SKKN: Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử-Địa lí theo Thông tư 22/2016

Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU  <br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Mục tiêu giáo dục tiểu học là đào tạo ra con người chủ  động, sáng tạo, <br /> sớm thích nghi với lao động, hoà nhập thế  giới và góp phần phát triển cộng  <br /> đồng. Cùng với các thành tố  khác, kiểm tra, đánh giá là một khâu then chốt của <br /> quá trình đổi mới giáo dục phổ  thông. Vì vậy, để  thực hiện tốt mục tiêu giáo <br /> dục, bên cạnh việc đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học,.... thì <br /> kiểm tra, đánh giá cũng phải thực sự  đổi mới theo hướng phát triển trí thông  <br /> minh, sáng tạo, tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh và cần thực hiện  <br /> trong cả quá trình giáo dục.<br /> Trong những năm học gần đây, việc kiểm tra, đánh giá học sinh tiểu học <br /> liên tục đổi mới, cụ  thể: Thông tư  32 (năm 2009); Thông tư  30 (năm 2014) và  <br /> Thông tư  22 sửa đổi, bổ  sung Thông tư  30 (năm 2016). Mục đích của việc đổi  <br /> mới trong kiểm tra, đánh giá nhằm giúp giáo viên điều chỉnh, đổi mới phương  <br /> pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học; kịp thời phát hiện những cố  gắng,  <br /> tiến bộ của học sinh để  động viên, khích lệ  và phát hiện những khó khăn chưa <br /> thể  tự  vượt qua của học sinh để  hướng dẫn, giúp đỡ; đưa ra nhận định đúng  <br /> những ưu điểm nổi bật và những hạn chế của mỗi học sinh để có giải pháp kịp <br /> thời nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động học tập, rèn luyện của học <br /> sinh; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học. Đồng thời, giúp học sinh <br /> có khả năng tự nhận xét, tham gia nhận xét; tự học, tự điều chỉnh cách học; giao <br /> tiếp, hợp tác; có hứng thú học tập và rèn luyện để tiến bộ. <br /> Công tác đổi mới trong kiểm tra, đánh giá học sinh luôn được Bộ Giáo dục <br /> Đào tạo, các cấp lãnh đạo quan tâm và chỉ  đạo sát sao. Tại Phòng GD&ĐT  <br /> Krông Ana, tháng 12 năm 2014 đã tổ chức thành công chuyên đề  Xây dựng Thư <br /> viện đề kiểm tra cho các trường tiểu học trong huyện, giúp các đơn vị  ra đề  có <br /> chất   lượng  và  lưu   trữ  hiệu  quả;  tháng  11/2016  tổ   chức   tập  huấn  Thông  tư <br /> 22/2016/TT­BGDĐT quy định về  kiểm tra đánh giá học sinh tiểu học. Vinh dự <br /> hơn giữa tháng 12/2016, bản thân tôi được tham gia tập huấn “Nâng cao năng lực <br /> ra đề kiểm tra các môn học theo Thông tư 22” tại thành phố Hồ Chí Minh do Bộ <br /> Giáo dục và Đào tạo triển khai. Sau khi tiếp thu, tôi đã nhanh chóng vận dụng  <br /> ngay tại cơ sở chỉ đạo giáo viên thực hiện ra đề kiểm tra học kì I theo bốn mức  <br /> độ.<br /> Mặc dù đã được tập huấn, chuyên đề  nhiều về công tác ra đề  song phần  <br /> lớn với môn Toán, Tiếng Việt giáo viên thực hiện rất thành thạo, còn đối với <br /> các môn ít tiết như Khoa học, Lịch sử và Địa lí, Tin học, Tiếng Anh, Tiếng Ê­đê <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       1  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> giáo viên còn lúng túng; chưa biết cách lập ma trận trước khi ra đề; kĩ năng xây  <br /> dựng câu hỏi và đề kiểm tra định kì chưa đúng các mức độ, tỉ  lệ  theo quy định; <br /> hình thức các câu hỏi đơn điệu, trùng lặp,... Chính vì những lí do trên, năm học <br /> này tôi tiếp tục nghiên cứu đề  tài Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu  <br /> hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­Địa lí theo Thông tư 22/2016. <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> Đề  tài đưa ra một số  giải pháp, biện pháp nhằm nâng cao kĩ năng xây <br /> dựng câu hỏi, đề kiểm tra định kì môn Lịch sử và Địa lí theo bốn mức độ cho đội <br /> ngũ giáo viên trong nhà trường.<br /> Giúp giáo viên xác định được mức độ  của từng câu hỏi; có kĩ năng xây <br /> dựng các dạng hình thức câu hỏi trắc nghiệm khách quan, câu hỏi tự luận theo 4  <br /> mức độ; biết thiết kế ma trận đề và hoàn chỉnh các đề kiểm tra định kì phù hợp <br /> với đối tượng học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> Kĩ năng xây dựng câu hỏi theo các mức độ  và ra đề  kiểm tra định kì theo <br /> Thông tư 22/2016 môn Lịch sử và Địa lí. <br /> 4. Giới hạn của đề tài <br /> Nghiên cứu thực trạng kĩ năng xây dựng câu hỏi và đề  kiểm tra định kì  <br /> môn Lịch sử và Địa lí của đội ngũ giáo viên tại trường Tiểu học Trần Phú năm <br /> học 2015­2016 đến nay.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu tài liệu;<br /> ­ Phương pháp điều tra;<br /> ­ Phương pháp thử nghiệm;<br /> ­ Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh;<br /> ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.<br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lý luận<br /> Kiểm tra, đánh giá là một công đoạn không thể  thiếu trong quá trình dạy <br /> học. Kiểm tra, đánh giá chính xác sẽ có tác dụng giúp giáo viên nắm được cụ thể <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       2  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> năng lực học tập của từng em, từ đó có biện pháp cụ  thể, thích hợp bồi dưỡng  <br /> từng nhóm đối tượng học sinh, nâng cao chất lượng học tập của môn học. Đề <br /> kiểm tra chính là phương tiện giúp giáo viên thực hiện tốt công tác kiểm tra,  <br /> đánh giá học sinh. <br /> Việc dạy Lịch sử và Địa lí ở tiểu học nhằm cung cấp cho học sinh những <br /> kiến thức cơ bản về  các sự  kiện, nhân vật lịch sử  tiêu biểu của đất nước Việt <br /> Nam qua các thời kì từ  khoảng năm 700 TCN đến sau 1975 (đối với phân môn <br /> Lịch sử); đồng thời giúp các em nắm bắt được các hiện tượng tự nhiên, các lĩnh <br /> vực kinh tế  ­ xã hội của Việt Nam và một số  nước trên thế  giới (đối với phân  <br /> môn Địa lí). Thông qua những kiến thức cơ bản, giáo viên bước đầu hình thành <br /> cho học sinh một số kĩ năng: Quan sát sự vật, hiện tượng; thu thập, tìm kiếm tư <br /> liệu lịch sử, địa lí từ  các nguồn thông tin khác nhau; Biết đặt câu hỏi trong quá  <br /> trình học tập và chọn thông tin để giải đáp; Nhận biết đúng các sự vật, sự kiện, <br /> hiện tượng lịch sử  và địa lí; Trình bày lại kết quả  học tập của mình bằng lời  <br /> nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ, bảng thống kê; Vận dụng các kiến thức đã học vào <br /> thực tiễn đời sống để giải quyết một số tình huống cụ thể. Qua đó giáo dục học  <br /> sinh luôn có ý thức tôn trọng, bảo vệ các cảnh quan, di tích lịch sử, văn hóa của  <br /> dân tộc và môi trường xung quanh; biết yêu thiên nhiên, con người, quê hương,  <br /> đất nước. <br /> Do đó, khi đánh giá kết quả học tập của học sinh trong môn Lịch sử và Địa <br /> lí không đòi hỏi các em phải học thuộc lòng từng câu, từng chữ  trong sách giáo <br /> khoa mà chỉ  chú trọng việc trình bày các sự  kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, <br /> hiện tượng địa lí bằng chính ngôn ngữ  của học sinh một cách chính xác và sinh  <br /> động dưới nhiều hình thức khác nhau (nói, viết, vẽ,...). Chính vì vậy, việc xây <br /> dựng câu hỏi theo bốn mức độ  và thiết kế  ma trận, đề  kiểm tra theo Thông tư <br /> 22/2016­BGDĐT giúp cho các đơn vị  giáo dục cũng như  giáo viên chủ  động và  <br /> thuận lợi hơn trong việc đánh giá kết quả  học tập của từng học sinh một cách  <br /> chính xác, sát thực. Và để  công tác kiểm tra, đánh giá của người dạy thực sự <br /> khuyến khích và thúc đẩy được sự  tự  kiểm tra đánh giá của người học thì yêu  <br /> cầu người giáo viên cần biết cách xây dựng hệ thống câu hỏi kiểm tra theo các <br /> mức độ  để  phân hóa đối tượng học sinh; biết ra đề  kiểm tra đảm bảo về  tính <br /> nội dung, tính khoa học, đáp ứng được yêu cầu về chuẩn kiến thức kĩ năng môn <br /> học, phù hợp với các hình thức kiểm tra và mục đích đánh giá. <br /> 2. Thực trạng<br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       3  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> Trường Tiểu học Trần Phú có 100% học sinh học 2 buổi/ngày; đội ngũ  <br /> giáo viên nhiệt tình, tự  giác, làm việc có tinh thần trách nhiệm, có nhiều kinh <br /> nghiệm trong giảng dạy cũng như  công tác kiểm tra, đánh giá kết quả  học tập  <br /> của học sinh. <br /> Bản thân là Phó Hiệu trưởng phụ  trách các hoạt động chuyên môn trong <br /> nhà trường, hàng năm chỉ đạo và trực tiếp thẩm định đề kiểm tra định kì các môn <br /> học của giáo viên. Các tổ chuyên môn cơ bản thực hiện đúng quy trình ra đề, khi  <br /> nộp đề về nhà trường thẩm định có đầy đủ từ ma trận đề, đề kiểm tra và hướng  <br /> dẫn đánh giá.<br /> Năm học 2014 ­ 2015, được sự  quan tâm, chỉ  đạo của Phòng Giáo dục và  <br /> Đào tạo, lãnh đạo nhà trường, bản thân đã thực hiện thành công chuyên đề   Xây <br /> dựng Thư viện đề kiểm tra và được chia sẻ, nhân rộng thực hiện đến các đơn vị <br /> trong huyện. Đa số giáo viên đã xác định được vai trò của Thư viện đề kiểm tra <br /> đối với công tác kiểm tra, đánh giá học sinh, vì vậy đã thực sự đầu tư thời gian, <br /> kiến thức cho chất lượng đề  kiểm tra. Và thông qua kết quả kiểm tra, đánh giá  <br /> không những giúp học sinh tích cực, chủ  động trong học tập mà còn giúp giáo <br /> viên thực hiện tốt hơn việc đổi mới phương pháp dạy học phù hợp đối tượng  <br /> học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.<br /> Bên cạnh những thuận lợi, nhà trường cũng còn một số khó khăn sau:<br /> ­ Tại phân hiệu Buôn Trấp, 100% học sinh là người dân tộc thiểu số, việc <br /> nắm bắt kiến thức các môn học, bài học còn rất nhiều hạn chế. Các tổ  khối  <br /> chưa “phân hóa” đề  kiểm tra theo đối tượng học sinh giữa hai  điểm trường  <br /> (nghĩa là cả khối chỉ thực hiện 01 đề chung) nên việc kiểm tra, đánh giá học sinh  <br /> đạt kết quả chưa cao.<br /> ­ Đội ngũ giáo viên tuy có nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy  <br /> song một số giáo viên lớn tuổi ngại đổi mới, kĩ năng ứng dụng công nghệ thông  <br /> tin hạn chế. Một số  giáo viên còn lúng túng, chưa biết cách lập ma trận trước  <br /> khi ra đề, kĩ năng xây dựng câu hỏi chưa đúng các mức độ và tỉ lệ theo quy định.  <br /> Vì vậy, công tác ra đề kiểm tra một số tổ khối thực hiện chưa đúng quy trình và  <br /> kiểm tra định kì thường lựa chọn đề của tổ trưởng tổ chuyên môn là chủ yếu.<br /> ­ Khi đánh giá thường xuyên, một số giáo viên chưa biết cách phân hóa đối <br /> tượng học sinh. Trong các tiết học, giáo viên chưa chú trọng đưa thêm hệ thống <br /> câu hỏi “mở” nhằm phát huy tối đa năng lực học tập của những học sinh năng  <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       4  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> khiếu nên đa phần các em chưa giải quyết được câu hỏi mức 4 trong bài kiểm  <br /> tra định kì. Một số  giáo viên chưa biết cách lựa chọn nội dung kiến thức trọng <br /> tậm để kiểm tra nên đề kiểm tra định kì thường mắc lỗi “nhiều về số câu, thiếu <br /> về nội dung” hoặc câu hỏi và bài tập đồng dạng, lặp lại kiến thức. <br /> Từ  những  thực trạng  trên,  hàng năm nhà trường luôn quan tâm việc bồi <br /> dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi, đề  kiểm tra theo các mức độ, đảm bảo chính <br /> xác cả  về  cấu trúc, nội dung và hình thức cho đội ngũ giáo viên. Bởi thông qua  <br /> bồi dưỡng, giáo viên được học hỏi, trao đổi, rút kinh nghiệm; từ  đó có kĩ năng <br /> tốt trong quá trình làm đề, mang lại hiệu quả  cao trong đổi mới kiểm tra, đánh  <br /> giá và tạo động lực thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, góp phần nâng cao  <br /> chất lượng giáo dục trong nhà trường.<br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> a. Mục tiêu của giải pháp<br /> ­ Nâng cao kĩ năng xây dựng câu hỏi theo bốn mức độ  cho đội ngũ giáo  <br /> viên<br /> trong nhà trường. <br /> ­ Giúp giáo viên thiết lập được ma trận đề, sử dụng hiệu quả ma trận đề <br /> để  ra hoàn chỉnh các đề  kiểm tra định kì môn Lịch sử  và Địa lí theo Thông tư <br /> 22/2016/TT­BGDĐT nhằm đánh giá đúng năng lực học tập của các đối tượng <br /> học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.<br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp<br /> b.1. Xác định những khó khăn, vướng mắc của giáo viên trong quá trình  <br /> ra đề kiểm tra định kì<br /> Thực tế, việc ra đề  kiểm tra định kì theo các mức độ  của tất cả  các môn <br /> học nói chung và môn Lịch sử  ­ Địa lí nói riêng đã được triển khai thực hiện  <br /> trong nhiều năm qua. Cụ thể: Thông tư 32/2009 ra đề  theo 4 mức độ; Thông tư <br /> 30/2014 ra đề  theo 03 mức độ: Thông tư  22/2016 ra đề  theo 4 mức độ. Và bản <br /> chất mức độ  2 của Thông tư  30/2014 tương đồng với mức 2 và mức 3 của <br /> Thông tư 22/2016. Song điều khó khăn nhất của giáo viên trong quá trình làm đề <br /> vẫn là xác định nhầm lẫn mức độ giữa các câu hỏi (mức 2 với mức 3 hoặc mức  <br /> 3 với mức 4). Chính vì thế, đề kiểm tra định kì của giáo viên xây dựng chưa đảm  <br /> bảo tỉ lệ số câu, số điểm và các mức độ theo quy định; phần lớn các đề kiểm tra <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       5  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> chưa có câu hỏi mức độ 4. Vì vậy, công tác bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi, <br /> đề  kiểm tra cho đội ngũ giáo viên đảm bảo tính khoa học, chất lượng luôn là <br /> vấn đề đơn vị chúng tôi quan tâm.<br /> Mặc dù, Thông tư  22/2016­BGDĐT có hiệu lực ngày 06/11/2016  và đầu <br /> tháng 02/2017 việc tập huấn nâng cao năng lực ra đề kiểm tra theo TT22/2016 từ <br /> cấp tỉnh đến cấp huyện, trường mới thực hiện xong. Nhưng tại đơn vị TH Trần  <br /> Phú, ngay đầu tháng 10 chúng tôi đã triển khai sớm đến toàn thể  đội ngũ giáo <br /> viên nắm bắt tinh thần chỉ đạo của Bộ  Giáo dục và Đào tạo về  các điểm mới  <br /> trong đánh giá định kì và ra đề kiểm tra theo Thông tư 22/2016.<br /> ­ Đầu tiên, yêu cầu  giáo viên  tự  nghiên cứu  Thông tư  22/2016  trên các <br /> trang mạng, Website, báo, đài,... <br /> ­  Khi Thông tư  chính thức có hiệu lực (ngày 06/11/2016),   tiến hành  tổ <br /> chức tập huấn cấp trường  phân tích cụ  thể điểm giống và khác nhau khi đánh <br /> giá định kì, chú trọng việc thiết kế đề kiểm tra định kì theo các mức độ. <br /> Vì giữa hai Thông tư 30 và 22 có nhiều “điều”, “khoản” được sửa đổi, bổ <br /> sung nên khi triển khai Thông tư  22/2016, tôi định hướng cho giáo viên hiểu kĩ <br /> nội dung Điều 10 về “đánh giá định kì” như sau: <br /> + Khoản 1. Thông tư nêu rõ khái niệm về đánh giá định kì.<br /> + Khoản 2. Sửa đổi đánh giá định kì về  học tập: cách đánh giá từng môn <br /> học <br /> và hoạt động giáo dục; thời điểm làm bài kiểm tra định kì (bổ  sung thêm số lần <br /> kiểm tra đối với hai môn Toán, Tiếng Việt lớp 4 và 5); cách thiết kế đề kiểm tra <br /> định kì theo các mức độ.<br /> + Sự khác biệt giữa Thông tư 30/2014 và TT22/2016 là:<br /> Nội dung Thông tư 30/2014 Thông tư 22/2016<br /> 1. Đánh    Vào cuối học kì I và cuối năm      Vào giữa học kì I, cuối học kì <br /> giá định  học, giáo viên chủ nhiệm họp với  I, giữa học kì II và cuối năm học, <br /> kì về  các giáo viên dạy cùng lớp, thông  giáo   viên   căn   cứ   vào   quá   trình <br /> từng môn  qua nhận xét quá trình và kết quả  đánh giá thường xuyên và chuẩn <br /> học học tập, hoạt động giáo dục khác  KTKN để  đánh giá học sinh đối <br /> để đánh giá học sinh đối với từng  với   từng   môn   học,   hoạt   động <br /> môn   học,   hoạt   động   giáo   dục  giáo dục thuộc 1 trong 3 mức sau: <br /> thuộc 1 trong 2 mức sau:  ­ Hoàn thành tốt<br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       6  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> <br />    ­ Hoàn thành ­ Hoàn thành<br />    ­ Chưa hoàn thành ­ Chưa hoàn thành<br />     ­ Các môn học làm bài kiểm tra <br />   ­ Các môn học làm bài kiểm tra <br /> định kì: Tiếng Việt, Toán, Khoa  định kì: Tiếng Việt, Toán, Khoa <br /> 2. Các  học,   Lịch   sử   và   Địa   lí,   Ngoại <br /> học,   Lịch   sử   và   Địa   lí,   Ngoại <br /> môn học  ngữ, Tin học, Tiếng dân tộc. ngữ, Tin học, Tiếng dân tộc.<br /> làm bài     ­ Thời điểm kiểm tra: cuối học    ­ Thời điểm kiểm tra: <br /> kiểm tra  kì I và cuối năm học.     +   Cuối   học   kì   I   và   cuối   năm <br /> định kì và  học: tất cả các môn học trên.<br /> thời điểm    + Giữa học kì I và giữa học kì <br /> kiểm tra II: Đối với lớp 4, lớp 5 có thêm <br /> bài KTĐK môn Tiếng Việt và <br /> Toán <br />   Gồm 03 mức độ: Gồm 04 mức độ:<br /> 3. Đề    ­ Mức 1: Nhận biết  ­ Mức 1: Nhận biết<br /> kiểm tra    ­ Mức 2: Hiểu và vận dụng ­ Mức 2: Hiểu <br /> định kì ­ Mức 3: Vận dụng cao ­ Mức 3: Vận dụng <br /> ­ Mức 4: Vận dụng cao / sáng tạo<br /> <br /> ­ Cuối học kì I, tôi mạnh dạn chỉ đạo các khối lớp thiết kế ma trận và xây  <br /> dựng đề kiểm tra định kì các môn học (kể cả môn Lịch sử và Địa lí lớp 4, 5) theo  <br /> bốn mức độ. <br /> Từ những việc làm trên đã giúp giáo viên hiểu rõ bản chất của từng mức <br /> độ  nhận thức và hạn chế  việc xác định nhầm lẫn mức độ  các câu hỏi, bài tập <br /> trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.<br /> b.2. Bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi theo bốn mức độ  <br /> Đề bài kiểm tra định kì phù hợp chuẩn kiến thức, kĩ năng, từng bước định <br /> hướng phát triển năng lực và đảm bảo phù hợp với đối tượng học sinh của đơn  <br /> vị. Vì thế, tùy theo yêu cầu của từng Chuẩn để  đặt câu hỏi ở  các mức độ  thích  <br /> hợp.<br /> ­ Đầu tiên, cho giáo viên nắm được 6 bước  xây dựng câu hỏi theo các <br /> mức độ:<br /> <br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       7  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> 1. Xác định mục tiêu đanh gia (VD: nh<br /> ́ ́ ằm đánh giá Chuẩn nào? Yêu cầu <br /> cần đạt mỗi chuẩn đó là gì?).<br /> 2. Xác định mức độ  cần đánh giá (Mức 1: nhận biết; Mức 2: hiểu; Mức  <br /> 3: vận dụng ở mức độ đơn giản; Mức 4: vận dụng ở mức cao).<br /> 3. Lựa chọn tình huống, bối cảnh (trường hợp mức độ vận dụng).<br /> 4. Lựa chọn hình thức câu hỏi(như các dạng: Đúng – Sai; nhiều lựa chọn; <br /> ghép nối; điền khuyết; trả lời ngắn; tự luận; …)<br /> 5. Biên soạn câu hỏi; hướng dẫn đánh giá và đáp án.<br /> 6. Điều chỉnh câu hỏi cho phù hợp nếu thấy cần thiết (nghĩa là: tăng hoặc <br /> giảm độ  khó trong câu hỏi bằng cách tăng hoặc giảm thông tin, độ  nhiễu, yêu  <br /> cầu,….)<br /> ­ Hướng dẫn giáo viên nắm được nội dung của từng mức độ  và cách sử <br /> dụng một số từ/cụm từ/động từ để hỏi trong từng mức độ. Cụ thể:<br /> Các Sử dụng các từ/ cụm từ / <br /> Nội dung<br /> mức độ động từ để hỏi<br /> Nhớ, nhận ra được, nhắc lại  ­ Ai, cái gì,  ở  đâu, khi nào, thế <br /> Mức 1<br /> được   những   kiến   thức,   kĩ  nào; nêu, mô tả, kể  tên, liệt kê; <br /> năng đã học. bài   tập   điền   từ   (đã   cho   sẵn   từ <br /> trước),…<br /> Hiểu biết kiến thức, kĩ năng  ­ Trình bày, nêu, phân biệt, điền <br /> đã học để trình bày, giải thích,  từ  vào chỗ  chấm  (không cho từ <br /> Mức 2 so sánh, … được kiến thức đó.  trước),   bài   tập   đúng­sai,   nêu <br /> những việc nên hoặc không nên <br /> làm, tìm ví dụ minh họa, so sánh, <br /> giải thích (đơn giản).<br />    Vận dụng KTKN đã học để  ­ Dự  đoán, suy luận, vẽ  sơ  đồ, <br /> giải   quyết   những   tình   huống  lập niên biểu, giải thích (ở  mức <br /> Mức 3<br /> đơn   giản,   quen   thuộc,   tương  khó hơn theo cách hiểu riêng của <br /> tự trong học tập, cuộc sống.  cá nhân: vì sao nói, vì sao,..)<br /> Mức 4 Vận dụng các  kiến thức, kĩ  ­ Bình luận,  đánh giá hoặc giải <br /> năng đã học để giải quyết tình  quyết tình huống bằng cách liên <br /> huống   mới,   phức   tạp   hoặc  hệ với thực tiễn,…<br /> đưa ra những phản hồi hợp lí <br /> trong học tập, cuộc sống một <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       8  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> cách linh hoạt.<br /> ­ Từ  bảng gợi ý trên, tôi đưa ra một số  ví dụ  yêu cầu giáo viên xác định  <br /> mức độ của mỗi câu hỏi dưới đây:<br /> * Phần Lịch sử: <br /> Câu 1. Đánh dấu X vào o chỉ mốc thời gian ra đời của nước Văn Lang<br /> <br /> <br />       Năm 1000    Năm 700                CN          Năm 938<br />                o                      o                                        o                     o             <br /> Câu 2. Vì sao Lý Thái Tổ chọn vùng đất Đại La làm kinh đô ?<br /> Câu 3. Trong các nhân vật lịch sử  thời Trần, em yêu thích nhất nhân vật <br /> nào?  Vì sao ?<br /> Câu 4. Em có suy nghĩ gì về  hành động bóp nát quả  cam của Trần Quốc  <br /> Toản?<br /> * Phần Địa lí:<br /> Câu 1. So sánh một số  đặc điểm tự  nhiên của Tây Nguyên và dãy Hoàng <br /> Liên Sơn theo bảng sau:<br /> <br /> Địa danh Địa hình Khí hậu<br /> <br /> Dãy Hoàng Liên Sơn ……………………….. ………………………..<br /> ……………………….. ………………………..<br /> <br /> Tây Nguyên ……………………….. ………………………..<br /> ……………………….. ………………………..<br /> Câu 2. Theo em, nếu rừng rậm Amazon mất đi sẽ ảnh hưởng như thế nào <br /> đến sự biến đổi khí hậu của trái đất ?<br /> Câu 3. Khoanh vào chữ cái đặt trước ý đúng các câu dưới đây.<br />                1. Một số dân tộc sống lâu đời ở Tây Nguyên là: <br /> A. Dân tộc Thái, Dao, Mông C. Dân tộc Ba­na, Ê­đê, Gia­rai<br /> B. Dân tộc Kinh, Xơ­Đăng, Cơ­ho D. Dân tộc Mông, Tày, Nùng<br />       2. Châu Mĩ nằm ở bán cầu nào ?<br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       9  <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br />            A. Bán cầu Bắc C. Bán cầu Tây<br />            B. Bán cầu Nam D.Bán cầu Đông<br /> Câu 4.  Ở  địa phương em không có những hoạt động sản xuất nào mà  ở <br /> Tây Nguyên có ? Hãy giải thích tại sao  ở  địa phương em lại không có những  <br /> hoạt động sản xuất đó ?<br /> Câu 5. Theo em, nếu rừng rậm Amazon mất đi sẽ ảnh hưởng như thế nào <br /> đến sự biến đổi khí hậu của trái đất ? Em sẽ làm gì để góp phần giảm biến đổi <br /> khí hậu trên toàn cầu ?<br /> Giáo viên sẽ dễ dàng xác định và giải thích được: <br /> Mức độ   Phân môn  Phân môn  Lí do để xác định ?<br /> câu hỏi Lịch sử Địa lí<br /> Mức 1: Câu 1 Câu 3 ­ HS đọc CH và điền ngay được<br /> Mức 2: Câu 2 Câu 1 và 2 ­ HS chỉ  vận dụng kiến thức đã <br /> học để trả lời hoặc giải thích<br /> Mức 3: Câu 3 / ­ HS dựa vào kiến thức đã học <br /> để  tự  lựa chọn và giải thích theo <br /> cách riêng của bản thân<br /> Mức 4: Câu 4 Câu 4 và 5 ­ HS giải quyết tình huống bằng <br /> cách vận dụng kiến thức đã học và <br /> hiểu biết thực tiễn<br /> <br /> Câu hỏi, bài tập trong đề  kiểm tra thường tồn tại dưới dạng trắc nghiệm  <br /> khách quan hoặc tự luận. Vì vậy, tôi chú trọng bồi dưỡng cho giáo viên kĩ năng <br /> xây dựng các dạng hình thức câu hỏi, bài tập như sau:<br /> * Đối với câu hỏi trắc nghiệm khách quan<br /> Trắc nghiệm khách quan là dạng câu hỏi có thể  dùng cho mọi yêu cầu  ở <br /> mọi trình độ  nhận thức. Khi xây dựng câu hỏi trắc nghiệm, tôi định hướng cho <br /> giáo viên nắm bắt được:<br /> ­ Xây dựng đa dạng hình thức trắc nghiệm như: điền khuyết, ghép đôi, <br /> đúng ­ sai, nhiều lựa chọn ...).<br /> ­ Cấu trúc câu hỏi  nhiều lựa chọn có ba phần: câu lệnh, câu dẫn và các <br /> phương án lựa chọn. Trong đó:<br /> <br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 10                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> + Câu lệnh (yêu cầu của câu hỏi) và câu dẫn (nội dung câu hỏi) phải rõ  <br /> ràng; câu lệnh nêu trước câu dẫn.<br /> + Câu dẫn nên dùng ở thể khẳng định, tránh ở thể phủ định.<br /> + Mỗi câu hỏi thiết kế 04 phương án lựa chọn và sử dụng chữ cái “in hoa” <br /> kí hiệu mở đầu cho mỗi phương án (A, B, C, D). Độ dài của các phương án lựa <br /> chọn phải tương đồng nhau. Tránh xây dựng các phương án gây độ  nhiễu quá <br /> nhiều với học sinh, hạn chế  đưa ra phương án "Tất cả  các đáp án trên đều <br /> đúng”.<br /> Ví dụ về phân môn Địa lí (lớp 4): Khoanh vào chữ cái đặt trước ý trả lời <br /> đúng cho câu hỏi sau: <br /> Đồng bằng Nam Bộ có đặc điểm gì ?<br />           A. Vựa lúa lớn nhất cả nước. <br /> B. Vựa trái cây lớn nhất cả nước. <br /> C. Nuôi trồng thủy sản lớn nhất cả nước.<br /> D. Tất cả các ý trên đều đúng.  => Đây là phương án hạn chế sử dụng.<br /> ­ Câu hỏi ghép đôi: thông tin cột A ít hoặc nhiều hơn thông tin ở cột B<br /> Ví dụ: Nối hoạt động ở cột A với một ý ở cột B sao cho phù hợp (phân <br /> môn Địa lí, lớp 4)<br />                           A                              B<br /> a) Khai thác dầu khí sản xuất <br /> 1. Hoạt động nông nghiệp<br /> điện, phân bón,.....<br /> 2. Hoạt động công nghiệp b) Chợ nổi trên sông <br />    c) Vựa lúa, vựa trái cây và nuôi <br /> 3. Nét độc đáo của đồng  trồng thủy sản lớn nhất cả nước.<br /> bằng sông Cửu Long d) Trồng nhiều cây công <br /> nghiệp: chè, cà phê, cao su,…<br /> <br /> ­ Câu hỏi điền khuyết: <br /> Nếu cho biết trước từ ngữ: đây là câu hỏi  ở  mức 1; số  từ  đưa ra để  lựa  <br /> chọn điền nhiều hơn chỗ trống để gây nhiễu cho học sinh.<br /> Nếu không cho trước từ ngữ: đây là câu hỏi ở mức 2.<br /> <br /> <br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 11                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> ­ Câu hỏi điền đúng ­ sai (Đ/S), nên ­ không nên (N/K): không nên xây  <br /> dựng nội dung của 01 bài học; nên dàn trải mỗi phương án là nội dung của 01 <br /> bài học.<br /> Ví dụ: Đúng ghi Đ, sai ghi S vào ô trống :<br />           Trung du Bắc Bộ là một vùng núi với các đỉnh nhọn, sườn thoải.                  <br />           Một số dân tộc sống lâu đời ở Hoàng Liên Sơn là Thái, Dao, Mông.              <br />           Điều kiện thuận lợi để Tây Nguyên trồng được nhiều cây công nghiệp là <br /> đất đỏ ba dan màu mỡ, tơi xốp.<br />           Đồng bằng Bắc Bộ do sông Hồng và sông Ba bồi đắp. <br /> * Đối với câu hỏi tự luận<br /> Câu hỏi tự luận thường dùng để yêu cầu học sinh nhớ và trình bày lại các <br /> khái niệm, thông tin đã học (mức 2); giải thích những khái niệm, vấn đề  quen <br /> thuộc (mức 3) đến tình huống tương đối phức tạp (mức 4). Do đó, khi xây dựng <br /> câu hỏi tự luận, tôi định hướng cho giáo viên rằng:<br /> ­ Câu hỏi diễn đạt dễ  hiểu về  yêu cầu và nội dung kiến thức cần đánh  <br /> giá, tránh làm cho học sinh lạc đề.<br /> ­ Tăng cường câu hỏi mở, câu hỏi phát huy năng lực tư duy, năng lực giải <br /> quyết vấn đề của học sinh.<br /> ­ Câu hỏi mức 3: yêu cầu học sinh   vận dụng kiến thức đã học để  giải <br /> thích những vấn đề quen thuộc theo cách hiểu, quan điểm của cá nhân.    <br /> ­ Câu hỏi mức 4: nội dung câu hỏi phải yêu cầu học sinh vừa vận dụng <br /> kiến thức kĩ năng đã học, vừa vận dụng kiến thức kĩ năng hiểu biết từ  thực tế <br /> để  giải quyết một vấn đề  được đặt ra. Vì thế, câu hỏi mức 4 thường ra dưới  <br /> dạng tình huống, đồng thời khuyến khích ra câu hỏi có nội dung tích hợp kiến <br /> thức về lịch sử, địa lí địa phương.<br /> Ví dụ 1: Trong các nhân vật lịch sử thời Trần, em yêu thích nhất nhân vật  <br /> nào ? Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 ­ 6 câu) thể hiện hành động hoặc việc <br /> làm tiêu biểu của nhân vật đó.<br /> Ví dụ 2: Ninh Bình là một tỉnh có nhiều danh lam thắng cảnh đẹp. Nếu em <br /> là hướng dẫn viên du lịch thì em sẽ giới thiệu như thế nào ? (Viết khoảng 4 ­ 5  <br /> câu) <br /> Ví dụ 3: Vì sao ở nước ta thường xuyên xảy ra tai nạn giao thông ? Ở địa  <br /> phương em đã có những biện pháp gì nhằm hạn chế các tai nạn giao thông đó ?<br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 12                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> b.3. Bồi dưỡng kĩ năng xây dựng hoàn chỉnh đề kiểm tra định kì<br /> Kiểm tra định kì là quá trình tổ  chức cho tất cả học sinh làm bài kiểm tra  <br /> theo từng môn học để kiểm tra kiến thức các em đã học sau từng giai đoạn học <br /> tập. Môn Khoa học kiểm tra định kì được thực hiện 2 lần/năm. Khi ra đề, giáo <br /> viên đều phải bám vào Chuẩn kiến thức kĩ năng, Hướng dẫn 5842 của Bộ Giáo  <br /> dục ­ Đào tạo và đối tượng học sinh của đơn vị để xây dựng đề kiểm tra định kì <br /> phù hợp, nhằm đáp ứng yêu cầu các môn học. <br /> Đề  kiểm tra định kì thông thường được kết hợp cả  hai hình thức: trắc  <br /> nghiệm và tự luận. Theo Thông tư 22/2016/TT­BGDĐT ngày 26/8/2016, đề kiểm <br /> tra định kì môn Lịch sử và Địa lí được chia tỉ lệ như sau:<br /> Chia theo cấu trúc đề<br /> Môn học Trắc  Tự luận Chia theo các mức độ<br /> nghiệm<br /> Phần Lịch sử Mức 1&2: khoảng 60%<br /> 30% 20%<br /> (50%) Mức   3:  khoảng  20   ­ <br /> 25%<br /> Lịch sử  Mức 4: khoảng 10 ­ <br /> và Địa lí Phần Địa lí 15%<br /> 30% 20%    (Trong đó: Mức 4 có thể ở <br /> (50%)<br /> phần Địa lí hoặc phần Lịch <br /> sử hoặc tích hơp cả <br /> ĐL&LS)<br /> Trong đó: Đề  kiểm tra chỉ  nên sử  dụng một câu hỏi mức 4 (có thể  phần <br /> Lịch sử; hoặc phần Địa lí, hoặc lồng ghép cả nội dung Lịch sử và Địa lí); câu hỏi <br /> mức 3 chỉ  nên sử  dụng 01 câu/phần. Vì vậy, căn cứ  tình hình thực tế  của từng <br /> khối lớp, hướng dẫn giáo viên linh động xây dựng tỉ  lệ câu hỏi trắc nghiệm và <br /> tự luận sao cho phù hợp.<br /> Việc xây dựng đề  kiểm tra định kì được thực hiện theo quy trình 6 bước <br /> như sau:<br /> Bước 1:  Xác định mục tiêu kiểm tra <br /> Cần xác định rõ bài kiểm tra dùng để  đánh giá kết quả  học tập của học  <br /> sinh sau một học kì hay sau cả năm học.<br /> Bước 2:  Xác định nội dung kiểm tra. <br /> <br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 13                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> Việc xác định các nội dung cần đánh giá để đưa vào đề kiểm tra phải dựa <br /> trên những mục tiêu giáo dục đã được cụ  thể hóa bằng các chuẩn kiến thức, kĩ <br /> năng ghi trong chương trình từng môn học. Đây là việc làm công phu đòi hỏi <br /> người ra đề  phải quán triệt các mục tiêu cụ  thể  của từng bài, từng chủ  đề  của <br /> chương   trình.   Khi   ra   đề,   giáo   viên   cần  bám   vào   Chuẩn   kiến   thức,   kĩ   năng; <br /> Hướng dẫn số 5842/BGDĐT, để xác định yêu cầu cần đạt của đề kiểm tra phù  <br /> hợp chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học theo từng giai đoạn kiểm tra.<br /> + Đề kiểm tra học kì I: ra kiến thức, kĩ năng các bài đã học trong kì I.<br /> + Đề kiểm tra cuối năm học: ra kiến thức, kĩ năng các bài đã học trong kì <br /> II.<br /> Nội dung kiểm tra cần xác định kiến thức, kĩ năng trọng tâm cốt lõi cần <br /> kiểm tra. Việc xác định nội dung kiểm tra được thực hiện như sau:<br /> + Hệ thống các mạch nội dung kiến thức và kĩ năng cần kiểm tra.<br /> Ví dụ: Yêu cầu cần đạt của đề  kiểm tra cuối học kì I môn Lịch sử  và  <br /> Địa lí khối lớp 4 như sau :<br /> Phần Lịch sử Phần Địa lí<br /> ­ Buổi đầu dựng nước và giữ nước    ­   Một   số   đặc   điểm   về   thiên <br /> (khoảng từ năm 700 TCN đến năm  nhiên và hoạt động sản xuất của <br /> 179 TCN) con người ở :<br /> ­ Hơn 1000 năm đấu tranh giành độc  + Dãy Hoàng Liên Sơn<br /> lập (từ năm 179 TCN đến năm 938) + Trung du Bắc Bộ<br /> ­ Buổi đầu độc lập (từ năm 938 đến  + Tây Nguyên<br /> năm 1009) + Đồng bằng Bắc Bộ<br /> ­ Nước Đại Việt thời Lý (từ năm <br /> 1009 đến năm 1226)<br /> ­ Nước Đại Việt thời Trần (từ năm <br /> 1226 đến năm 1400)<br /> + Xác định các mức độ ứng với các lĩnh vực kiến thức, kĩ năng cần kiểm <br /> tra của từng phần lịch sử và địa lí.<br /> Bước 3: Thiết lập ma trận đề kiểm tra<br /> Việc thiết kế  ma trận cho các  đề  kiểm tra định kì  là khâu cực kì quan <br /> trọng không thể  bỏ  qua, nhằm xác định các tiêu chí cần kiểm tra, đánh giá. Hay  <br /> nói cách  khác: Ma trận đề sẽ là “bản đồ” cho các đề kiểm tra. <br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 14                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> Khung ma trận đề kiểm tra định kì cần thể hiện đầy đủ các nội dung: Yêu <br /> cầu cần đạt của các mạch kiến thức cần kiểm tra theo 4 mức độ; tỉ lệ số điểm, <br /> số câu hỏi, loại câu hỏi cho mỗi mức độ  tương ứng từng mạch kiến thức; tổng  <br /> số điểm, số câu hỏi của bài kiểm tra. Khi xây dựng khung ma trận, giáo viên cần <br /> căn cứ  Chuẩn kiến thức, kĩ năng, hướng dẫn 5842/BGDĐT và mức độ  nhận <br /> thức của đối tượng học sinh từng khối lớp, từng đơn vị  để  xây dựng số  lượng  <br /> câu hỏi, loại câu hỏi và tỉ lệ điểm phù hợp cho mỗi mức độ. <br /> Để  tránh tạo áp lực cho giáo viên trong khâu ra đề, tôi chỉ  đạo các khối <br /> trưởng thiết kế khung ma trận theo hướng “mở” nhằm đảm bảo mỗi khung ma  <br /> trận có thể  xây dựng được nhiều đề  kiểm tra đáp  ứng yêu cầu kiểm tra theo <br /> từng giai đoạn. Vì vậy, việc thiết lập ma trận đề  được tiến hành theo trình tự <br /> sau:<br /> ­ Lập bảng hai chiều, chiều dọc  ghi lĩnh vực nội dung (kiến thức, kĩ năng) <br /> cần kiểm tra;  chiều ngang là các cấp độ  nhận thức cần đánh giá (mức độ  1 ­ <br /> nhận biết, mức độ  2 ­ thông hiểu, mức độ  3 ­ vận dụng, mức độ  4 ­ vận dụng <br /> cao). <br /> ­ Liệt kê nội dung các mạch kiến thức cần kiểm tra.<br /> ­ Chia tỉ lệ số câu, số điểm và lựa chọn các dạng hình thức câu hỏi tương <br /> ứng với từng nội dung các mạch kiến thức, kĩ năng kiểm tra .                              <br /> ­ Tính tổng số điểm và tổng số câu hỏi cho mỗi cột.<br /> ­ Đánh giá lại ma trận và chỉnh sửa nếu thấy cần thiết.<br /> <br /> <br /> Mức 3 Tổng<br /> Số câu  Mức 1  Mức 2  Mức 4<br /> Mạch (Vận  <br /> và số  (Biết) (Hiểu) (V. dụng cao)<br />  nội dung  dụng) <br /> điểm<br /> KQ TL KQ TL KQ TL KQ TL KQ TL<br /> I. LỊCH SỬ Số câu<br /> 1. ………… Số điểm<br /> Số câu<br /> 2. ………<br /> Số điểm<br /> 3.  Số câu<br /> ……………… Số điểm<br /> II. ĐỊA LÍ Số câu<br /> 1. ………. Số điểm<br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 15                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> Số câu<br /> 2. ………..<br /> Số điểm<br /> Số câu<br /> 3…..<br /> Số điểm<br /> Tổng: Số câu<br /> Số điểm<br /> <br /> Bước 4: Biên soạn câu hỏi theo ma trận<br /> Đề   bài   kiểm   tra   định   kì   được   tiến   hành   trong   thời   gian   một   tiết   học <br /> (khoảng 40 phút). Đề  cần có đủ  các nội dung cơ  bản về  kiến thức, kĩ năng và  <br /> yêu cầu tối thiểu học sinh cần đạt theo Chuẩn kiến thức, kĩ năng của môn học ở <br /> mỗi giai đoạn kiểm tra. Vì thế, viên soạn câu hỏi cần đảm bảo nguyên tắc loại  <br /> câu hỏi, số câu hỏi, nội dung, cấp độ nhận thức câu hỏi theo ma trận đề đã thiết  <br /> kế. Cách biên soạn cụ thể các loại câu hỏi (trắc nghiệm / tự luận) dựa vào phần  <br /> trình bày mục 3.b.3.<br /> Các câu hỏi trong đề kiểm tra cần đảm bảo tính chính xác, khoa học, phù <br /> hợp đối tượng học sinh và thời gian kiểm tra. <br /> Nội dung các câu hỏi cần nên sắp xếp theo độ khó dần nhưng cũng không <br /> sắp xếp cứng nhắc theo thứ tự từ mức 1 đến mức 2, 3 và 4.<br /> Bước 5: Xây dựng hướng dẫn chấm (đáp án và thang điểm)<br /> Căn cứ  vào nội dung các câu hỏi, bài tập, giáo viên xây dựng hướng dẫn <br /> chấm cụ thể, chi tiết, dễ hiểu, phù hợp với ma trận đề kiểm tra.<br /> ­ Câu hỏi trắc nghiệm: ghi rõ từng phương án lựa chọn hoặc thể hiện cả <br /> nội dung của phương án đó.<br /> ­ Câu hỏi tự luận: thể hiện rõ nội dung chính cần trả  lời, thang điểm chi  <br /> tiết. Tránh trường hợp ghi chung chung gây khó khăn cho giáo viên khác khi  <br /> chấm.<br /> Bước 6: Xem xét lại việc biên soạn đề kiểm tra<br /> ­ Sau khi biên soạn xong cần kiểm tra lại việc biên soạn đề kiểm tra: tính  <br /> chính xác, tính khoa học, phù hợp với chuẩn đánh giá, cấp độ  nhận thức cần  <br /> đánh giá và thời gian dự kiến làm bài. Nếu thấy chưa phù hợp, giáo viên có thể <br /> tăng (giảm) độ  khó trong câu hỏi bằng cách tăng (giảm) thông tin, yêu cầu, độ <br /> nhiễu,… cho phù hợp với đối tượng học sinh của các khối lớp.<br /> <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 16                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> ­ Hoàn thiện đề, hướng dẫn chấm và thang điểm.<br /> Ví dụ: Minh họa ma trận đề  và đề  kiểm tra cuối học kì I môn Lịch sử  ­ <br /> Địa lí ­ Lớp 5 (Xem phần minh họa trang 19 đến 22).<br /> b.4. Bồi dưỡng cách sử dụng và lưu trữ đề kiểm tra định kì<br /> Không những chỉ  tập trung bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề <br /> kiểm tra định kì cho giáo viên, chúng tôi còn coi trọng bồi dưỡng cách sử  dụng <br /> và lưu trữ đề kiểm tra nhằm giúp giáo viên không mất nhiều thời gian trong quy  <br /> trình ra đề. Cụ thể:<br /> ­ Hàng năm, giáo viên bám vào ma trận để cập nhật thêm nội dung câu hỏi  <br /> các mức độ; điều chỉnh, bổ  sung tỉ lệ, số câu, số  điểm sao cho phù hợp với đối <br /> tượng học sinh nhằm hoàn thành bộ đề mới. Tuyệt đối không được sử dụng lại <br /> y nguyên đề kiểm tra của các năm học trước.<br /> ­ Sau khi duyệt xong đề của các thành viên, tổ trưởng tổ chuyên môn chọn <br /> 02 đề  có chất lượng trình lên lãnh đạo nhà trường thẩm định (trong đó: 01 đề <br /> chính thức và 01 đề  dự  phòng). Tổ  thẩm định đề  kiểm tra cấp trường tiếp tục  <br /> hoàn chỉnh, đóng dấu và in  ấn ”đề  chính thức” để  tổ  chức kiểm tra đúng thời <br /> gian quy định. <br /> ­ Nhằm đảm bảo tính khoa học và mang tính lưu trữ  lâu dài, đề  kiểm tra <br /> định kì sau khi được thẩm định sẽ được lưu trữ như sau:<br /> + Đối với nhà trường: Bộ phận chuyên môn có trách nhiệm tổng hợp, kết <br /> nối đề  kiểm tra định kì tất cả  các môn học của các khối và lưu theo đợt: bằng <br /> văn bản có chữ kí, đóng dấu (cuối năm đóng thành tập) và lưu trong ổ đĩa. <br /> + Đối với tổ  chuyên môn: Thẩm định và lưu toàn bộ  đề  kiểm tra định kì  <br /> của các giáo viên giảng dạy môn Lịch sử và Địa lí trong tổ, sắp xếp theo thứ tự <br /> từng giai đoạn kiểm tra tại hồ sơ tổ chuyên môn.<br /> b.5. Phối hợp tổ trưởng tổ chuyên môn tăng cường bồi dưỡng kĩ năng  <br /> xây dựng đề kiểm tra cho đội ngũ giáo viên<br /> Việc bồi dưỡng kĩ năng xây dựng đề kiểm tra cho đội ngũ giáo viên không  <br /> chỉ  thực hiện ngày một ngày hai mà kĩ năng đó cần được bồi dưỡng thường  <br /> xuyên trong công tác dạy học.<br /> Bên cạnh việc phát huy vai trò của tổ  chuyên môn trong việc bồi dưỡng  <br /> năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, chúng tôi cũng coi trọng việc phát <br /> huy vai trò của tổ  chuyên môn trong công tác bồi dưỡng kĩ năng ra đề  kiểm tra <br />   Người thực hiện: Đinh Thị Minh Phượng ­ Trường TH Trần Phú                                       <br /> 17                          <br />  Kinh nghiệm bồi dưỡng kĩ năng xây dựng câu hỏi và ra đề kiểm tra môn Lịch sử ­ Địa lí theo  <br /> TT22/2016<br /> <br /> cho giáo viên. Để làm tốt công tác này, bản thân đã định hướng cho tổ trưởng các <br /> tổ  chuyên môn lập kế  hoạch sinh hoạt chuyên môn hàng tháng. Nội dung sinh <br /> hoạt tổ  chuyên môn cần đáp  ứng nhu cầu dạy học của giáo viên và học sinh  <br /> trong từng thời điểm. Trong đó, việc kiểm tra đánh giá học sinh cần được xem là <br /> một yếu tố  quan trọng góp phần thực hiện tốt đổi mới phương pháp dạy học, <br /> nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Từ kết quả thẩm định đề kiểm <br /> tra của Tổ thẩm định (tổ trưởng các tổ chuyên môn là thành viên). Tổ trưởng tổ <br /> chuyên môn đánh giá những ưu điểm và tồn tại trong công tác ra đề kiểm tra của <br /> giáo viên; các thành viên trong tổ  cùng chia sẻ  kinh nghiệm, phát huy  ưu điểm, <br /> tìm hướng khắc phục những tồn tại trong công tác ra đề kiểm tra.<br /> Mặt khác, công tác bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên vẫn được duy  <br /> trì thường  xuyên hàng năm. Trong Thông tư  số  26/2012/TT­BGDĐT ngày 10 <br /> tháng 7 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo có các Modul 24, 25, <br /> 27 và 28 liên quan đến công tác kiểm tra đánh giá học sinh không còn phù hợp  <br /> với thời điểm hiện tại. Vì thế, chúng tôi đã hướng dẫn, tư  vấn cho những giáo <br /> viên đăng kí học các môdul trên tự cập nhật các điểm mới trong kiểm tra, đánh <br /> giá sao cho phù hợp với giai đoạn hiện nay. Đồng thời, qua các buổi sinh hoạt  <br /> chuyên   môn,   nhà   trường   sẽ   tạo   điều   kiện   cho   giáo   viên   được   chia   sẻ   kinh <br /> nghiệm, giải đáp thắc mắc, trao đổi về chuyên môn, nghiệp vụ và kĩ năng ra đề <br /> kiểm tra định kì,... <br /> c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp<br /> Các giải pháp, biện pháp đề  tài đưa ra dễ  thực hiện, đem lại hiệu quả <br /> thiết thực trong việc nâng cao chất lượng xây dựng câu hỏi và đề kiểm tra đúng  <br /> theo các mức độ  phù hợp với tình hình của đơn vị  và có khả  năng áp dụng phù