIMỞCHOVITNAM
ĐặngThuThuỷ
Email:thuy0183@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.931
Tómtắt:Kinhtếsốđangtrởthànhđộnglựctăngtrưởngchủchốttoàncầu,tácđộng
mạnhđếnmôhìnhkinhdoanh,tươngtácxãhộivàquảntrịquốcgia(OECD,2019).Trong
bốicảnhnày,ẤnĐộnổilênnhưmộttrongnhữngthịtrườngkỹthuậtsốlớnvànăngđộng
nhấtthếgiới,vớikinhtếsốđónggóp11,74%GDPnăm2022-23vàdựbáođạtgần20%
GDPvàonăm2029-30(PIB,2025a).BàinghiêncứuphântíchtoàncảnhkinhtếsốẤnĐộtừ
quymô,tốcđộtăngtrưởng,cáclĩnhvựcmũinhọnđếnchínhsáchthúcđẩyvànhữngthách
thứccòntồntại.Đồngthời,nghiêncứuđánhgiáhiệntrạngvàtiềmnăngkinhtếsốViệtNam,
quốcgiacónềnkinhtếsốchiếmkhoảng16,5%GDPnăm2023vàhướngtới30%vàonăm
2030(VnEconomy,2024;UNCTAD,2024).Thôngquasosánhhaiquốcgia,nghiêncứuchỉ
rabàihọckinhnghiệmvàgợiýchínhsáchgiúpViệtNamtốiđahóacơhộivàvượtquathách
thứctrongkỷnguyênsố,hưngtớipháttriểnbềnvững.
Từkhoá:kinhtếsố,kinhnghiệm,ẤnĐộ,ViệtNam
1ViệnHànlâmKhoahọcxãhộiViệtNam
I.Đặtvấnđ
Trong kỷ nguyên cách mạng công
nghiệp 4.0, kinh tế số đã trở thành một
yếu tố then chốt, định hình lại cấu trúc
kinhtếtoàncầuvàmanglạinhữngcơhội
pháttriểnchưatừngcóchocácquốcgia.
Sựhộitụcủacôngnghệthôngtin,truyền
thôngvàinternetđãtạoramộtkhônggian
kinhtếmới,nơicáchoạtđộngsảnxuất,
phânphối,traođổitiêudùngđượcthực
hiện chủyếuthôngqua cácnềntảng kỹ
thuật số. Điều này không chỉ thúc đẩy
ngsuất,hiệuquảmàcònmởranhững
môhìnhkinhdoanhngtạo,tạoraviệc
mmớivànângcaochấtlượngcuộcsống
(OECD,2019).
Ấn Độ,vớidânsốkhổnglồ vàsự
bùngnổcủacôngnghệ,đãnhanhchóng
ơnlêntrởthànhmộtcườngquốckinh
tế số. Các sáng kiến của chính phủ như
“DigitalIndia”đãtạoramộtmôitrường
thuận lợi cho sự phát triển của các lĩnh
51
vực như thương mại điệntử, thanhtoán
số, trí tuệ nhân tạo (AI) và chuỗi khối
(blockchain).Sựtăngtrưởngnợngcủa
kinhtếsốẤnĐộkhôngchỉthểhiệnqua
quymôthịtrườngmàcònquasựđổimới
liêntụcvàkhảnăngthíchứngvớicácxu
ớngcôngnghệtoàncầu(PIB,2025a).
Còn Việt Nam, một quốc gia đang phát
triểnnăngđộngởĐôngNamÁ,cũngđã
nhậnthứcrõtầmquantrọngcủakinhtế
số.Vớidânsốtrẻ,tỷlệsửdụnginternet
điệnthoạithông minhcao,ViệtNam
cótiềmnănglớnđểpháttriểnkinhtếsố.
ChínhphủViệtNamđãvàđangtriểnkhai
nhiềuchươngtrình,chínhsáchnhằmthúc
đẩy chuyển đổi số quốc gia, hướng tới
mụctiêuđưakinhtếsốtrởthànhđộnglực
ngtrưởngchínhcủađấtnước.
iviết này nhằm mục đích phân
tíchchuyênsâuvềkinhtếsốẤnĐộ,làm
nổi bật những thành tựu, chính sách và
tháchthứcmàquốcgianàyđãtrảiqua.T
đó,chúngtôisẽsosánhvớihiệntrạngcủa
kinhtế sốViệt Nam,chỉ ra nhữngđiểm
tươngđồngvàkhácbiệt.Dựatrênnhững
phântíchnày,bàiviếtsẽđềxuấtcácgợi
mở chính sách cụ thể và thiết thực cho
ViệtNam,nhằmhọchỏitừkinhnghiệm
của Ấn Độ đểđẩy nhanh quá trìnhphát
triểnkinhtếsố,nângcaonănglựccạnh
tranhvàđạtđượcsựpháttriểnbềnvững
trongtươnglai.
II.Phươngphápnghiêncứu
Nghiêncứunàyđượcthựchiệndựa
trên phương pháp tổng quan tài liệu thứ
cấp, kết hợpvới phân ch so sánh chính
sáchgiữaẤnĐộViệtNam.Quytrình
nghiêncứubắtđubằngviệccđịnhrõ
phạmvivàcáccâuhỏisosánhtrọngtâm,
baogồm:quymôkinhtếsố,tốcđộtăng
trưởng,cáclĩnhvựcmũinhọn,chínhsách
thúcđẩy, những tháchthức hiện hữu.
Sau đó, các số liệu chỉ báo liên quan
được tổng hợp một cách hệ thống từ
cácnguồnchínhthứcvàiliệuhọcthuật
uynnhưOECD,UNCTAD,cácbáocáo
từchươngtrìnhDigitalIndia,BộĐiệntử
và Công nghệ thông tin n Độ (MeitY),
cùngcácbáocáovàchuyênsanthịtrường
chuyênngành.Đểđảmbảonhchínhxác
vàđồngbộ,dữliệuđượcchuẩnhóavềthời
điểmbáocáovàtiếnhànhđốichiếuchéo.
Quátrìnhynhằmmụcđíchrútranhững
bàihọckinhnghiệmsâusắcvàđưaracác
gợiýchínhsáchthiếtthựcchoViệtNam.
III.KinhtếsốtạiẤnĐộ
3.1.Tổngquanvàquymô
KinhtếsốẤnĐộđãchứngkiếnsự
tăng trưởng vượt bậc trong những năm
gầnđây,trởthànhmộttrongnhữngđộng
lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
quốcgia.TheoMeitY,kinhtếsốcủaẤn
Độdựkiếnsẽđónggópgần1/5vàothu
nhậpquốcdânvàonăm2029-2030(PIB,
2025b). Tỷ trọng của kinh tế số trong
tổng giá trị gia tăng (GVA) của Ấn Độ
đãtăngtừ5,4%lên8,5%tronggiaiđoạn
2014-2019,vớitốcđộtăngtrưởng15,6%,
nhanh n 2,4 lần so với tốc độ tăng
trưởng chung của nền kinh tế (Digital
India,2022).QuycủakinhtếsốẤn
Độđượcdựbáosẽđạt1nghìntỷUSD
vào m 2028 (The Economic Times,
2024).SựngtrưởngylàdoẤnĐộlà
quốcgiadânsốtrẻ,amhiểucôngnghệ
và ngày càng có nhiều người sử dụng
internet.Tínhđếngiữanăm2024,ẤnĐộ
có hơn650triệu người dùngđiệnthoại
thôngminhvàsốlượngthuêbaointernet
đã vượtquá950 triệu. Sự phổbiến của
internetđiệnthoạithôngminhđãtạo
nềntảngvữngchắcchosựpttriểncủa
cáclĩnhvựckinhtếsốchủchốt(Mekong
Asean,2023).
52
clĩnhvựcmũinhọncủakinhtếsố
ẤnĐộbaogồmthươngmạiđiệntử,thanh
toánsố,côngnghệtàichính(ntech),trí
tuệnhântạo(AI)vàcôngnghệchuỗikhối
(blockchain).Thịtrườngthươngmạiđiện
tửcủaẤnĐộđạtgiátrị125tỷUSDvào
m 2024vàdựkiến sẽtăng lên345tỷ
USDvàonăm2030,vớitốcđộtăngtrưởng
phàngnăm(CAGR)là21%(Business
Standard,2025).Sựtăngtrưởngnàynhờ
osốlượngngườimuasắmtrựctuyến
ngàycàngnhiều,đặcbiệtlàtừcácthành
phốcấpIIvàcấpIII.Tronglĩnhvựcthanh
toánsố,ẤnĐộđãđạtđượcnhữngthành
tựu đáng kể, đặcbiệt với sự ra đời của
Giaodiệnthanhtoánhợpnhất(UPI).UPI
đãcáchmạnghóahệthốngthanhtoáncủa
ẤnĐộ,giúpchuyểnđổitừnềnkinhtếchủ
yếudựaotiềnmặtsangthanhtnkỹ
thuậtsố.Trongnămtàichính2023-2024,
tổngkhốilượnggiaodịchkỹthuậtsốtại
ẤnĐộđãđạt18,737tỷgiaodịch,vớitốc
độCAGRlà44%từnămtàichính2017-
2018(Department of FinancialServices,
2024).ẤnĐộhiệnchiếmgầnmộtnửasố
giao dịchthanhtoán thờigianthực toàn
cầu.ThịtrườngntechcủaẤnĐộcũng
đangpháttriểnmạnhmẽ,vớigiátrịước
tính44,12 tỷUSD vào năm2025 và dự
kiếnsẽđạt95,30tỷUSDvàom2030
(Mordor Intelligence, 2025). Lĩnh vực
y bao gồm nhiều phân khúc như cho
vaykỹthuậtsố,quảnlýtàisản,bảohiểm
thanh toán. Sự đổi mới trong ntech
đượchỗtrợbởicácchínhsáchthuậnlợi
nhu cầu ngày càng tăng về các dịch
vụ tài chính dễ tiếp cận. Đầu tư vàoAI
blockchaincũngđanggiatăngtạiẤn
Độ. Ấn Độ xếp thứ 10 toàn cầu về đầu
tưtưnhânvàoAIvàonăm2023,với1,4
tỷUSD(Akashvani,2025).ChínhphủẤn
Độcũngđãcôngbốkhoảnđầutư1,25tỷ
USDvàoAIthôngquasứmệnhIndiaAI,
bao gồm tài trợ cho các công ty khởi
nghiệp AI và phát triển AI trong nước.
Mặcdùcònnhiềutháchthức,ẤnĐộđang
nỗlựcđểtrởthànhmộttrungtâmAItoàn
cầu.Đốivớiblockchain,mặcdùchưacó
sốliệuđầutưcụthể,nhưngchínhphủẤn
Độđãnhậnthấytiềmnăngcủacôngnghệ
ytrongviệccảithiệnhoạtđộngcủakhu
vựccôngvàtưnhân(Reuters,2025)
Các công tycông nghệlớn của n
ĐộnhưInfosys(19tỷUSDdoanhthum
2024), Tata Consultancy Services (TCS)
(29tỷUSDdoanhthunăm2024)vàWipro
(11tỷUSDdoanhthunăm2024)đóngvai
tròquantrọngtrongvicthúcđẩykinhtế
số (International Trade Administration,
2024a).Bêncạnhđó,cáccôngtytoàncầu
như Microsoft, Oracle, IBM, Google và
Amazoncũngcóshiệndiệnmạnhmẽtại
thịtrườngẤnĐộ.Trongnhvựcthương
mại điện tử, Flipkart (thuộc sở hữu của
Walmart), Amazon và Reliance Jiomart
lànhữngngườidẫnđầu,trongkhiPaytm,
PhonePe, Google Pay và BharatPe thống
trịmảngthanhtoánsố(InternationalTrade
Administration,2024b).
3.2.Chínhsáchngkiếnthúcđy
Sựpháttriểnvượtbậccủakinhtếsố
ẤnĐộkhôngthểchrờikhỏicácchính
sáchvàsángkiếnmạnhmẽtừchínhphủ.
Chương trình “Digital India” được khởi
ớng o năm 2015 là mộtnỗ lựctoàn
diện nhằm chuyển đổi Ấn Độ thành một
xãhộivànềnkinhtếtrithứckỹthuậtsố.
Chương trình này tập trung vào ba lĩnh
vực chính: xây dựng hạ tầng kỹ thuật số
antoànvàổn định,cung cấp dịch vụ kỹ
thuậtsốtheoyêucầu,vànângcaonănglực
kỹthuậtsốchocôngdân.Trongkhuônkhổ
“DigitalIndia”,nhiềusángkiếnquantrọng
đãđượctriểnkhai(MinistryofElectronics
andInformationTechnology,2015):
53
Aadhaar:Hệthốngnhậndạngsinh
trắchọclớnnhấtthếgiới,cungcấpdanh
tínhkỹthuậtsốchohơn1,3tỷngườidân,
tạođiềukiệnthuậnlợichoviệctiếpcận
cácdịchvụcôngvàtàichính.
UPIlàmộthệthốngthanhtoántức
thờichophépchuyểntiềngiữacácngân
ng một cách dễ dàng thông qua điện
thoại di động. Thành công của UPI đã
biếnẤnĐộthànhmộthìnhmẫuvềthanh
toánkỹthuậtsốchonhiềuquốcgiakhác
(EuropeanPaymentsCouncil,2024).
DigiLocker: Nền tảng lưu trữ tài
liệu kỹ thuật số an toàn, cho phép công
ntruycậpvàchiasẻcáctàiliệuchính
thứcnhưbằngláixe,thẻPAN,chứngchỉ
họctậpmộtcáchthuậntiện.
MyGov: Nền tảng tương tác công
n-chínhphủ,khuyếnkhíchsựthamgia
của ngườidân vàoquá trình hoạchđịnh
chínhsáchvàquảntrị.
ncạnh“DigitalIndia”,cácsáng
kiếnkhácnhư“MakeinIndia”và“Startup
India”cũngđóngvaitròquantrọngtrong
việcthúcđẩykinhtếsố.“MakeinIndia”
khuyến khích sản xuất trong ớc, bao
gồmcảsảnxuấtthiếtbịđiệntửcông
nghệ thông tin, giảm sự phụ thuộc vào
nhậpkhẩuvàtạoviệcm.“StartupIndia”
hỗtrợhệsinhtháikhởinghiệpbằngcách
cungcấpcácưuđãivềthuế,quỹđầutư
môitrườngpháplýthuậnlợi,giúpcác
côngtykhởinghiệpcôngnghệpháttriển
đổimới.
Chínhsáchvềhạtầngsốcũnglàmột
ưutiênhàngđầu.ẤnĐộđãvàđangđầu
mạnhvàoviệcmởrộngmạng4Gvàtriển
khai5Gtrêntoànquốc. Mạng 4G đãci
thiệnđángkểtốcđộinternetvàkhảnăng
kếtnốiởcảkhuvựcthànhthịvàngthôn,
trongkhi5Gđượckỳvọngsẽthúcđẩyhơn
nữahiệusuấtmạng,hỗtrợcngdụng
tiêntiếnvàthúcđẩycáctiếnbộcôngngh
trong tương lai. Chính sách truyền thông
kỹthuậtsốquốcgia(NDCP)2018cũnghỗ
trợtăngtrưởngnàybằngcáchthúcđẩyhạ
tầngkỹthuậtsốvàmởrộngkhảnăngtiếp
cận băng thông rộng (InternationalTrade
Administration,2024a).cquyđịnhpháp
lýliênquanđếndữliệuquyềnrngtư
cũngđượcchútrọng.ĐoluậtBảovệDữ
liệucánhân(DPDPAct)2023làmộtớc
tiếnquantrọngnhằmbảovệquyềnrng
tưcủacôngdânẤnĐộvàbảovdữliệu
cánhântrongbốicảnhkinhtếsốpháttriển
nhanhchóng.Cácquyđịnhtrướcđón
InformationTechnology Rules (2011) và
National Data Sharing and Accessibility
Policy (2012) cũngđãđặt nềnmóngcho
việcquảnlýdữliệu,đặcbiệtlàyêucudữ
liệuchínhphủvàbảnsaolưuichínhphải
đượclưutrữtạiẤnĐộ(Brookings,2018).
3.3.Tháchthứcvàhạnchế
Mặc dù đạt đượcnhững thành tựu
ấntượng,kinhtếsốẤnĐộvẫnđốimặt
vớinhiềutháchthứcvàhạnchếcầnđược
giảiquyếtđểpháthuyhếttiềmnăng.Một
trongnhữngtháchthứclớnnhấtlàkhoảng
cách số giữakhu vực thành thịvà nông
thôn.Mặcdùsốlượngngườidùnginternet
điệnthoạithôngminhđãtăngđángkể,
vẫncònmộtbộphậnlớndânsố,đặcbiệt
ởcácvùngnôngthôn,chưađượctiếpcận
đầyđủvớihạtầngkỹthuậtsốvàcácdịch
vụliênquan(VisionofHumanity,2024).
Sựthiếuhụtđiệnnăngổnđịnhvàchiphí
caođểthiếtlậpmạngbăngthôngrộngở
cáckhuvựcdâncưthưathớtlànhữngrào
cảnđángkể.
Hạ tầng kỹthuật số chưađồng bộ
cũnglàmộtvấnđề.Mặcdùcósựmởrộng
nhanh chóngcủamạng4Gvàtriển khai
5G,chấtlượngkếtnốitốcđộinternet
vẫncònkhácbiệtlớngiữacácvùng.Sự
54
phát triển chậm và không đồng đều của
hạtầngcóthểcảntrởviệcápdụngrộng
rãicáccôngnghệsốtiêntiếnvàcácdịch
vụ trực tuyến.An ninh mạng và bảo vệ
dữliệulàmộtmốiquanngạingàycàng
ng. Với sự gia tăng của các giao dịch
trựctuyếnvàlưutrữdữliệucánhân,nguy
vềcác cuộctấn côngmạng, viphạm
dữ liệuvà lừa đảo trực tuyến cũng tăng
n.Việcđảmbảoantoànvàbảomậtcho
ngườidùng và doanhnghiệp rấtquan
trọngđểduytrìniềmtinohệthốngkinh
tếsố(CarnegieEndowment,2024).
c rào cản về quy định và dòng
chảydữliệuxuyênbiêngiớicũnglàmột
thách thức. Mặc dù ẤnĐộ đã banhành
các quy định về bảo vệdữ liệu cá nhân
(DPDPAct2023),mộtsốchínhsáchliên
quan đến địa phương hóa dữ liệu (data
localization)cóthểgâykhókhănchocác
côngtyđaquốcgiavàcảntrởdòngchảy
dữliệuxuyênbiêngiới.Cáchạnchếnày
cóthểảnhhưởngđếnmôhìnhkinhdoanh,
giảmngsuất,đổimớivàkhảnăngcạnh
tranhcủadoanhnghiệpbằngcáchbuộchọ
phảiđầuvàocáccơsởdữliệukémchất
lượng hơn (Brookings, 2018). Ngoài ra,
thiếuhụtkỹnăngsốtronglựcợnglao
độngcũnglàmộtràocản.MặcdùẤnĐộ
códânsốtrẻvàamhiểucôngnghệ,vẫn
cònmộtkhoảngcáchlớngiữackỹnăng
hiện có và nhữngkỹ năng cần thiếtcho
mộtnềnkinhtếsốpháttriển.Việcđàotạo
nângcaokỹnăngchongườilaođộnglà
cầnthiếtđểđảmbảohọcóthểthamgia
hưởnglợitừsựpháttriểncủakinhtếsố.
3.4.Xuhướngtươnglai
KinhtếsốẤnĐộđượcdựbáoduy
trìtốcđộtăngtrưởngcaotrongnhữngnăm
tới,hướngtớimụctiêuđạtquymô1nghìn
tỷ USD vào năm 2028 (The Economic
Times,2024)Đểhiệnthựchóamụctiêu
y,trọngtâmsẽtiếptụcđặtvàoviệcmở
rộngvànângcấphạtầngkỹthuậtsố.Việc
triểnkhai5Gtrêndiệnrộngđóngvaitrò
thenchốttrongviệccungcấpkếtnốitốc
độcaovàđộtrễthấp,tạonềntảngchocác
ứng dụng tiên tiến như Internet vạn vật
(IoT),phươngtiệntựhànhvàđôthịthông
minh.Songsongđó,cáccơngtrìnhnhư
BharatNetsẽmởrộngkhảnăngtiếpcận
internettớikhuvựcnôngthôn,gópphần
thu hẹp khoảng cách số (International
TradeAdministration,2024a)
ncạnhhạtầng,quátrìnhsốhóa
các ngành kinh tế truyền thống sẽ được
đẩy mạnh. c lĩnh vực sản xuất, nông
nghiệp,ytếgiáodụcđangsẽtiếptục
ứngdụngcôngnghệsốnhằmtốiưuhóa
quytrình,nângcaohiệuquảvàchấtlượng
dịchvụ.Trongnôngnghiệp,cácgiảipháp
như cảm biến thông minh, phân tích dữ
liệulớnvà nềntảngthương mạiđiện tử
đanghỗtrợnôngdântốiưusảnxuấtvà
tiếpcậnthịtờngrộnghơn(International
Trade Administration, 2024a). Sự phát
triểncủacácdịchvụkỹthuậtsốmớisẽlà
độnglựctăngtrưởngquantrọng.Thương
mại điện tử được dự báo mở rộng sâu
ocácthịtrườngcấpII,III;thanhtoán
sốngàycàngphổbiếnnhờcácgiảipháp
thanhtoánkhôngtiếpxúcvàtíchhợpdịch
vụ;trongkhiđó,đầutưvàoAIcông
nghệchuỗikhối(blockchain)tiếptụcgia
ng,mởraứngdụngmớitrongnhiềunh
vực,từichínhtớichămsócsứckhỏe.
Chínhphủgiữvaitròdẫndắtthôngqua
các sáng kiến chiến lược như “Digital
India”và“NationalArticialIntelligence
Mission”,đồngthờixâydựngkhungpháp
lýlinhhoạt,cânbằnggiữathúcđẩyđổi
mớivàbảođảmanninh,quyềnriêng
cũng như cạnh tranh công bằng. Sự kết
hợpgiữachínhsáchhỗtrợ,đầutưhạtầng
đổimớicôngnghệdựkiếnsẽđưaẤn