CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
SÁNG KIẾN: “THỰC TRẠNG VÀ CÔNG TÁC PHÒNG CHÁY, CHỮA
CHÁY RỪNG THEO PHƢƠNG CHÂM 4 TẠI CHỖ”
SƠ LƢỢC CHỦ SÁNG KIẾN
1. Họ và tên tác giả: Võ Minh Vương, Năm sinh: 1985.
- Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Đại học hành chính
- Chức vụ: Phó Chủ tịch UBND thị xã.
- Đơn vị công tác: UBND thị xã Đức Phổ.
2. Họ và tên đồng tác giả: Bùi Một, Năm sinh: 1976.
- Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Đại học lâm nghiệp.
- Chức vụ: Phó Trưởng phòng.
- Đơn vị công tác: Phòng Kinh tế thị xã Đức Phổ.
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn Sáng kiến
Rừng Đức Phổ có tính đa dạng sinh học cao với nhiều loài động, thực vật quý
hiếm, đa dạng về chủng loại, phong phú về loài và có những nguồn gien đặc hữu
không những trong nước mà còn cả trong khu vực; đặc biệt diện tích rừng trồng lớn
trên 13.308,36 ha xen lẫn nhiều cấp tuổi, dưới tán rừng có nhiều dây leo bụi rậm,
đến mùa hanh khô lớp cành lá khô rụng nhiều tạo nên nguồn vật liệu lớn, cùng với
điều kiện khí hậu, thời tiết nắng nóng kéo dài, nguy cơ xảy ra cháy rừng rất cao và
dễ lan tràn trên diện rộng gây thiệt hại lớn về tài sản và môi trường sinh thái. Cháy
rừng là một thảm họa không những gây thiệt hại nghiêm trọng về tài nguyên rừng
mà còn làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, tài sản và tính mạng của nhân
dân.
Trong những năm gần đây diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, tình trạng
khô hạn nắng nóng kéo dài, hoạt động sản xuất kinh doanh nghề rừng và các hoạt
động khác của người dân trong rừng ngày càng gia tăng, do vậy về mùa khô nguy
cơ xảy ra cháy rừng ngày càng cao. Mặt khác diện tích rừng trồng trên địa bàn thị
xã ngày càng được mở rộng, đây là đối tượng rừng có nguy cơ cháy cao. Nếu
không có những giải pháp tích cực trong việc phòng cháy, chữa cháy và kiểm soát
lửa rừng thì cháy rừng sẽ xảy ra, làm thiệt hại lớn đến tài nguyên rừng và hủy hoại
môi trường sinh thái.
Theo số liệu theo dõi diễn biến rừng của thị xã Đức Phổ, tính đến cuối năm
2020 toàn thị xã có 17.857,99 ha đất có rừng. Trong đó: Rừng tự nhiên 1.455,97
2
ha; Rừng trồng 16.318,52 ha; Rừng trồng cây công nghiệp và đặc sản 83,50 ha. Độ
che phủ rừng 42,02%; trong đó diện tích rừng mới trồng dưới 3 năm tuổi, không
tham gia tính độ che phủ là 2.200,9 ha.
Để bảo vệ và phát triển được tài nguyên rừng, bảo vệ tính đa dạng và phong
phú của rừng, bảo vệ được tài sản của Nhân dân, vấn đề cấp bách cần thiết hàng đầu
phải bảo vệ rừng khỏi bị cháy. Nó không chỉ đem lại giá trị và lợi ích nhiều mặt về
kinh tế cho thị xã mà còn có giá trị to lớn về xã hội, về lĩnh vực khoa học, môi trường
sinh thái, tham quan du lịch trong thời kỳ đất nước đổi mới.
Để từng bước khắc phục những bất cập trong công tác PCCCR trên địa bàn
thị xã trong thời gian qua, cần phải xây dựng và tổ chức thực hiện đồng bộ các giải
pháp PCCCR nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các vụ cháy rừng và thiệt hại do
cháy rừng gây ra.
Do vậy, việc đánh giá thực trạng đề ra những giải pháp nhằm huy động lực
lượng theo phương châm “4 tại chỗ” trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng
trên địa bàn thị xã là một yêu cầu cấp thiết, nhằm chủ động tăng cường các biện
pháp PCCCR, hạn chế thấp nhất những thiệt hại do cháy rừng gây ra, góp phần bảo
vệ và phát triển tài nguyên rừng.
2. Điểm mới của Sáng kiến
Sáng kiến đã đánh giá được thực trạng của công tác PCCCR trong những
năm qua, đề ra các giải pháp khắc phục các hạn chế, tồn tại trong thời gian đến theo
phương châm “4 tại chỗ” trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng hiện nay trên
địa bàn thị xã Đức Phổ
PHẦN NỘI DUNG
1. Thực trạng công tác PCCCR:
1.1. Lực lượng phòng cháy, chữa cháy rừng:
a) Công tác chỉ đạo:
Ủy ban nhân dân huyện Đức Phổ (nay là thị xã Đức Phổ) ban hành Quyết
định thành lập Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp huyện
Đức Phổ (nay là thị xã Đức Phổ) giai đoạn 2016-2020, trên cơ sở Ban Chỉ đạo về
Kế hoạch Bảo vệ và phát triển rừng huyện Đức Phổ; đồng thời xây dựng Quy chế
hoạt động và phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên của BCĐ để thống
nhất trong chỉ đạo thực hiện công tác bảo vệ rừng, PCCCR.
Hàng năm, tùy theo từng thời điểm và tình hình diễn biến thời tiết, tình hình
triển khai thực hiện công tác PCCCR ở các địa phương, UBND thị xã ban hành Chỉ
thị, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các ngành chức năng và UBND các xã, phường
thực hiện các biện pháp PCCCR.
3
Hiện nay có 14/15 xã, phường thành lập Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu
phát triển lâm nghiệp do Phó Chủ tịch phụ trách Nông nghiệp Tài nguyên làm
Trưởng ban, các ngành chức năng làm thành viên. Ban Chỉ đạo thường xuyên kiện
toàn về mặt tổ chức và triển khai thực hiện các văn bản chỉ đạo của cấp trên về
công tác bảo vệ rừng và PCCCR.
Ở các đơn vị chủ rừng nhóm I và nhóm II đã thành lập các Tổ, Đội, nhóm hộ
liền kề trong bảo vệ rừng và PCCCR để chỉ huy và tổ chức thực hiện các biện pháp
bảo vệ rừng và PCCCR trên địa bàn quản lý.
b) Hệ thống lực lượng PCCCR:
* Lực lƣợng PCCC chuyên nghiệp:
Lực lượng phòng cháy, chữa cháy chuyên nghiệp là lực lượng cảnh sát
PCCC số 3, chịu trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về lĩnh vực
PCCC nói chung và PCCCR nói riêng trên địa bàn thị xã. Có nhiệm vụ hướng dẫn,
kiểm tra tất cả các tổ chức, cá nhân thực hiện các quy định của Nhà nước về PCCC;
tổ chức, chỉ huy lực lượng chữa cháy, điều tra, xử lý vi phạm về an toàn PCCC.
* Lực lƣợng PCCCR tại cơ sở:
Là lực lượng tại chỗ được thành lập từ các Ban Chỉ đạo của xã, phường và
các Tổ, Đội bảo vệ rừng, PCCCR của các thôn có rừng, tổ bảo vệ rừng của các chủ
rừng, dân quân tự vệ và lực lượng hợp đồng bảo vệ PCCCR trong 6 tháng mùa khô
trên địa bàn thị xã. Đây là lực lượng có thể điều động nhanh, có vai trò quan trọng
trong việc phát hiện và dập tắt những đám cháy nhỏ mới phát sinh, tham gia
PCCCR với lực lượng chuyên nghiệp.
1.2. Trang thiết bị, dụng cụ phòng cháy, chữa cháy rừng:
Hiện nay lực lượng Kiểm lâm thị xã được trang bị 01 xe mô tô, 01 xe ô tô tuần
tra, kiểm tra; 20 bàn dập lửa, 04 máy bơm cao áp, 06 máy cắt thực bì, 18 máy thổi
gió, 05 máy cưa xăng, 05 loa cầm tay, 07 bộ quần áo, 06 máy định vị GPS, 4 rựa
cầm tay, 5 đèn pin, 8 bảng cấp dự báo cháy rừng, ống dây nước (cuộn) 28m, vòi
phun nước 05, bồn nước di động 05, xô đựng nước 05, khâu liêm 02, ống nhòm
02...;
1.3. Tình hình cháy rừng và nguyên nhân:
a) Tình hình cháy rừng:
Trong những năm qua, mặc dù các ngành chức năng, UBND các xã, phường
đã có nhiều cố gắng chủ động thực hiện các biện pháp PCCCR. Tuy nhiên, do thời
tiết khắc nghiệt nên từ năm 2015 đến nay toàn huyện đã xảy ra 37 vụ cháy rừng làm
thiệt hại 97,63 ha rừng, điển hình là vụ cháy rừng ngày 24/7/2019 tại xã Phổ Khánh
4
làm thiệt hại 23,8 ha rừng trồng. Thời gian thường xảy ra cháy rừng vào tháng 4, 5,
6, 7, 8.
b) Nguyên nhân cháy rừng:
* Nguyên nhân khách quan:
- Do thời tiết trên địa bàn thị xã thường khô hạn, nắng nóng kéo dài; mùa
khô thường có gió Tây Nam nên có ngày nhiệt độ rất cao, làm cho lớp thực bì bị
khô nỏ, dễ bén lửa gây cháy rừng; ngoài ra còn có các nguyên nhân như sấm sét,
đạn “lân tinh” còn sót lại trong chiến tranh, khi nhiệt độ cao thì phát lửa và gây
cháy rừng.
- Rừng trồng trên địa bàn thị xã trong những năm gần đây phát triển rộng và
đan xen trong các khu dân cư, ruộng vườn, nương rẫy, vào mùa khô hanh nhân dân
đốt dọn ruộng vườn để lửa cháy lan, gây cháy rừng.
* Nguyên nhân chủ quan:
- Do các khu rừng trọng điểm dễ xảy ra cháy nhưng chưa có các công trình,
điều kiện đảm bảo an toàn cho công tác phòng cháy rừng;
- Việc sử dụng lửa thiếu ý thức của người dân trong các hoạt động sản xuất
và sinh hoạt gây ra cháy rừng như: đốt nương làm rẫy, đốt thực bì sau khai thác
rừng trồng, đốt than, phát đốt bờ ruộng, khai hoang, đốt ong, đốt đồng cỏ chăn nuôi
gia súc, thắp hương mồ mã, đốt thực bì để tìm sắt phế liệu, đốt rừng do mâu thuẩn
cá nhân trong cộng đồng dân cư, vệ sinh rừng sau khai thác…
1.4. Các biện pháp PCCCR đang áp dụng hiện nay:
a) Biện pháp phòng cháy rừng:
- Xác định thời gian dễ cháy rừng: Từ tháng 3 đến tháng 8 trong năm; từ 10
đến 18 giờ trong ngày;
- Xác định vùng trọng điểm cháy rừng, xây dựng bản đồ phân vùng trọng
điểm dễ có nguy cơ cháy rừng để tập trung các nguồn lực, nhân lực cho các vùng
này;
- Tổ chức dự báo và thông tin cấp dự báo cháy rừng để các địa phương, đơn
vị chủ rừng chủ động thực hiện các biện pháp PCCCR;
- Tuyên truyền nâng cao nhận thức, kiến thức về PCCCR, nâng cao ý thức
trách nhiệm của nhân dân đối với công tác PCCCR;
- Tổ chức tập huấn, huấn luyện nghiệp vụ PCCCR;
- Xây dựng và vận hành các công trình PCCCR;
5
- Biện pháp lâm sinh làm giảm vật liệu cháy trong rừng; biện pháp dùng lửa
xử lý thực bì theo đúng quy định;
- Tổ chức quy hoạch vùng sản xuất nương rẫy.
b) Biện pháp chữa cháy rừng:
- Xây dựng lực lượng chữa cháy rừng cơ sở (Tổ, đội PCCCR); tổ chữa cháy
rừng tự nguyện theo nhóm hộ có rừng liền kề;
- Áp dụng các biện pháp chữa cháy trực tiếp, chữa cháy gián tiếp, an toàn lao
động trong chữa cháy rừng;
- Theo dõi và cập nhật thông tin diễn biến cháy rừng;
- Tổ chức khắc phục hậu quả do cháy rừng gây ra.
1.5. Những tồn tại trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng:
Trong thời gian qua, công tác PCCCR thị xã Đức Phổ đạt được một số kết
quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, bất cập, đó là:
- Đầu tư phương tiện, trang thiết bị cho công tác PCCCR còn hạn chế so với
nhu cầu, việc đầu tư chủ yếu là trang bị dụng cụ thủ công và một ít máy móc thiết bị
tuyên truyền…, chưa trang bị đồ bảo hộ chữa cháy cho lực lượng Kiểm lâm và các lực
lượng tham gia khi có cháy rừng xảy ra. Tại các khu rừng trọng điểm dễ xảy ra cháy
rừng chưa xây dựng được các công trình PCCC; chưa tổ chức tập huấn nghiệp vụ
PCCCR cho các lực lượng trực tiếp làm công tác PCCCR tại địa phương, trong khi lực
lượng Kiểm lâm được giao thực hiện các biện pháp về quản lý, bảo vệ rừng, PCCCR
nhưng lại rất mỏng; trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về PCCCR còn hạn chế. Vì vậy,
khi cháy rừng xảy ra, mặc dù huy động rất nhiều người tham gia chữa cháy song hiệu
quả chữa cháy rừng thấp, khi có cháy lớn thì lúng túng, bị động.
- Khi có cảnh báo nguy cơ cháy rừng, nhưng một số địa phương, đơn vị, chủ
rừng vẫn chưa quan tâm theo dõi hoặc có theo dõi nhưng chưa chủ động triển khai
các biện pháp PCCCR. Chưa phát hiện sớm được điểm cháy để chủ động phương
án PCCCR kịp thời.
- Sự phối hợp giữa các lực lượng tham gia chữa cháy rừng không nhịp
nhàng, chưa phân định rõ chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp giữa các cấp,
các ngành trong công tác PCCCR.
- Vai trò của chủ rừng chưa được phát huy, phương án bốn tại chỗ trong PCCCR
chưa được thực hiện nghiêm túc, chủ rừng và cộng đồng cũng chỉ có thể tham gia dập tắt
những đám cháy nhỏ, còn các đám cháy lớn không thể kiểm soát được...