ĐẶT VẤN ĐỀ
Sỏi tiết niệu là bệnh lý phổ biến trong các bệnh lý của đường tiết niệu,
trong đó sỏi thận chiếm đa số. Sỏi thận tái phát vẫn rất phổ biến, theo nghiên
cứu của Uribarri, sỏi thận tái phát với tỷ lệ 14%, 32% và 52% lần lượt sau 1
năm, 5 năm và 10 năm. Tác giả Rule nhận thấy tỷ lệ sỏi thận tái phát có triệu
chứng là 11%, 20%, 31% và 39% lần lượt sau 2 năm, 5 năm, 10 năm và 15
năm. Theo dõi sau 40 tháng, Kosar và các cộng sự thấy tỷ lệ sỏi thận tái phát
sau tán sỏi ngoài cơ thể chỉ 13,9% trong khi tỷ lệ này ở bệnh nhân sau mổ mở
lấy sỏi thận đến 31,8%. Việt Nam là nước nằm trong vùng có tỷ lệ sỏi cao trên
thế giới và sỏi thận chiếm khoảng 40% các trường hợp. Tỷ lệ mắc sỏi ở các
vùng miền không giống nhau, tuy nhiên có đặc điểm chung là phức tạp về hình
thái, sỏi cứng chắc và nhiều bệnh nhân đến muộn khi đã có các biến chứng kèm
theo cho nên thường gây những trở ngại trong việc điều trị.
Mổ mở điều trị sỏi thận là phương pháp kinh điển tuy nhiên do có những
nhược điểm như đau nhiều sau mổ, sẹo mổ dài gây mất thẩm mỹ, xơ dính tổ
chức quanh thận nhiều, thời gian nằm viện kéo dài... thêm vào đó với sự phát
triển của các phương pháp điều trị xâm nhập tối thiểu nên mổ mở ngày càng ít
được chỉ định. Sỏi thận tái phát hay sót sỏi thận sau mổ mở là những trở ngại
lớn đối với việc mổ mở lại, điều này lại càng khó khăn khi những viên sỏi đó
thường ở vị trí khó tiếp cận và thận đã được mổ trước đây trở nên dính, mất cấu
trúc giải phẫu... do đó việc phẫu tích vào bể thận không đơn giản thậm chí là
không thể thực hiện được. Phẫu thuật lấy sỏi thận qua da là phương pháp điều
trị ít xâm nhập được Fernstrom và Johannson lần đầu tiên báo cáo vào năm
1976. Phương pháp này ngày càng phát triển, hoàn thiện hơn được cả thế giới
áp dụng và thay thế dần mổ mở. Với những ưu điểm vượt trội như có thể chỉ
định được cho nhiều hình thái sỏi và số lượng sỏi, tỷ lệ sạch sỏi cao đạt 80 -
90%, thẩm mỹ, ít đau sau mổ.... Đặc biệt đối với sỏi thận tái phát hay sót sỏi
thận sau mổ thì đây là phương pháp có nhiều ưu điểm hơn nữa. Chính những
yếu tố tưởng như sẽ gây khó khăn như sẹo xơ dính, mất cấu trúc giải phẫu... lại
trở thành ưu thế khi tiến hành phẫu thuật lấy sỏi thận qua da nhờ thận nằm cố
định và xơ dính xung quanh làm cho đường hầm vào thận sẽ không bị biến đổi,
đặc điểm này giúp phẫu thuật vẫn thành công nếu vỏ Amplatz tuột ra khỏi thận
thì việc tìm lại đường vào đài bể thận một cách dễ dàng. Trên thế giới một số
các nghiên cứu như Basiri A và cộng sự (2003), Margel D và cộng sự (2005),
Lojanapiwat B. và cộng sự (2006) cho thấy phẫu thuật lấy sỏi qua da ở thận đã
được mổ mở trước đó là an toàn và hiệu quả. Ở Việt Nam, Nguyễn Phúc Cẩm
Hoàng (2003), Nguyễn V nh Bình (2010) cũng đã công bố những công trình
nghiên cứu liên quan đến vấn đề này.
Tuy nhiên, đây là một phẫu thuật khó, kỹ thuật thực hiện phức tạp đòi
hỏi độ chính xác cao. Nếu thực hiện không thành thạo, phẫu thuật viên có thể
gây nên các biến chứng rất nghiêm trọng như chảy máu nặng, dò động - t nh
mạch, sốc nhiễm khuẩn, thủng ruột, tổn thương gan, tràn dịch màng phổi…
