Sáng ki n kinh nghi m: “M t só bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c ế
qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng” ượ
SÁNG KI N KINH NGHI M
Đ TÀI:
“M T S BI N PHÁP GIÚP TR M U GIÁO BÉ 3-4 TU I KHÁM PHÁ
KHOA H C QUA HO T ĐNG THÍ NGHI M, QUAN SÁT HI N T NG” ƯỢ
A. PH N M ĐU:
M c tiêu và nhi m v c a vi c chăm sóc giáo d c tr m m non là giúp tr
phát tri n m t cách toàn di n. D y tr khám phá khoa h c là m t trong nh ng
vi c làm góp ph n th c hi n m c tiêu và nhi m v đó.
V i tr m m non “Ch i mà h c, h c mà ch i”, tr r t nhanh nh nh ng ơ ơ ư
cũng d quên t c thì. B i th , cho tr đc khám phá khoa h c qua ho t đng ế ượ
thí nghi m, quan sát hi n t ng s giúp tr tr i nghi m đc s hi u bi t c a ượ ượ ế
mình, nh đó đáp ng đc tính tò mò, ham hi u bi t c a tr . Hình thành cho ượ ế
tr trí t ng t ng và phát tri n t duy, ngôn ng trí nh lâu b n. Hình thành ưở ượ ư
kh năng quan sát, phân tích, t ng h p, đng th i ôn luy n c ng c ki n th c, ế
k năng cho tr và giáo d c tình c m, đo đc, ý th c b o v môi tr ng, giúp ườ
tr hình thành và phát tri n nhân cách con ng i m i xã h i ch nghĩa. ườ
Song trong th c t các ho t đng khám phá khoa h c cho tr m u giáo 3-4 ế
tu i th ng đc di n ra theo ki u giáo viên gi ng gi i cho tr nghe ch tr ườ ượ
th c s ch a đc t mình khám phá đ t suy đoán đa ra k t lu n c a mình. ư ượ ư ế
V i lòng yêu ngh m n tr , tôi luôn suy nghĩ đ tìm ra gi i pháp cho tr đc ế ượ
đc tr i nghi m, đc tham gia vào các ho t đng thí nghi m đ giúp tr phátượ ượ
tri n t t h n. Sau m t th i gian tìm tòi, nghiên c u và th nghi m, tôi xin đa ra ơ ư
đ tài:” M t s bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c qua
ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng ượ .”
B. PH NN I DUNG
1. C s lý lu n.ơ
Nh chúng ta bi t l a tu i m u giáo nói chung và m u giáo bé nói riêng,ư ế
tr còn nh nh ng tr luôn luôn s n sàng tìm hi u th gi i xung quanh v n ư ế
muôn vàn câu h i th c m c: T i sao cái này l i n i?, Cái kia l i chìm?, T i sao
âm thanh phát ra t 2 cái chai gi ng nhau l i khác nhau? T i sao? T i sao?...
Khoa h c th c s b t ngu n t chính s tò mò đó c a tr , s hi u bi t v ế
th gi i xung quanh chúng. Nh ng câu h i đó d n t i ham mu n khám phá, tìmế
tòi tr , tuy nhiên ng i l n ch gi i đáp tr tr c ti p vô hình làm cho tr khó ườ ế
ghi nh , ph i chăng ch là s ghi nh áp đt. Không hình thành đc k năng, ượ
ngôn ng phát tri n. Vì v y vi c t ch c các ho t đng cho tr khám phá tìm tòi
nh ng gì g n gũi nh t s giúp tr phát tri n toàn di n. Bên c nh đó, thông qua
Giáo viên th c hi n: Nguy n Th Thanh Lan - Tr ng MN An Th y ườ
1
Sáng ki n kinh nghi m: “M t só bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c ế
qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng” ượ
ho t đng khám phá khoa h c tr đc s d ng các giác quan và tr c ti p th c ượ ế
hi n, tr cùng tham gia thí nghi m, cùng ch i cùng tr i nghi m. Hình thành cho ơ
tr trí t ng t ng và phát tri n t duy, ngôn ng trí nh lâu b n. M c đích ưở ượ ư
cu i cùng là t o c h i cho tr đc tr i nghi m đó là vi c hình thành và rèn ơ ượ
luy n k năng d đoán, quan sát phân nhóm chia s kinh nghi m c a b n thân
v i các b n.
M t khác bi n tr thành ch th tích c c, có ki n th c phong phú và đa ế ế
d ng v th gi i xung quanh, thúc đy s phát tri n trí tu trong giai đo n đu ế
đi. B ng ki n th c, kinh nghi m và s say mê sáng t o c a mình. Tôi n y sinh ế
ra ý t ng cho tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c qua ho t đng thíưở
nghi m, quan sát hi n t ng. ượ
2. C s th c ti n.ơ
Khám phá khoa h c”- m t thu t ng đi v i tr m m non nghe qua
t ng ch ng nh quá xa v i và nó có cái gì đó cao siêu quá.Nh ng th c ch t đóưở ư ư
ch là nh ng gì h t s c quen thu c, g n g i th ng di n ra xung quanh cu c ế ườ
s ng c a tr hàng ngày. Trong nh ng năm qua vi c d y tr m u giáo 3-4 tu i
khám phá khoa h c qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng còn h n ch ượ ế
nên ch a phát huy đc tính tích c c, sáng t o c a trư ượ , phÇn ¶nh hëng
®Õn viÖc ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ .Víi yªu cÇu d y h c l y tr làm trung tâm thì
vi c cho tr khám phá khoa h c qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng ượ
là vi c làm h t s c c n thi t và quan tr ng c a m i m t giáo viên m m non ế ế
nh m nâng cao ch t l ng chăm sóc giáo d c tr phù h p v i tình hình hi n nay ượ
.
Bên c nh đó, trong cu c s ng sinh ho t hàng ngày th ng có r t nhi u ườ
s n ph m b lo i b không c n ph i mua mà ta có th s d ng chúng đ th c
hi n các thí nghi m nh v chai , chai nh a, m nh g nh hay mi ng s t v n… ư ế
T nh ng lý do trên, b n thân tôi là m t giáo viên m m non, tôi đã d a
vào kinh nghi m c a nh ng ng i đi tr c và kinh nghi m c a b n thân… tôi ườ ướ
xin đa ra ư“M t s ph ng pháp, bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i ươ
khám phá khoa h c qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng” ượ .
* Kh o sát th c tr ng.
Quá trình th c hi n vi c chăm sóc giáo d c tr đ tu i 3-4 tu i, trong
m t năm qua b n thân tôi đã g p m t s thu n l i và khó khăn sau:
- Thu n l i.
B n thân nh n đc s quan tâm giúp đ, ch đo sâu sát c a ban giám ượ
hi u nhà tr ng đ tôi th c hi n t t nhi m v c a mình, đc nhà tr ng đu ườ ượ ườ
t v c s v t ch t t o đi u ki n cho tôi tích c c tham gia vào các l p h c đàoư ơ
t o nên trình đ chuyên môn khá v ng vàng.
Giáo viên th c hi n: Nguy n Th Thanh Lan - Tr ng MN An Th y ườ
2
Sáng ki n kinh nghi m: “M t só bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c ế
qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng” ượ
Đa s ph huynh quan tâm đn vi c h c t p c a con em mình, ph i h p ế
th ng xuyên v i giáo viênườ
Các giáo viên trong tr ng luôn quan tâm, giúp đ l n nhau.ườ
B n thân đã nhi u năm d y tr m u giáo bé 3-4 tu i nên ph n nào hi u
đc đc đi m tâm sinh lý, kh năng ti p thu ki n th c c a tr l a tu i này.ượ ế ế
- Khó khăn:
L p n m khu v c l , đi u ki n c s v t ch t còn nhi u h n ch , s ơ ế
cháu trong l p đông (38 cháu)
Đa s tr trong l p ch a qua l p nhà tr , l n đu tiên đn l p nên tr còn ư ế
khóc nhi u, tr r t rè khi đn l p, tr không mu n hòa mình vào t p th . Trình ế
đ nh n th c, ti p thu ki n th c, k năng c a tr còn h n ch , l i không đng ế ế ế
đu
Đa s tr là con nông dân, tuy ph huynh quan tâm đn vi c h c c a tr ế
nh ng vi c cho tr khám phá khoa h c qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi nư
t ng thì còn quá m i m và ít đc chú ý.ượ ượ
Vào đu năm h c, k t qu k t qu kh o sát đu vào cho th y: ế ế
Lĩnh v cX p lo i T tế X p lo i Kháế X p lo i TBế X p lo i Y uế ế
LVPTNT 5/38 = 13,2% 7/38 = 18,4% 14/38 = 36,8% 12/38 = 31,6%
LVPTTM 5/38 = 13,2% 7/38 = 18,4% 15/38 = 39,5% 11/38 = 28,9%
LVPTNN 4/38 = 10,5% 8/38 = 21,1% 13/38 = 34,2% 13/38 = 34,2%
LVPTTC 6/38 = 15,7% 8/38 = 21,1% 16/38 = 42,1% 8/38 = 21,1%
M c dù g p nhi u khó khăn, song v i lòng yêu ngh m n tr tôi đã tìm tòi ế
m t s bi n pháp t i u, thu hút lôi cu n tr tham gia vào các ho t đng m t ư
cách tích c c và có hi u qu .
3. Bi n pháp
3.1. L p k ho ch cho tr khám phá ế :
Đ th c hi n đc t t vi c cho tr khám phá khoa h c qua ho t đng ượ
tr i nghi m và quan sát hi n t ng ph thu c vào nhi u y u t . Trong đó y u ượ ế ế
t l p k ho ch cho tr khám phá đóng vai trò r t quan tr ng. N u chúng ta ch ế ế
đng lên k ho ch tr c m t cách c th , rõ ràng thì k t qu mang l i s cao ế ướ ế
h n. Nh ng vi c lên k ho ch ph i d a vào các y u t sau:ơ ư ế ế
- Căn c vào đc đi m tâm sinh lý, kh năng nh n th c và ti p thu ki n ế ế
th c c a tr m u giáo bé 3-4 tu i. Kh năng v n d ng nh ng kinh nghi m c a
Giáo viên th c hi n: Nguy n Th Thanh Lan - Tr ng MN An Th y ườ
3
Sáng ki n kinh nghi m: “M t só bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c ế
qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng” ượ
tr trong quá trình thí nghi m, s linh ho t tìm tòi, suy đoán, khám phá, kh năng
t làm thí nghi m c a tr .
- D a vào n i dung ch ng trình c a ch đi m đó. ươ
- N m đc tác d ng c a thí nghi m đó xem nó đem l i nh ng gì cho tr ượ
- Thí nghi m ph i phù h p v i n i dung ch đi m tr đang h c.
- D a vào nguyên v t li u thiên nhiên, ph li u s n có trong đa ph ng ế ươ
đ lên k ho ch n i dung cho thí nghi m đó. ế
Ví d : Ch đi m: “M t s đ ch i c a bé cô giáo cho tr ho t đng ơ
khám phá v t nào n i v t nào chìm. Chu n b m t ch u n c, m t mi ng s t, ư ế
m t mi ng g , m t mi ng nh a, m t c c nam châm. ế ế
+B c 1: Cho tr ti p xúc nhi u l n v i đi t ng s p th vào n c, sauướ ế ượ ướ
đó cho tr g i tên các đ v t đó b ng câu h i: Đây là cái gì? Làm b ng gì?
+B c 2: Cho tr l n l t th các đ v t đó vào thau n c tr đc quanướ ượ ướ ượ
sát và phát hi n v t nào n i ( g , nh a), v t nào chìm (nam châm, s t)
+B c 3:L a ch n và phân lo i v t nào n i đ âng m t bên, v t nào chìmướ
đ sang m t bên sau đó cô giáo gi i thích vì sao v t này l i n i, v t kia l i chìm
+B c 4: Cô giáo t ng h p đánh giá, hôm nay tr đã làm đc gì, phát hi nướ ượ
đi u gì?.
3.2. Tìm ki m, nghiên c u các thí nghi m và ch n nguyên v t li u.ế
T duy c a tr là t duy tr c quan hình t ng, nên vi c s dungjncacsư ư ượ
ho t đng thí nghi m trong trong gi ng d y tr khám phá khoa h c là r t quan
tr ng. Đc bi t, tr đ tu i này r t thích t tìm tòi, khám phá nh ng đi u m i
l trong cu c s ng, qua thao tác v i các đ v t thí nghi m, tr s tích lũy thêm
kinh nghi m và hi u bi t nhi u h n. N u trong m t ti t h c, cô không s d ng ế ơ ế ế
đ dùng tr c quan thì s không thu hút đc s chú ý c a tr và tr chóng chán, ượ
khi n ch t l ng d y và h c không cao. Đ dùng tr c quan là m t minh h aế ượ
sinh đng đ giúp tr chú ý và ti p thu m t cách nhanh chóng n i dung v n đ ế
cô c n truy n đt. Chính vì v y khi t ìm ki m, nghiên c u các thí nghi mế và
ch n nguyên v t li u ph i đm b o đc nh ng tính sau: ượ
- L a ch n các ho t đng thí nghi m v a s c v i tr .
- Góc dành riêng cho tr khám phá g m sách, các d ng c thí nghi m đn ơ
gi n và nh ng v t có th s , mó, n m ,ng i nh cân, chai, l nh a, nam châm, ế ư
h t h t…( Đm b o an toàn và v sinh cho tr )
- Đm b o tính s ph m, h p d n, kích thích trí tò mò c a tr , tr có th ư
thao tác v i 1 nguyên li u d tìm trong nhi u thí nghi m.
Ví d : T m t chai nh a tr có th th vào ch u n c xem chai nh a ướ
chìm hay n i. Tr th vào m i chai nh a m t v t khác nhau nh viên s i, g o, ư
lá khô…tr s phát hi n đc âm thanh phát ra t nh ng chai nh a đó ượ
Giáo viên th c hi n: Nguy n Th Thanh Lan - Tr ng MN An Th y ườ
4
Sáng ki n kinh nghi m: “M t só bi n pháp giúp tr m u giáo 3-4 tu i khám phá khoa h c ế
qua ho t đng thí nghi m, quan sát hi n t ng” ượ
3.3. Cho tr đc ho t đng m i lúc m i n i ượ ơ
Khi cô đã bi t đc đc đi m tâm sinh lý, trình đ nh n th c c a tr . Quaế ượ
ho t đng cô giao nhi m v cho tr , t o c h i g i m tr , còn tr t tìm tòi ơ
khám phá tham gia tích c c vào các ho t đng qua đó tr ph i s d ng các giác
quan và tr c ti p th c hi n th nghi m sau đó tham gia tr l i câu h i c a cô. ế
Ví d : Con nhìn th y nh ng gì?, nó có di chuy n không? Ho c con nghe
th y âm thanh phát ra nh th nào…đi u đó nói lên r ng tr ph i đc tr i ư ế ượ
nghi m m i hình thành và rèn luy n k năng d đoán, quan sát, đt ra gi thi t ế
th nghi m, chia s kinh nghi m c a b n thân v i các b n.
- Trong sinh ho t hàng ngày, giáo viên c n t o cho tr nhi u c h i khám ơ
phá.
- Cung c p cho tr môi tr ng phong phú v i nhi u v t li u khác nhau ườ
đ tr t khám phá m i lúc m i n i. ơ
- Cho tr ti p xúc nhi u l n v i đi t ng c n khám phá b ng các giác ế ượ
quan.
- Dành đ th i gian và s t do cho tr khám phá c m, ng m nghía, ch i ơ
v i đi t ng. ượ
- Cho tr th nghi m, quan sát, phát hi n và đa ra k t lu n ư ế
- Cô chu n b các câu h i nh m tích c c hóa đa tr , câu h i mang tính
g i m và ch p nh n nh ng câu tr l i khác nhau c a tr , giúp tr suy nghĩ và
gi i thích cho tr hi u
- Cô giáo đa các ho t đng thí nghi m đó vào góc thiên nhiên ho c vàoư
ho t đng ngoài tr i, ho t đng chi u, ho t đng h c.
- T o c h i đ tr t h c, n u có đi u ki n cho tr l p l i thí nghi m vài ơ ế
làn đ ki m ch ng, đng th i t p cho tr tính kiên trì đ tìm ra câu tr l i đi u
gì s xãy ra n u… ế
- Cô có th t ch c cho c l p cùng khám phá ho c t ch c theo nhóm.
- Cô giáo tôn tr ng nhân cách c a tr , ph i ch p nh n nh ng câu tr l i
khác nhau c a tr , chú ý quan tâm nh ng tr y u, nhút nhát, đng viên k p th i ế
nh ng ti n b c a tr . ế
3.4. Khuy n khích tr tr c ti p làm thí nghi m cùng cô.ế ế
Công vi c này tuy đn gi n nh ng có giá tr r t l n. Nó kh c sâu ki n ơ ư ế
th c ,k năng cho tr , đng th i giúp tr m nh d n, t tin và đoàn k t v i b n. ế
T o h ng thú cho tr khi đc chính tay mình làm thí nghi m ượ
Giáo d c tr ý th c bi t trân tr ng và gi gìn đ dùng, s n ph m t thí ế
nghi m mình làm ra.Cung c p thêm đ dùng đ ch i cho l p. ơ
Ví d : Đ ph c v cho các trò ch i âm nh c góc ngh thu t tôi t ch c ơ
tr th vào m i chai nh a m t v t khác nhau nh viên s i, g o, lá khô…tr s ư
Giáo viên th c hi n: Nguy n Th Thanh Lan - Tr ng MN An Th y ườ
5