PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
“Học đi đôi với hành” là lời đúc kết của người xưa nhưng vẫn còn giá trị
cho đến hôm nay và mai sau. Trong đó, “học” là quá trình tiếp thu kiến thức của
nhân loại, làm phong phú vốn hiểu biết về mặt lí thuyết cho con người, còn “
hành” là thực hành, là quá trình vận dụng kiến thức vào cuộc sống, là đem những
kiến thức đã học được để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. “Học đi đôi với
hành” không chỉ được áp dụng trong tất cả các môn học, trong các hoạt động giáo
dục mà còn thể hiện rõ nét qua các cuộc thi sáng tạo khoa học kĩ thuật...
Xuất phát từ yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện của giáo dục là chuyển
mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện
năng lực và phẩm chất người học. Chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ hình
thành, phát triển cho HS 5 phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung
thực, trách nhiệm và ba năng lực chung gồm năng lực tự chủ và tự học, năng lực
giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Phát triển năng lực
GQVĐ&ST từ lâu đã được xác định là một trong những mục tiêu quan trọng của
giáo dục.
Các cuộc thi khoa học kĩ thuật cấp trung học phổ thông là sân chơi trí tuệ, lí
thú và bổ ích, để HS vận dụng những kiến thức lí thuyết vào giải quyết các vấn đề
trong thực tiễn cuộc sống. Cuộc thi khoa học kĩ thuật trung học ở Nghệ An dù mới
chỉ bước vào năm thứ 10 nhưng đã có hơn 1000 dự án tham gia, với nhiều dự án
đạt giải cấp tỉnh, cấp quốc gia và quốc tế. HS huyện Yên Thành tham gia tích cực
ngay từ năm đầu tiên Sở giáo dục tổ chức.... Ở sân chơi này, HS chủ động phát
hiện vấn đề, nghiên cứu đề xuất phương án giải quyết vấn đề dưới sự giúp đỡ của
GV để hoàn thiện dự án.
Qua nhiều năm hướng dẫn HS tham gia thi khoa học kĩ thuật các cấp, chúng
tôi nhận thấy thông qua các cuộc thi khoa học kĩ thuật là cách hữu hiệu để góp
phần phát triển năng lực, phẩm chất HS, đặc biệt là năng lực giải quyết vấn đề và
sáng tạo.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Sở GD&ĐT, sau nhiều năm tổ chức, một vài
đơn vị chưa quan tâm đúng mức đến công tác NCKH của HS, chưa chủ động tổ
chức, phát động phong trào NCKH đến từng HS tại đơn vị; nhận thức chưa đầy đủ
về ý nghĩa của cuộc thi và chưa giành sự quan tâm thích đáng đến cuộc thi. Bên
cạnh một số dự án tham dự cuộc thi đạt giải cao, giải chính thức, vẫn còn những dự
án dự thi còn mang tính hình thức, chưa có sự đầu tư thỏa đáng, có cải tiến nhưng
không đáng kể, chưa có tính mới, tính sáng tạo trong các sản phẩm dự thi...
Với mong muốn góp phần đưa các cuộc thi khoa học kĩ thuật đến gần hơn
với GV, HS và cộng đồng, nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
ở HS THPT, nhóm chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Phát triển năng lực giải
