12
80c + 20v (4/1) cña t b¶n n«ng nghiÖp lµ 60c + 40v (3/2) nÕu tØ suÊt gi¸
trÞ thÆng d®Òu lµ 100% th× s¶n phÈm vµ gi¸ trÞ thÆng d s¶n xuÊt ra sÏ
lµ.
Trong c«ng nghiÖp : 80c + 20v + 20m = 120
Trong n«ng nghiÖp : 60c + 40v + 40m = 140
Gi¸ trÞ thÆng d d«i ra trong n«ng nghiÖp so víi c«ng nghiÖp lµ
20m.
NÕu lµ trong c«ng nghiÖp th× sè gi¸ trÞ thÆng d nµy sÏ ®îc ®em chia
chung cho c¸c nhµ c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh b×nh qu©n ho¸ tØ suÊt lîi
nhuËn . Nhng trong n«ng nghiÖp ®iÒu ®ã kh«ng thÓ diÔn ra ®îc ,®ã lµ
chÕ ®é ®éc quyÒn t h÷u ruéng ®Êt kh«ng cho phÐp t b¶n tù do di
chuyÓn vµo trong n«ng nghiÖp , do ®ã ng¨n c¶n viÖc h×nh thµnh lîi nhuËn
b×nh qu©n chung gi÷a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. Vµ nh vËy ,phÇn gi¸
trÞ thÆng d d«i ra ngoµi lîi nhuËn b×nh qu©n ( Nhê cÊu t¹o h÷u c¬ cña t
b¶n trong n«ng nghiÖp thÊp ,bãc lét ®îc cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp
nhiÒu h¬n) ®îc gi÷ l¹i vµ dïng ®Ó nép ®Þa t« tuyÖt ®èi cho ®Þa chñ.
VËy ®Þa t« chªnh lÖch tuyÖt ®èi còng lµ mét lo¹i lîi nhuËn siªu
ng¹ch d«i ra ngoµi lîi nhuËn b×nh qu©n, h×nh thµnh nªn do cÊu t¹o h÷u c¬
cña t b¶n trong n«ng nghiÖp thÊp h¬n trong c«ng nghiÖp mµ bÊt cø nhµ
t b¶n thuª ruéng ®Êt nµo còng ph¶i nép cho ®Þa chñ .Nã lµ sè chªnh lÖch
gi÷a gi¸ trÞ n«ng phÈm vµ gi¸ c¶ thùc tÕ h×nh thµnh nªn do c¹nh tranh trªn
thÞ trêng .
13
§Þa t« tuyÖt ®èi g¾n liÒn víi ®éc quyÒn th÷u ruéng ®Êt .ChÝnh ®éc
quyÒn t h÷u ruéng ®Êt lµm cho lîi nhuËn siªu ng¹ch h×nh thµnh trong
n«ng nghiÖp kh«ng bÞ ®em chia ®i vµ lµm cho lîi nhuËn siªu ng¹ch ®ã
ph¶i chuyÓn ho¸ thµnh ®Þa t«.
VÒ ®Þa t« tuyÖt ®èi ,Mac nãi :”...b¶n chÊt cña ®Þa t« tuyÖt ®èi lµ
:Nh÷ng t b¶n ngang nhau cña chóng sinh s¶n nh÷ng khèi lîng gi¸ trÞ
thÆng d kh¸c nhau “.
§Ó minh ho¹ cho nh÷ng ®iÒu nãi trªn chóng ta cã thÓ lÊy vÝ dô sau
®©y:
Do ®éc quyÒn vÒ ruéng ®Êt lµ nguyªn nh©n sinh ra ®Þa t« tuyÖt ®èi ,
cho nªn nÕu kh«ng cã chÕ ®é t h÷u vÒ ruéng ®Êt , kh«ng cã giai cÊp ®Þa
chñ , th× ®Þa t« tuyÖt ®èi sÏ bÞ xo¸ bá , gi¸ c¶ n«ng phÈm sÏ gi¶m xuèng
cã lîi cho x· héi .
Tãm l¹i , nªó ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cã lîi (®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc ®iÒu
kiÖn kinh tÕ do th©m canh ®a l¹i ) lµ ®iÒu kiÖn h×nh thµnh ®Þa t« chªnh
lÖch vµ ®éc quyÒn kinh doanh ruéng ®Êt lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp ®Ó t¹o ra
®Þa t« chªnh lÖch Êy , th× ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh ®Þa t« tuyÖt ®èi lµ cÊu
t¹o h÷u c¬ cña t b¶n trong n«ng nghiÖp thÊp h¬n trong c«ng nghiÖp , vµ
nguyªn nh©n trùc tiÕp ®Î ra ®Þa t« tuyÖt ®èi lµ ®éc quyÒn t h÷u vÒ ruéng
®Êt .
Song dï lµ ®Þa t« chªnh lÖch hay ®Þa t« tuyÖt ®èi , nguån gèc vµ b¶n
chÊt cña ®Þa t« còng chØ lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ thÆng d , do lao ®éng
kh«ng c«ng cña c«ng nh©n lµm thuª trong n«ng nghiÖp t¹o ra . Nãi c¸ch
kh¸c ,®Þa t« chØ lµ mét h×nh th¸i ®Æc thï cña gi¸ trÞ thÆng d mµ th«i .
14
§Þa t« cïng víi lîi nhuËn cña nhµ t b¶n n«ng nghiÖp chÝnh lµ c¸i
x¸c ®Þnh tÝnh qui ®Þnh vÒ mÆt x· héi cña t b¶n kinh doanh trong n«ng
nghiÖp , nãi lªn t b¶n n«ng nghiÖp lµ mèi quan hÖ bãc lét , g¾n liÒn víi
mét quan hÖ bãc lét kh¸c cña ®Þa chñ do quyÒn t h÷u vÒ ruéng ®Êt sinh
ra .
1.2.3.C¸c lo¹i ®Þa t« kh¸c:
Ngoµi nh÷ng lo¹i ®Þa t« trªn cßn cã c¸c lo¹i ®Þa t« kh¸c nh ®Þa
t« vÒ c©y ®Æc s¶n , ®Þa t« vÒ hÇm má , ®Þa t« vÒ c¸c b·i c¸ , ®Þa t« vÒ ®Êt
rõng , thiªn nhiªn …
a.§Þa t« vÒ c©y ®Æc sn:
Lµ ®Þa t« thu ®îc trªn nh÷ng ®¸m ®Êt trång nh÷ng c©y quÝ mµ
s¶n phÈm cã thÓ b¸n víi gi¸ ®éc quyÒn , tøc lµ gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ.
Ngêi tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm trªn ph¶i tr¶ ®Þa t« nµy .
b.§Þa t« hÇm má
§Êt hÇm má_®Êt cã nh÷ng kho¸ng s¶n ®îc khai th¸c còng ®em l¹i
®Þa t« chªnh lÖch vµ ®Þa t« tuyÖt ®èi cho ngêi së h÷u ®Êt ®ai Êy.§Þa t«
hÇm má còng h×nh thµnh vµ ®îc quyÕt ®Þnh nh ®Þa t« ®Êt n«ng nghiÖp.
c.§Þa t« ®Êt x©y dùng:
§Þa t« ®Êt x©y dùng vÒ c¬ b¶n ®îc h×nh thµnh nh ®Þa t« ®Êt n«ng
nghiÖp.Nhng nã còng cã nh÷ng ®Æc trng riªng:
15
+Thø nhÊt,trong viÖc h×nh thµnh ®Þa t« x©y dùng ,vÞ trÝ cña ®Êt ®ai
lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh,cßn ®é mµu mì vµ tr¹ng th¸I cña ®Êt ®ai kh«ng ¶nh
hëng lín.
+Thø hai,®Þa t« ®Êt x©y dùng t¨ng lªn nhanh chãng do sù ph¸t
triÓn cña d©n sè,do nhu cÇu vÒ nhµ ë t¨ng lªn vµ do nh÷ng t b¶n cè
®Þnh s¸t nhËp vµo ruéng ®Êt ngµy cµng t¨ng lªn.
d.§Þa t« ®éc quyÒn:
§Þa t« lu«n lu«n g¾n liÒn víi ®éc quyÒn së h÷u ruéng ®Êt,®éc
chiÕm c¸c ®IÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi,c¶n trë sù c¹nh tranh cña t
b¶n,t¹o nªn gi¸ c¶ ®éc quyÒn cña n«ng s¶n.Tuy nhiªn,cã nh÷ng lo¹i ®Êt
cã thÓ trång nh÷ng lo¹i c©y cho nh÷ng s¶n phÈm quý hiÕm,cã gi¸ trÞ
cao(nh nh÷ng vên nho cã thÓ cho nh÷ng thø rîu ®Æc biÖt)hay cã
nh÷ng kho¸ng s¶n ®Æc biÖt cã gi¸ trÞ,th× ®Þa t« cña nh÷ng ®Êt ®ai ®ã sÏ
rÊt cao,cã thÓ xem ®ã lµ ®Þa t« ®éc quyÒn .Nguån gèc cña ®Þa t« ®éc
quyÒn nµy còng lµ lîi nhuËn siªu ng¹ch do gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao cña sn
phÈm thu ®îc trªn ®Êt ®ai Êy mµ nhµ t b¶n ph¶I nép cho ®Þa chñ_
ngêi së h÷u nh÷ng ®Êt ®ai ®ã.
C¸c ®Þa t« nh ®Þa t« vÒ ®Êt x©y dùng , ®Þa t« ®Þa t« vÒ hÇm má , ®Þa
t« vÒ c¸c b·i c¸ , ®Þa t« vÒ ®Êt rõng thiªn nhiªn ... tuy lµ ®Þa t« thu ®îc
trªn nh÷ng ®¸m ®Êt phi n«ng nghiÖp nhng ®Òu dùa trªn c¬ së cña ®Þa t«
n«ng nghiÖp theo ®óng nghÜa cña tõ nµy.Chóng bao gåm chai lo¹i ®Þa
t«: ®Þa t« tuyÖt ®èi vµ ®Þa t« chªnh lÖch . Mac nãi :” BÊt k× ë ®©u cã nh÷ng
søc tù cho nhµ c«ng nghiÖp lîi dông nh÷ng søc tù nhiªn Êy , ch¼ng kÓ ®ã
lµ th¸c níc ,lµ hÇm má giµu kho¸ng s¶n , lµ nh÷ng n¬i nhiÒu c¸ hay lµ
®Êt ®Ó x©y dùng cã vÞ trÝ tèt ,th× sè lîi nhuËn siªu ng¹ch ®ã cña nhµ t b¶n
16
ho¹t ®éng còng ®Òu bÞ kÎ cã c¸i giÊy chøng nhËn vÒ quyÒn së h÷u nh÷ng
cña c¶i tù nhiªn Êy chiÕm ®o¹t díi h×nh th¸i ®Þa t«".
Ch¬ng 2
VËn dông lÝ luËn vÒ ®Þa t« cña Mac trong luËt ®Êt
®ai thuÕ n«ng nghiÖp vµ viÖc thuª ®Êt ë ViÖT NAm
Th«ng qua nh÷ng lÝ luËn vÒ ®Þa t« ®· nghiªn cøu ë trªn , ta thÊy ®Þa t« t
b¶n chñ nghÜa lµ sù bãc lét cña chñ ruéng ®Êt ®èi víi c«ng nh©n n«ng
nghiÖp lµm thuª . Nã tån t¹i ë nhiÒu h×nh thøc : §Þa t« chªnh lÖch , ®Þa t«
tuyÖt ®èi , ®Þa t« c©y ®Æc s¶n , ®Þa t« vÒ ®Êt x©y dùng , ®Þa t« vÒ hÇm má,
®Þa t« vÒ b·i c¸....