Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số phương pháp khi dạy các phép tu từ: so sánh, ẩn dụ, hoán dụ

Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ và những thách thức từ các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến chất lượng học tập, việc nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ văn, đặc biệt là phân môn Tiếng Việt, trở nên cấp thiết. Học sinh hiện nay thường gặp khó khăn trong việc hiểu sâu và vận dụng các phép tu từ như so sánh, ẩn dụ và hoán dụ trong giao tiếp và viết văn, dẫn đến kết quả học tập chưa cao. Đề tài này đặt ra mục tiêu nghiên cứu và đề xuất một số phương pháp giảng dạy hiệu quả nhằm giúp học sinh không chỉ nắm vững khái niệm mà còn biết cách nhận biết, phân tích giá trị nghệ thuật và ứng dụng linh hoạt các biện pháp tu từ này, từ đó góp phần phát triển tư duy ngôn ngữ và khả năng cảm thụ văn học của các em.

Giáo viên ngữ văn cấp trung học cơ sở, cán bộ quản lý giáo dục, và các nhà nghiên cứu quan tâm đến phương pháp giảng dạy tiếng Việt.

Sáng kiến kinh nghiệm này tập trung vào việc cải thiện chất lượng giáo dục phân môn Tiếng Việt ở cấp THCS, đặc biệt là trong giảng dạy các phép tu từ quan trọng như so sánh, ẩn dụ và hoán dụ. Tình trạng học sinh thiếu hứng thú đọc, lúng túng trong việc nhận diện và vận dụng các biện pháp tu từ đã dẫn đến hạn chế trong kĩ năng viết và cảm thụ văn học. Đề tài đề xuất một số phương pháp dạy học đổi mới, bao gồm việc điều tra kết quả học tập ban đầu, nghiên cứu đúc rút kinh nghiệm giảng dạy và áp dụng các chuyên đề. Phương pháp trọng tâm là hướng dẫn học sinh nhận biết cấu trúc, phân tích giá trị nghệ thuật và vận dụng các phép tu từ thông qua các ví dụ cụ thể, từ đó củng cố kiến thức văn học và rèn luyện lối viết văn trau chuốt, hình ảnh. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khơi gợi hứng thú, hướng dẫn chi tiết và tỉ mỉ để học sinh có thể sử dụng so sánh, ẩn dụ, hoán dụ một cách chuẩn xác, linh hoạt trong cả nói và viết, đặc biệt là trong các bài văn miêu tả và bình giảng. Kết quả khảo sát sau khi áp dụng các giải pháp cho thấy sự cải thiện đáng kể về kĩ năng nhận biết và phân tích giá trị nghệ thuật của phép tu từ ở học sinh lớp 6, chứng minh tính hiệu quả của sáng kiến trong việc nâng cao hiệu suất học tập và phát triển tư duy ngôn ngữ.