PHẦN I:
ĐẶT VẤN ĐỀ
Tên đề tài:
“Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 3 - 4 tuổi thông qua hoạt
động tạo hình ở trường mầm non”
1. Lý do chọn đề tài:
a. Cơ sở lý luận:
Hoạt động tạo hình là hoạt động quan trọng trong trường Mầm non nhằm
giúp trẻ nhận biết và phản ánh thế giới xung quanh thông qua những hình tượng
nghệ thuật, giúp trẻ phát triển và củng cố các kỹ năng... Hoạt động tạo hình bao
gồm các kỹ năng cơ bản sau: Vẽ, Nặn, Cắt - xé - dán… Qua đây trẻ được thử
sức trong việc thể hiện và sáng tạo ra sản phẩm theo tư duy của mình cùng sự
kết hợp linh hoạt của đôi tay và đôi mắt. Trên thực tế, hoạt động tạo hình tạo
điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện về: Đức - Trí - Lao - Thể - Mỹ. Ngoài ra
nó còn giúp trẻ phát triển khả năng quan sát, trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo,
cung cấp cho trẻ những kỹ năng tạo hình cơ bản, giúp trẻ thể hiện cảm xúc, tình
cảm của mình đối với thế giới xung quanh. Có lẽ vì thế mà không có hoạt động
nghệ thuật nào kích thích được tính sáng tạo của trẻ và được trẻ yêu thích nhiều
như với hoạt động tạo hình.
Trong trường mầm non hoạt động tạo hình giúp trẻ thể hiện những cảm xúc
ấn tượng về vẻ đẹp thiên nhiên, đồ vật, cuộc sống xung quanh bằng đường nét
hình dáng màu sắc trên mặt phẳng. Qua đó phát triển ở trẻ khả năng độc lập
sáng tạo, trí tưởng tượng phong phú góp phần bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, hình
thành những tình yêu đối với cái đẹp với thiên nhiên, với cuộc sống con người
và với nghệ thuật. Trẻ bắt đầu hiểu được chức năng thẩm mĩ của đường nét, hình
dạng. Từ cơ sở thực tiễn, tôi thấy rằng các biện pháp dạy chưa phong phú, chưa
hiệu quả cao ở trẻ. Hoạt động tạo hình là một hoạt động nhận thức đặc biệt
mang tính sáng tạo. Nó phản ánh cuộc sống hiện thực bằng những hình tượng
nghệ thuật. Trong đó con người hông chỉ khám phá và lĩnh hội thế giới mà còn
cải tạo nó theo quy luật của cái đẹp, gửi gắm vào đó tâm hồn và tình cảm của
người nghệ sỹ Trong các lứa tuổi của trẻ mẫu giáo lứa tuổi mẫu giáo bé được coi
là quan trọng nhất, lứa tuổi thuận lợi nhất để tạo tiền đề và phát triển khả năng
thẩm mỹ đầu tiên của trẻ đặc biệt là thông qua hoạt động tạo hình.
Nhận thức rõ trách nhiệm to lớn của giáo viên mầm non trong giai đoạn phát
triển hiện nay. Cũng như trước những yêu cầu mới về giáo dục, dạy học
với phương pháp lấy trẻ làm trung tâm. Những giáo viên Mầm non như
chúng ta cần có những đổi mới trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ,
nhằm một mục đích thiết thực giúp trẻ học tập tốt hoạt động tạo hình.
Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài ‘Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho
trẻ 3-4 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở trường mầm non” làm đề tài để
nghiên cứu.
b.Cơ sở thực tiễn
Qua quá trình nghiên cứu của bản thân cũng như tìm hiểu trên các phương
tiện truyền thông. Để có thể giúp trẻ phản ảnh được thế giới xung quanh cuộc
2
sống con người một cách đa dạng, phong phú, hấp dẫn, sáng tạo thì hoạt động
tạo hình luôn đóng vai trò quan trọng trong chương trình học tập của trẻ, cũng
như các hoạt động khác. Chính vì thế, là một giáo viên Mầm non nhằm nâng
cao nhận thức của bản thân, đồng thời góp phần nhỏ bé của mình vào việc nâng
cao chất lượng giáo dục trẻ phát triển toàn diện. Với mục đích chung của giáo
dục mầm non thì hoạt động tạo hình là một bộ môn nghệ thuật văn hóa, nó gắn
liền với những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và thể hiện khả năng tri giác. Thông
qua hoạt động tạo hình đem đến cho trẻ ấn tượng về cái đẹp và những cảm xúc
chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của nhân cách con người và phát triển toàn
diện, đưa trẻ hướng tới: “Chân - Thiện - Mỹ”.
Qua hoạt động tạo hình còn giúp trẻ vững vàng hơn khi bước vào các cấp
học cao hơn. Hoạt động này giúp cho trẻ biết những kiến thức sơ đẳng về tự
nhiên, xã hội để trẻ nhanh chóng bắt kịp cùng các môn học ở trường tiểu học.
Giúp trẻ có thói quen và nề nếp khi học tập.
Trước những tầm quan trọng và giá trị to lớn của hoạt động tạo hình ở
trường mầm non. Việc nâng cao hiệu quả hoạt động này cho trẻ mầm non nói
chung và trẻ 3 - 4 tuổi nói riêng là việc làm cần thiết của bản thân tôi cũng như
đội ngũ giáo viên mầm non.
2. Mục đích nghiên cứu:
Xuất phát từ thực tế việc dạy trẻ thông qua hoạt động tạo hình
trongtrường Mầm non. Tôi đã nghiên cứu tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 3
- 4 tuổi phát triển thẩm mỹ thông qua hoạt động tạo hình ở trường mầm non
3. Đối tượng nghiên cứu:
“Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua hoạt
động tạo hình ở trường mầm non”
4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm:
Trẻ 3 - 4 tuổi lớp C1 trường mầm non Thuần Mỹ, số trẻ 27 trẻ
5. Phương pháp nghiên cứu:
* Nhóm thu thập thông tin lý thuyết:
- Tìm tài liệu
- Phân tích tổng quát hóa cơ sở lý luận
- Phương pháp thực nghiệm khảo sát:
* Nhóm thu thập sử lý thông tin
- phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp trao đổi và trò chuyện
- Phương pháp thực hành
- P hương pháp phối kết hợp
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
- Phạm vi: Đề tài được thực hiện tại lớp mẫu giáo bé 3 - 4 tuổi C1
- Thời gian: Đề tài được thực hiện trong một năm học từ tháng 9 năm
2022 đến tháng 4 năm 2023.
2
PHẦN II:
NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Những nội dung lý luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu:
Với tư cách là một hoạt động nghệ thuật, hoạt động tạo hình tạo nên những
điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển của cảm giác, tri giác thẩm mỹ: việc
quan sát, tìm hiểu các sự vật, hiện tượng giúp trẻ nhận ra các đặc điểm thẩm mỹ
(hình dáng, màu sắc, cấu trúc, tỷ lệ, sự sắp xếp không gian,…) nhận ra được
những nét độc đáo, tạo nên sức hấp dẫn của đối tượng miêu tả. Sự phản ánh hiện
thực và biểu lộ tình cảm qua các phương tiện truyền cảm đặc trưng cho loại hình
nghệ thuật vật thể như đường nét, hình dạng, màu sắc, bố cục, không gian,…
chính là con đường lĩnh hội các kinh nghiệm văn hóa thẩm mỹ rất phù hợp với
lứa tuổi của trẻ em, trên cơ sở đó mà hình thành thị hiếu thẩm mỹ sau này.
* Hoạt động tạo hình trong trường mầm non bao gồm các nội dung sau:
+ Hoạt động vẽ:
Vẽ nét thẳng, xiên (VD: để miêu tả mưa rơi, cỏ cây, mái tóc,...)
Vẽ hình tròn (VD: để tạo thành bong bóng xà phòng, cuộn len, mặt trời, quả
bóng, cái bánh,...)
Vẽ nét ngang (Vd: vẽ thành con đường đi, cái bút, con giun,...)
Vẽ phối hợp các nét khác nhau để tạo ra các sự vật, con vật, đồ dùng,.. có
cấu trúc đơn giản với màu đỏ, vàng, xanh
+ Hoạt động nặn:
Cho trẻ chơi với đất nặn: nắm, véo, đập, chia nhỏ đất hoặc gộp đất lại để
nặn,... Cho trẻ làm quen với một số cách nặn đơn giản
Ví dụ: Lăn dọc trên bàn tay hoặc lòng bàn tay viên đất thành cái bút, viên
phấn, con giun.
- Lăn tròn viên đất tạo thành hòn bi, quả, cái kẹo,... trẻ đặt viên nọ lên viên
kia
- Ấn bẹt viên đất thành những chiếc bánh, bánh xe có kích thước to nhỏ
khác nhau.
- Phối hợp các thao tác lăn dọc, uốn cong, xoay tròn, ấn bẹt... để tạo thành
các sản phẩm đơn giản như: cái vòng, quả cam có cuống, đồ chơi,...
+ Hoạt động xé, dán.
Xé theo dải: xé lần lượt băng giấy thành từng giải bằng nhau. (VD: cô cùng
trẻ xé rồi buộc các dải giấy lại làm chổi, làm rèm cửa,...)
Xé vụn (VD: xé giấy thành nhiều dải, sau đó xé rời các dải giấy thành những
mảnh nhỏ rồi cho trẻ dán lên lên hình cây, lên các đĩa tròn, hình ô tô,...)
Xé và dán các hình đơn giản: hình cây to, trang trí ô tô, dán tổ chim,...
2. Khảo sát thực trạng:
2.1. Thuận lợi:
- Có lớp học riêng cho từng độ tuổi, lớp học rộng và thoáng mát.
- Trang bị tương đối đầy đủ đồ dùng đồ chơi cho các góc và cho hoạt động học
- Nhà trường phân công 2 giáo viên/ lớp
- Là một giáo viên tôi nắm bắt được tầm quan trong của việc hình thành biểu
tượng toán cho trẻ và là người luôn nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí của trẻ
trong độ tuổi
2
- Bản thân có trình độ chuyên môn, có kiến thức và kỹ năng trong các hoạt động
học của trẻ.
- Là giáo viên có trình độ về ứng dụng CNTT trong giảng dạy và biết cách soạn
bài giảng điện tử
- 100% trẻ được chuyển từ lớp nhà trẻ lên, trẻ có nề nếp ăn ngủ bán trú tại lớp
- Phụ huynh cũng đã nắm bắt được và có nhận thức về tầm quan trọng của bậc
học mầm non và có kiến thức về nuôi dạy con khoa học.
2.2. Khó khăn:
- Trẻ chưa có nhiều kỹ năng vẽ trong hoạt động tạo hình, số trẻ chuyển từ lớp
mẫu giáo bé lên còn ít. Một số trẻ đi lớp chưa đều.
- Sản phẩm tạo hình của trẻ chưa phong phú về chủng loại, nguyên vật liệu.
Một số trẻ chưa qua lớp mẫu giáo nên kỹ năng vẽ còn hạn chế.
- Nhận thức của một số phụ huynh học sinh còn chưa đồng đều, còn xem nhẹ
việc đầu tư cho trẻ hoạt động tạo hình.
- Giáo viên chưa chú trọng sử dụng các nguyên vật liệu, phế liệu tự nhiên. Mặt
khác thời gian tìm kiếm nguyên vật liệu, khám phá, bồi dưỡng cho trẻ hoạt động
sáng tạo còn hạn chế.
- Trẻ ở lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, chưa có hứng thú tập trung, còn
nhút nhát trong khi thể hiện ý tưởng của mình.
- Trẻ ít có cơ hội được đi tham quan ở các danh thắng đẹp để mở rộng vốn kiến
thức, hiểu biết.
- Một số trẻ còn hiếu động nên chưa có ý thức giữ gìn sản phẩm của mình.
2.3. Khảo sát thực tế ở lớp:
Trước khi thực hiện bản thân tôi đã tiến hành khảo sát trên 4 hoạt động
với 27 trẻ để nắm bắt được khả năng vẽ của trẻ. Từ đó có biện pháp phù hợp.
Kết quả cụ thể như sau:
Kỹ năng HĐTH
Kết quả đầu năm
Tốt Khá TB Yếu
Số
lượng Tỉ lệ % Số
lượng Tỉ lệ % Số
lượng
T
Tỉ lệ %
Số
lượng Tỉ lệ %
Kỹ năng tích lũy các biểu
tượng, vốn kiến thức 4 15 10 37 9 33 4 15
Kỹ năng sáng tạo 4 15 11 41 9 33 3 11
Kỹ năng sử dụng các
nguyên vật liệu phong phú 3 11 12 44 9 33 3 11
Kỹ năng sắp xếp bố cục hợp
lý 3 11 10 37 10 37 4 15
2
Nhận xét: Qua khảo sát ban đầu, dựa trên kết quả đạt được, tôi
nhận thấy. Trong kỹ năng tạo hình của trẻ: Kỹ năng sắp xếp bố cục hợp lý, đặc
biệt là kỹ năng sử dụng các nguyên vật liệu phong phú còn chưa cao, đó là điều
tôi cần phải suy nghĩ làm thế nào để dạy trẻ đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học
một cách thoải mái, tự tin, không gò ép, trẻ hứng thú trong và ngoài giờ học.
Trước những suy nghĩ như vậy, với kiến thức đã học cùng kinh nghiệm dạy trẻ
tích lũy được trong những năm học qua, tôi xin đưa ra một số biện pháp sau:
3. Những biện pháp chủ yếu của đề tài:
Qua thực trạng đó tôi bắt đầu thực hiện nghiên cứu một số biện pháp cho
trẻ tiếp cận với phát triển thẩm mỹ thông qua hoạt động tạo hình như sau:
- Biện pháp 1: Lập kế hoạch hoạt động tạo hình cho cả năm học căn cứ
vào đối tượng tâm - Sinh lý trẻ theo từng giai đoạn.
- Biện pháp 2: Xây dựng môi trường tạo thuận lợi cho trẻ hoạt động tạo
hình.
- Biện pháp 3: Sử dụng một số thủ thuật dẫn dắt vào bài dạy.
- Biện pháp 4: Nâng cao kỹ năng thực hành và phương pháp dạy hoạt
động tạo hình cho trẻ.
- Biện pháp 5: Tạo điều kiện cho trẻ hoạt động tạo hình ở mọi lúc mọi
nơi.
- Biện pháp 6 : Sáng tạo trong việc sử dụng học liệu, đồ dùng, tranh ảnh
sưu tầm khi dạy trẻ thực hiện các kỹ năng tạo hình.
- Biện pháp 7: Kết hợp giữa gia đình và nhà trường để bồi dưỡng kiến
thức và kỹ năng tạo hình cho trẻ.
4. Những biện pháp thực hiện từng phần:
4.1. Biện pháp 1: Lập kế hoạch hoạt động tạo hình cho cả năm học
căn cứ vào đối tượng tâm - Sinh lý trẻ theo từng giai đoạn.
Việc nghiên cứu chọn lựa bài dạy cũng như kiến thức của từng đề tài là vô
cùng quan trọng. Giáo viên cần lựa chọn bài trong chương trình đảm bảo phù
hợp với sự tiếp thu của trẻ. Đối với những bài cung cấp kỹ năng mới , kỹ năng
khó tôi lựa chọn đưa vào hoạt động học. Những bài chỉ mang tính chất ôn,
luyện, củng cố lại kiến thức, kỹ năng đã dạy nhằm đảm bảo cho trẻ rèn luyện kỹ
năng tôi lựa chọn đưa tích hợp vào hoạt động khác, hoạt động ở mọi lúc mọi
nơi.
Trong giai đoạn trẻ 3- 4 tuổi cần chú trọng đến một số kỹ năng tạo hình
đơn giản: Vẽ các nét thẳng, xiên, ngang…tô màu, xé, cắt theo đường thẳng,
đường cong… tạo thành sản phẩm đơn giản. Nói được ý tưởng của bản thân.
Căn cứ vào khả năng nhận thức tư duy sáng tạo của trẻ từng giai đoạn, tôi đã
xây dựng kế hoạch trong 8 tháng thực hiện đề tài như sau:
Kế hoạch thực hiện từ tháng 9/2022 -> Tháng 4/2023 dựa theo phiên chế
năm học 2022 2023.