Rèn kỹ năng tự nhận thức
Bài “Khơi dậy năng lực tiềm ẩn để thành công” đã đề cập đến vấn đề đánh thức và
sử dụng sức mạnh của tiềm thức. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ tầm quan trọng của
sự tự nhận thức (self-awareness), đồng thời gợi ý một số kỹ thuật để nâng cao kỹ
năng tự nhận thức.
Kỹ năng này không chỉ giúp ích từng thành viên trong tổ chức mà còn tạo động
lực để họ phát huy hết năng lực, đóng góp cho sự phát triển của doanh nghiệp.
Tự nhận thức là cảm nhận rõ ràng về nhân cách, điểm mạnh, điểm yếu, tư duy,
niềm tin, động lực và cảm xúc. Tự nhận thức cũng cho phép bạn hiểu về người
khác, cách họ cảm nhận về bạn cũng như thái độ và phản hồi của bạn.Sự tự nhận
thức là cơ sở - nền tảng - nền móng - hỗ trợ tất cả các năng lực tư duy cảm xúc. Nó
phải có trước, bởi nếu không hiểu bản thân và cảm xúc của mình, làm sao chúng ta
có thể biết và hiểu người khác cảm xúc như thế nào?
Sự tự nhận thức giúp chúng ta biết được cái gì thúc đẩy mình và mình say mê cái
gì. Điều này hướng chúng ta đến những công việc yêu thích, khiến chúng ta làm
việc vui vẻ, hiệu quả. Nó dẫn tới những mối quan hệ, cả trong công việc lẫn quan
hệ cá nhân, ở đó chúng ta sẽ đóng góp có tính xây dựng và tích cực hơn. Và nó
cũng dẫn đến cuộc sống chân thật hơn cũng như làm cho chúng ta hài lòng hơn.
Càng hiểu rõ bản thân, chúng ta càng có thể kiểm soát và lựa chọn hành vi muốn
biểu hiện. Sự tự nhận thức giúp chúng ta hiểu mình đang ở đâu, muốn đi đâu để
sẵn sàng thay đổi nhằm đến được nơi cần đến. Không có sự tự nhận thức, các cảm
xúc có thể che mắt chúng ta, khiến ta trở thành người mà mình không muốn. Nếu
hiểu cảm xúc và suy nghĩ của mình, chúng ta có thể lựa chọn cách hành động hoặc
phản ứng trong một tình huống nào đó hoặc với một người nào đó. Sự lựa chọn
này trở thành sức mạnh, một sức mạnh nội tại không ai có thể lấy đi.
Một phần quan trọng khác của quá trình tự nhận thức là bạn cần hiểu rõ về trí óc
và cơ thể mà tạo hóa đã ban tặng cho mỗi người cũng như phương pháp vận hành
của chúng. Hình dung về trí óc còn được gọi là người que. Mô hình về trí óc và cơ
thể của người que do Tiến sĩ Thruman Fleet, thuộc Đại học San Antonio, bang
Texas, đưa ra vào khoảng năm 1934.
Mô hình này có ba thành phần, trong đó hai thành phần thuộc về trí óc là nhận
thức và tiềm thức, và một thành phần là cơ thể.
Phần nhận thức là suy nghĩ và suy luận, có thể chấp nhận hoặc phản đối các ý
kiến, không ai có thể bắt bạn suy nghĩ theo những ý tưởng bạn không muốn nghe
theo và khi suy nghĩ tạo ra ý tưởng.
Phần tiềm thức là trung tâm quyền lực, không có quyền tự do ý chí, phải chấp
nhận và không có khả năng từ chối, không biết tới giới hạn cũng như không phân
biệt được đâu là thực tế, đâu là tưởng tượng, được tự bộc lộ bằng cảm nhận. Phần
cơ thể là phần hiện hữu của bạn, là phương tiện vật chất, là công cụ của trí óc,
hành động theo chỉ dẫn của trí óc, là công cụ để bộc lộ suy nghĩ, để cảm nhận, và
hành động của cơ thể quyết định kết quả.
Do vậy, suy nghĩ tích cực sẽ tạo ra cảm nhận tích cực, cảm nhận tích cực sẽ tạo ra
hành động tích cực và hành động tích cực sẽ tạo ra kết quả tích cực. Nếu quy trình
này tiếp diễn liên tục sẽ tạo nên một thói quen tốt giúp bạn thành công. Điều này
một lần nữa chứng minh cho câu ngạn ngữ “Gieo suy nghĩ gặt hành động, gieo
hành động gặt thói quen, gieo thói quen gặt tính cách, gieo tính cách gặt số phận”
đã được đề cập.
Tuy nhiên, giữa nhận thức và tiềm thức luôn tồn tại mâu thuẫn nên bạn cần kết
hợp nhận thức với tiềm thức. Người thành công là người có suy nghĩ và cảm nhận
đồng điệu, nghĩa là nhận thức và tiềm thức kết hợp nhuần nhuyễn với nhau.
Sự tự nhận thức được phát triển thông qua thực hành việc tập trung sự chú ý vào
các chi tiết của cảm xúc, nhân cách và hành vi. Sau đây là một số kỹ thuật để phát
triển sự tự nhận thức:
- Ghi lại những hành vi và cảm xúc khi đối diện với tình huống căng thẳng.
- Khi tương tác với những người bạn cảm thấy thoải mái, hãy hỏi họ những phản
hồi về hành vi và hành động của bạn.
- Liệt kê ra các điểm mạnh và điểm cần cải thiện.
- Tìm kiếm người bạn tin tưởng để giúp bạn phân tích khả năng của mình một
cách khách quan.
- Tìm kiếm công việc mà bạn đủ tiêu chuẩn và khả năng đảm nhận, sau đó nhờ cấp
trên hoặc người cố vấn đánh giá bạn cần phải làm gì để cải thiện năng lực của
mình.
- Tạo sự tin tưởng với người khác.
- Tận tâm, chú ý và tập trung vào công việc.
- Điều chỉnh bản thân để thích nghi với những hoàn cảnh khác nhau.
- Tập tư duy tích cực, lạc quan và sáng tạo.
- Đặt ra mục đích và mục tiêu cho bản thân và cho công việc.
- Áp dụng kỹ thuật tự khẳng định.
Kỹ năng tự nhận thức không chỉ giúp phát huy năng lực tiềm ẩn của bản thân mỗi
người mà còn hữu ích cho các doanh nghiệp. Ngày nay, với môi trường cạnh tranh
khốc liệt, cấu trúc tổ chức ngày càng phẳng hơn và ít nhân viên hơn, do vậy đòi
hỏi nhân viên và cấp quản lý phải quản lý bản thân tốt hơn để có thể làm việc độc
lập.
Để quản lý bản thân hiệu quả, bạn cần có kỹ năng tự nhận biết. Đồng thời, tự nhận
thức cho phép bạn hiểu rõ người khác và cách thức người khác cảm nhận về bản
thân bạn, từ đó giúp bạn nâng cao kỹ năng làm việc đồng đội.
Một doanh nghiệp với những nhân viên và người quản lý có kỹ năng tự nhận thức
tốt sẽ hoạt động hiệu quả hơn do họ vừa có khả năng làm việc độc lập, vừa có khả
năng làm việc đồng đội tốt.
Ngoài ra, nhận thức đúng về điểm mạnh, điểm cần cải thiện của bản thân và của
nhân viên sẽ giúp cho các nhà quản lý doanh nghiệp phát huy toàn diện năng lực
của mình và nhân viên, đồng thời có kế hoạch đào tạo, phát triển phù hợp. Doanh
nghiệp cần chú trọng đào tạo kỹ năng tự nhận thức cho nhân viên bởi nó không chỉ
giúp ích cho bản thân nhân viên mà còn tạo động lực để họ phát huy hết năng lực
của mình, đóng góp cho sự phát triển của doanh nghiệp.
