TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 474 - THÁNG 1 - SỐ 2 - 2019
107
men răng giai đoạn này rất dễ nhầm với răng
lành.
Tóm lại:
Qua các kết quả nghiên cứu mà
chúng tôi tìm hiểu và so sánh được cho thấy tỷ
lệ sâu răng ở trẻ em nước ta đang ở mức cao và
có chiều hướng tăng lên, tương đương với một
số nước châu Á nhưng so với các nước phát
triển, đặc biệt là Hoa Kỳ thì ở đây tỷ lệ sâu răng
thấp hơn, số lượng trẻ được điều trị cao hơn
4.3. Một số thói quen vệ sinh răng miệng
ở trẻ: Về thói quen vệ sinh răng miệng, kết quả
tại Biểu đồ 3.21 cho thấy đa số học sinh có thói
quen súc miệng sau khi ăn (48,0%) và một phần
lớn số học sinh có thói quen chải răng (30,8%),
số còn lại (21,2%) có thói quen dùng tăm. Trẻ
cũng có thói quen chải răng 2 lần một ngày vào
thời điểm buổi sáng và tối (78,6%) là chủ yếu
nhưng vẫn còn 22,1% học sinh chải răng 1 lần
trong ngày và 0,2% không chải răng. Thời gian
chải răng phần lớn trong vòng 2 phút (47,5%)
và chỉ có 14,2% học sinh chải răng đúng kỹ
thuật, 47,5% học sinh chải răng không đủ thời
gian. Có 38,3% số trẻ thay bàn chải từ 3 lần trở
lên trong năm trong đó vẫn có 2,7% số trẻ
không thay bàn chải lần nào (Bảng 3.5). Chải
răng là biện pháp VSRM được nhiều nghiên cứu
chứng minh, nghiên cứu của Trương Mạnh Dũng
và cs (2011) về các yếu tố liên quan đến thực
trạng bệnh răng miệng của trẻ em Việt Nam cho
thấy số trẻ chải răng ngày 3 lần chỉ chiếm 5,5%,
đa số trẻ chải răng vẫn chưa đủ thời gian để có
thể làm sạch toàn bộ hai hàm răng, thói quen ăn
vặt của trẻ chiếm tỷ lệ cao (67,5%) [7].
V. KẾT LUẬN
Tỷ lệ sâu răng vĩnh viễn và sâu răng vĩnh viễn
giai đoạn sớm ở học sinh 7-8 tuổi ở mức cao;
kiến thức, thái độ và thực hành chăm sóc răng
miệng của học sinh còn kém.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Peterson P.E (2003). Continuous improvement
of oral health in the 21st century – the approach of
the WHO Global Oral Health Programme,
The
World Oral Health Report
, 3-24.
2. Trần Văn Trường và cs (2002).
Điều tra sức
khỏe răng miệng toàn quốc
, Nhà xuất bản Y học,
Hà Nội, 41-42.
3. Department of Health and Human Services
(2000). Healthy People 2010, vol II. 2nd ed. Washington,
DC: U.S.
Government Printing Office
, 2111- 2115.
4. Vũ Mạnh Tuấn (2013).
Nghiên cứu dự phòng
sâu răng bằng Gel fluor
, Luận án Tiến sĩ y học,
Trường Đại học Y Hà Nội.
5. Vũ Mạnh Tuấn, Phạm Thị Thu Hiền, Nguyn
Kỳ Nhân và cs (2011). Khảo sát thực trạng bệnh
sâu răng và các yếu tố ảnh hưởng tới sự cân bằng
sâu răng trên trẻ 7-8 tuổi tại Quảng Bình năm
2011,
Tạp chí Y học thực hành
, (793), 81-85.
6. Dye BA, Thornton-Evans G, Li X, Iafolla TJ.
(2015). Dental caries and sealant prevalence in
children and adolescents in the United States,
2011–2012. NCHS data brief, 191.
7. Trương Mạnh Dũng, Vũ Mạnh Tuấn (2011).
Thực trạng bệnh răng miệng và một số yếu tố liên
quan ở trẻ 4-8 tuổi tại 5 tỉnh thành của Việt Nam
năm 2010.
Tạp chí Y học thực hành
, 793, 91-96.
MỨC ĐỘ STRESS VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN STRESS Ở CÁC
BÀ MẸ CÓ CON NẰM TẠI PHÒNG CÁCH LY CỦA KHOA SƠ SINH
Hà Mạnh Tuấn*
TÓM TẮT28
Mục tiêu: Xác định tỷ lệ các bà mẹ có con nằm tại
phòng cách ly khoa sơ sinh bị stress và các yếu tố có
liên quan đến tình trạng stress của các bà mẹ.
Phương pháp nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu cắt
ngang mô tả. Các bà mẹ có con nằm tại phòng cách ly
của khoa sơ sinh đủ tiêu chuẩn chọn mẫu sẽ được
phỏng vấn bằng bảng câu hỏi. Bảng câu hỏi gồm 2
phần; phần 1 là các thông tin liên quan đến bà mẹ,
gia đình và con; phần 2 gồm 21 câu hỏi đánh giá về
tình trạng stress của các bà mẹ theo thang đo DASS
21. Các số liệu thống kê được xử lý bằng phầm mềm
Stata 12.0. Kết quả nghiên cứu: Có 150 bà mẹ thỏa
*Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Chịu trách nhiệm chính: Hà Mạnh Tuấn
Email: hamanhtuan@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 16.11.2018
Ngày phản biện khoa học: 16.12.2018
Ngày duyệt bài: 25.12.2018
tiêu chuẩn được khảo sát. Tỷ lệ các bà mẹ bị stress là
75,3%, trong đó mức độ nhẹ là 12,0%; trung bình là
16,7%; nặng: 26,6%; rất nặng: 20,0%. Chưa ghi
nhận các đặc điểm của mẹ và con liên quan có ý
nghĩa thống kê đến tình trạng stress của người mẹ,
tuy nhiên có sự tăng tỷ lệ stress ở nhóm các bà mẹ có
thu nhập thấp, ly hôn, nghề nghiệp tự do, sống ở
ngoài thành phố Hồ Chí Minh, và số con ≥ 3 trên 10%
so với bà mẹ ở nhóm tương ứng. Yếu tố cách ly mẹ và
con là yếu tố chính gây ra stress ở người mẹ. Kết
luận: Stress ở người mẹ có con nằm ở phòng cách ly
là một tình trạng khá phổ biến, mà yếu tố chính gây
ra stress là sự cách ly giữa mẹ và con. Các yếu tố
khác về kinh tế, tình trạng hôn nhân, nghề nghiệp, số
con trong gia đình có thể góp phần đối với stress. Cần
tăng cường sự tham gia của người mẹ vào trong quá
trình chăm sóc trẻ khi trẻ bị cách ly là biện pháp quan
trọng để cải thiện tình trạng stress ở người mẹ và kết
qảu điều trị ở trẻ bệnh.
Từ khóa: stress; phòng cách ly; trẻ sơ sinh; bà mẹ
vietnam medical journal n02 - JANUARY - 2019
108
SUMMARY
STRESS AND FACTORS RELATED TO STRESS IN
THE MOTHERS WITH NEONATE STAYING IN
ISOLATION ROOM OF NEONATAL DEPARTMENT
Objective: To identify the proportion of mothers
suffering stress who have neonates staying in the
isolation rooms of the Neonatal Department and
factors related to mothers' stress status. Methods: A
descriptive cross-sectional study. Mothers with
children staying in the isolation room of the Neonatal
Department eligible for enrollment would be
interviewed with questionnaires. The questionnaire
consists of 2 parts; Part 1 contains data about
mothers, families and children; Part 2 contains 21
questions of DASS 21 assessing the stress situation of
mothers. Data were processed by Stata software 12.0.
Results: 150 mothers met the criteria to be surveyed.
The rate of stressed mothers was 75.3%, of which the
rate of mild severity was 12.0%, the rate of moderate
severity was 16.7%, the rate of severe severity was
26.6%, and the rate of extremely severe severity was
20.0%. The characteristics of mother and child were
not significantly related to the stress status of the
mother, but there was an increase over 10% in the
rate of stressed mothers among the mothers in such
group as the low-income, divorced, and free-working,
living outside Ho Chi Minh City, and the number of
children ≥ 3 compared to mothers in the
corresponding groups. Separating the mother from
their child was the main factor causing stress in the
mothers. Conclusion: Stress in a mother with a
neonate in isolation room is a quite common, but the
main factor causing stress is the separation of mothers
from their children. Other factors such as economic
factors, marital status, occupation, number of children
in the family may contribute to stress in the mothers.
Increasing the participation of mothers in the care of
children when children are isolated is an important
measure to improve the stress situation of the mother
and the results of treatment in sick neonates.
Keywords:
stress; isolation room; neonate; mother
.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trẻ sơ sinh khi có vấn đề sức khỏe cần phải
được nhập viện để theo dõi tại khoa sơ sinh vẫn
được người mẹ tiếp tục trực tiếp chăm sóc. Tuy
nhiên có một số trường hợp vì lý do chuyên môn
trẻ cần phải được theo dõi sát và chăm sóc tích
cực bởi nhân viên y tế, khi đó trẻ sẽ được cách ly
khỏi mẹ. Khi trẻ sơ sinh phải nằm phòng cách ly
vì yêu cầu bệnh lý sẽ tạo ra stress đối với người
mẹ (3). Nguyên nhân gây ra stress chủ yếu là từ
sự cách ly giữa người mẹ và con, ngoài ra sự
thiếu thông tin của người mẹ về tình trạng của
em bé và sự lo lắng về việc chăm sóc của nhân
viên y tế đối với con của mình cũng góp phần
tạo ra stress đối với người mẹ(1),(5). Stress đối với
người mẹ không chỉ tạo ra những hậu quả tiêu
cực đến bản thân người mẹ mà còn ảnh hưởng
đến kết quả điều trị của trẻ, cũng như sự phát
triển về nhận thức và cảm xúc sau này của trẻ(4).
Việc tìm hiểu mức độ stress xảy ra trên các bà
mẹ có con nằm cách ly tại khoa sơ sinh sẽ giúp
chúng ta có đánh giá đúng đắn về tầm quan
trọng của vấn đề này, cũng như việc tìm hiểu
các yếu tố ảnh hưởng đến stress ở người mẹ để
từ đó có biện pháp làm giảm bớt stress ở người
mẹ sẽ giúp cải thiện sức khỏe tinh thần người
mẹ, đồng thời có thể góp phần cải thiện kết quả
điều trị trẻ sơ sinh. Hiện tại vẫn còn ít nghiên
cứu tại Việt Nam về mức độ stress ở người mẹ
có con nằm cách ly tại khoa sơ sinh cũng như
tìm hiểu các yếu tố có liên quan đến tình trạng
stress của người mẹ khi có con nằm các ly tại
khoa sơ sinh. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu
đánh giá tỷ lệ các bà mẹ bị stress khi có con
nằm tại phòng cách ly của khoa sơ sinh, tìm hiểu
các yếu tố có liến quan đến tình trạng stress này
để từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất
lượng chăm sóc trẻ sơ sinh.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu là nghiên cứu cắt ngang
mô tả có phân tích, tiến hành tại khoa Sơ sinh
bệnh viện Nhi Đồng 2 từ 01/03 đến 30/8/2015.
Dân số mục tiêu là các bà mẹ có con đang
được điều trị tại phòng cách lý của khoa sơ sinh
bệnh viện Nhi Đồng 2.
Cỡ mẫu được tính theo công thức ước tính tỷ
lệ, với tỷ lệ stress nhẹ ở các bà mẹ có con nằm
điều trị tại khoa săn sóc tăng cường sơ sinh theo
nghiên cứu của Stube M (12) là 10%, với sai số
5%, có cỡ mẫu ước tính là 139 ca.
Tiêu chuẩn chọn mẫu:
Các bà mẹ đáp ứng
tiêu chí sau 1) Có con nằm điều trị trên 24 giờ tại
phòng cách ly lần đầu; 2) Đồng ý tham gia
nghiên cứu; 3) Có khả năng hiểu và trả lời được
các câu hỏi trong phiếu khảo sát.
Tiêu chuẩn loại trừ:
Các bà mẹ đã từng có
con nằm điều trị cách ly trước đó .
Tiến hành nghiên cứu:
Các bà mẹ đáp ứng
tiêu chuẩn chọn mẫu sẽ được phỏng vấn theo bộ
câu hỏi soạn sẵn gồm 2 phần. Phần 1 gồm 21
câu hỏi về các thông tin liên quan đến bà mẹ, và
em bé. Phần 2 gồm 21 câu hỏi đánh giá mức độ
trầm cảm của bà mẹ theo thang đo DASS 21
(Depression Anxiety Stress Scales). Mức độ
stress ở các bà mẹ được đánh giá như sau: 0 -14
đ: bình thường; 15 – 18 đ: nhẹ; 19 – 25: trung
bình; 26 – 33: nặng; ≥ 34: rất nặng.
Xử lý thống kê:
Các số liệu được xử lý bằng
phần mềm Stata 12.0. Các biến định tính được
trình bày dưới dạng tỷ lệ %. Sử dụng phép kiểm
Chi bình phương, hoặc kiểm định chính xác
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 474 - THÁNG 1 - SỐ 2 - 2019
109
Fisher để xác định các mối liên quan giữa stress
và đặc điểm dân số nghiên cứu với khoảng tin cậy 95%, và mức ý nghĩa thống kê của các liên
quan là p < 0,05.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Liên quan giữa stress của người mẹ với các đặc điểm của người mẹ
Đặc điểm
Chung
Bình thường
Trầm cảm
RR
KTC 95%
n (%)
n (%)
n (%)
Nhóm tuổi
< 30
76 (50,7)
20 (25,6)
56 (74,4)
0,96 (0,55-1,69)
≥ 30
74 (49,3)
19 (25,7)
55 (74,3)
Tôn giáo
Có
101 (67,3)
25 (24,8)
76 (75,2)
0,99 (0,82-1,21)
Không
49 (32,7)
12 (24,5)
37 (75,5)
Học vấn
≤ Cấp 2
62 (41,3)
12 (19,4)
50 (80,6)
0,99 (0,51-1,94)
> Cấp 2
88 (58,7)
17 (19,3)
71 (80,7)
Nghề nghiệp
Viên chức
78 (52,0)
23 (29,5)
55 (70,5)
0,87 (0,72-1,05)
Khác
72 (48,0)
14 (19,4)
58 (80,6)
Bảo hiểm y tế
Có
132 (88,0)
32 (24,2)
100 (75,8)
1,04 (0,77-1,41)
Không
18 (12,0)
5 (27,8)
13 (72,2)
Tuổi kết hôn
≤ 26
94 (62,7)
23 (24,5)
71 (75,5)
0,96 (0,55-1,69)
>26
56 (37,3)
14 (25,0)
42 (75,0)
Tình trạng hôn
nhân
Kết hôn
140 (93,3)
35 (25,0)
105 (75,0)
0,93 (0,67-1,29)
Ly dị
10 (6,7)
2 (20,0)
8 (80,0)
Thu nhập bình
quân
< TB
60 (40,0)
10 (16,7)
50 (83,3)
1,19 (0,62-2,27)
> TB
90 (60,0)
27 (30,0)
63 (70,0)
Nơi cư trú
TP. HCM
38 (25,3)
12 (31,6)
26 (68,4)
0,88 (0,69-1,11)
Khác
112 (74,7)
25 (22,3)
87 (77,7)
Tình trạng
sống
Ở chung
56 (37,3)
13 (23,2)
43 (76,8)
1,03 (0,85-1,24)
Ở riêng
94 (62,7)
24 (25,5)
70 (74,5)
Số thành viên
gia đình
≤ 4
86 (57,3)
24 (27,9)
62 (72,1)
0,90 (0,5 -1,63)
>4
64 (42,7)
13 (20,3)
51 (79,7)
Số con hiện
có
≤ 2
125 (83,3)
33 (26,4)
92 (73,6)
0,93 (0,53-1,64)
> 2
25 (16,7)
4 (16,0)
21 (84,0)
TB: trung bình; TP. HCM: thành phố Hồ Chí Minh
Nhóm tuổi chủ yếu là từ 40 tuổi trở xuống, cao
hơn nhiều so với nhóm > 40 tuổi (chỉ có 4%). Độ
tuổi kết hôn trung bình từ 18 đến 26 tuổi chiếm
56%. Về đặc điểm nghề nghiệp thì viên chức
chiếm 52%, cao hơn so với nhóm làm công việc tự
do (48%). Về học vấn của các người mẹ tham gia
nghiên cứu thì tỷ lệ người mẹ có trình độ từ cấp 2
trở xuống ít hơn cha mẹ có trình độ trên cấp 2
(41,3 % so với 58,7%). Phần đông là có tôn giáo
(67,3%). Các bệnh nhân trong nghiên cứu gần như
toàn bộ đều được hưởng bảo hiểm y tế 88 % so
với nhóm không có bảo hiểm là 12 %. Đại đa số là
có kết hôn và vẫn còn sống chung chiếm 93,3%.
Gia đình hạt nhân (sống riêng, chỉ có vợ chồng và
con cái) nhiều hơn gia đình truyền thống (62,7%
so với 37, 3%). Gia đình có từ 4 người trở xuống
nhiều hơn gia đình từ 5 người trở lên (57,3% so
với 42,7%). Nhóm tham gia nghiên cứu chủ yếu cư
ngụ ở các tỉnh thành khác (74,7%), chỉ có phần ít
là cư ngụ tại thành phố Hồ Chí Minh (25,3%). Thu
nhập bình quân từ trung bình trở xuống chiếm
40%, phần còn lại có thu nhập khá không nhiều
(13,3%). Số con hiện có chủ yếu là 1 - 2 con, từ 3
con trở lên chỉ có 16,7% (bảng 1).
Bảng 3.2 Liên quan giữa stress của người mẹ với các đặc điểm của trẻ
Đặc điểm
Chung
Stress
n (%)
RR
KTC95%
Giới tính của
trẻ
Nam
90 (60,0)
71 (78,9)
1,12 (0,92-1,37)
Nữ
60 (40,0)
42 (70,0)
Tuổi thai
< 37 tuần
46 (30,7)
37 (80,4)
1,10 (0,91-1,32)
≥ 37 tuần
104 (69,3)
76 (73,1)
Cân nặng lúc
sanh (gam)
< 2500
44 (29,3)
37 (84,1)
1,17 (0,56-2,47)
≥ 2500
106 (70,7)
76 (71,7)
Tuổi của trẻ
≤ 7 ngày
52 (34,7)
41 (78,9)
1,07 (0,57-1,99)
vietnam medical journal n02 - JANUARY - 2019
110
> 7 ngày
98 (65,3)
72 (73,5)
Thứ bậc con
trong gia đình
Con thứ 2
125 (83,3)
92 (73,6)
0,93 (0,53-1,64)
≥ Con thứ 3
25 (16,7)
21 (84,0)
Lần nhập viện
Thứ 1
139 (92,7)
104 (74,8)
0,91 (0,68-1,22)
> thứ 1
11 (7,3)
9 (81,8)
Tiền sử lúc
sanh
Can thiệp
47 (31,3)
32 (68,1)
1,15 (0,92-1,43)
Sanh thường
103 (68,7)
81 (78,6)
Tình trạng sau
sanh
Bình thường
99 (66,0)
77 (77,7)
0,94 (0,78-1,13)
Cần hồi sức
51 (34,0)
40 (78,4)
Số trẻ trong nhóm nghiên cứu về tỉ lệ trẻ nam
nhiều hơn trẻ nữ , nam 60% và nữ 40%. Về đặc
điểm tuổi thai, trẻ sanh ≥ 37 tuần tuổi chiếm ưu
thế 69,3%. Cân nặng của trẻ lúc sanh chủ yếu ≥
2500 gram (70,7%), trẻ rất nhẹ cân < 1500
gram không nhiều, chỉ có 6%. Về đặc điểm ngày
tuổi của trẻ không thấy có sự khác biệt nhiều
giữa các nhóm < 7 ngày, 7-14 ngày và >14
ngày, với tỉ lệ lần lượt là 34,7%, 37,3% và
28,0%. Trẻ chủ yếu là con đầu lòng hoặc là con
thứ 2, chỉ có số ít là con thứ 3 trở lên trong gia
đình (16,7%). Các trẻ đa số là lần đầu tiên nằm
viện hoặc là từ các bệnh viện sản, bệnh viện
tuyến tỉnh chuyển trực tiếp lên (92,7%), với
phần lớn có tiền sử sanh thường (68,7%) và tình
trạng sau sanh là bình thường cũng chiếm ưu
thế (66%), nhóm cần can thiệp sau sanh chỉ có
34% (bảng 2).
Bảng 3. Mức độ stress của các bà mẹ
chăm sóc con đang được điều trị cách ly
Mức độ stress
Số ca
(n=150)
Tỷ lệ %
Bình thường
37
24,7
Stress
113
75,3
Nhẹ
18
12,0
Vừa
25
16,7
Nặng
40
26,6
Rất nặng
30
20,0
Vấn đề stress của người mẹ khi chăm sóc con
nằm trong phòng cách ly là phổ biến, chiếm đa
số trong nhóm nghiên cứu (75,3%), chỉ khoảng
1/4 là có trạng thái tinh thần bình thường. Trong
nhóm các bà mẹ bị stress tỷ lệ các bà mẹ bị
stress nhẹ là 12,0%, stress vừa 16,7% và stress
nặng 26,6 % (bảng 3).
Chưa ghi nhận mối liên quan nào giữa stress
của mẹ có con nằm tại phòng cách ly khoa sơ
sinh với các đặc tính của người chăm sóc và các
đặc điểm của trẻ có ý nghĩa thống kê (p>0,05
với phép kiểm chi bình phương) (bảng 1, và 2).
Tuy nhiên có ghi nhận tỷ lệ các bà mẹ bị stress
cao hơn ở nhóm có thu nhập dưới mức trung
bình, tình trạng gia đình ly dị, nghề nghiệp tự
do, có từ 3 con trở lên và nơi cư trú ở ngoài
thành phố Hồ Chí Minh so với các bà mẹ ở nhóm
tương ứng từ 10% trở lên (bảng 1). Đối với các
đặc điểm của con nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ
người mẹ bị stress cao hơn trên 10% so với tỷ lệ
stress của các bà mẹ nhóm tương ứng ở các đặc
điểm trẻ sanh nhẹ cân < 2500 gram, con thứ ba,
sanh thường (bảng 2).
IV. BÀN LUẬN
Nghiên cứu này khảo sát 150 bà mẹ và ghi
nhận tỷ lệ cha bị stress là 75,3%, gấp 3 lần so
với tỷ lệ các bà mẹ có tình trạng tâm thần bình
thường (24,7%). Tỷ lệ mẹ bị stress ở mức độ
nhẹ 12,0%, vừa 16,6%, nặng là 26,7%, rất nặng
20,0%. Kết quả này cao hơn so với nghiên cứu
của Kong LP là 35%, tuy nhiên tương đương với
nghiên cứu của tác giả Stube M là tỷ lệ stress
của các bà mẹ có con nằm tại khoa săn sóc đặc
biệt nhi là 78,9% (nhẹ là 12%, vừa 16,7%, nặng
26,6% và rất nặng là 20%). Sự khác biệt này có
thể là do thang đo của các nghiên cứu khác
nhau, do đặc điểm của các bà mẹ khác nhau.
Nhìn chung theo nhiều nghiên cứu khi có sự
cách ly mẹ và con sau khi sinh dù bất kỳ lý do gì
cũng tạo ra stress trên các bà mẹ, tỷ lệ các bà
mẹ bị stress khi có con bị cách ly thay đổi phụ
thuộc vào cách đánh giá, đặc điểm dân tộc, văn
hóa ở các vùng khác nhau nhưng có thể thay đổi
từ 35 – 75%(1),(5),(8), mà nguyên nhân của nó
chính là sự ngăn cách chăm sóc tiếp xúc giữa
người mẹ và con của họ(2). Ngoài ra các yếu tố
về thiếu thông tin tình trạng của con mình khi
nằm cách ly, cũng như không tin tưởng về sự
chăm sóc của nhân viên y tế là các yếu tố góp
phần làm cho người mẹ bị stress nhiều hơn khi
bị cách ly khỏi trẻ(1),(3),(5).
Từ ghi nhận có tỷ lệ khá cao các bà mẹ bị
stress khi có con bị cách ly để chăm sóc tích cực,
chúng ta nhận thấy rằng trong chăm sóc y tế
cho bệnh nhi sơ sinh, các nhân viên y tế không
nên chỉ quan tâm đến bệnh nhi sơ sinh đang cần
điều trị, mà cần phải thấy rằng người mẹ cần
cũng cần được hỗ trợ rất nhiều từ phía nhân viên
y tế, từ phía bệnh viện. Những người mẹ đang
nuôi con tại khu cách ly có thể là những người
không có vấn đề về thực thể, nhưng có vấn đề
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 474 - THÁNG 1 - SỐ 2 - 2019
111
về sức khỏe tâm thần. Nếu những cảm xúc tiêu
cực này không được giải quyết kịp thời và hiệu
quả, nó có thể gây nên một chuỗi những vấn đề
về sức khỏe tâm thần khác. Tâm trạng tiêu cực
của người mẹ không những chỉ ảnh hưởng đến
sức khỏe tâm thần và thực thể của chính họ, mà
còn có thể có ảnh hưởng có hại lên sự hòa hợp
và ổn định của gia đình, ảnh hưởng đến chất
lượng chăm sóc trẻ(4),(7). Vấn đề stress của người
mẹ có ảnh hưởng rất lớn đến mối quan hệ mẹ -
con sau này, đến sự phát triển của trẻ. Ngoài ra
stress có thể ảnh hưởng đến giao tiếp giữa nhân
viên y tế và người mẹ, làm cho người mẹ mất
niềm tin vào những người đang điều trị bệnh cho
con mình và điều này làm cho stress nặng hơn.
Để góp phần làm giảm stress ở những bà mẹ
có con nằm chăm sóc đặc biệt nhiều nghiên cứu
đã chỉ ra rằng bên cạnh việc cải thiện điều kiện
sinh hoạt của người mẹ, các tư vấn tâm lý cần
thiết với người mẹ thì cho phép người mẹ tham
gia vào quá trình chăm sóc là một biện pháp rất
quan trọng trong việc giảm stress ở người
mẹ(2),(6),(7). Sự tham gia chăm sóc của người mẹ
với con thông qua sự tiếp xúc da kề da và tiếp
xúc về cảm xúc là quan trọng đối với sự khỏe
mạnh về thể chất, xúc cảm, xã hội cả cho mẹ và
cho con, ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển
não của trẻ, tâm lý của cha mẹ và mối quan hệ
cha mẹ - con cái(2),(6),(7).
Khi xét mối liên quan giữa stress của người
mẹ có con nằm cách ly tại khoa sơ sinh với các
đặc tính như độ tuổi, tôn giáo, học vấn, nghề
nghiệp, bảo hiểm y tế, tuổi kết hôn, tình trạng
hôn nhân, thu nhập, nơi cư trú, tình trạng sống,
số thành viên trong gia đình và số con hiện có,
nghiên cứu này không thấy có sự liên quan có ý
nghĩa thống kê. Tương tự khi xét mối liên quan
giữa tình trạng stress của người mẹ với các đặc
điểm của trẻ như giới tính, tuổi thai, cân nặng,
ngày tuổi, thứ bậc trong gia đình, số lần nhập
viện, tiền sử lúc sanh và tình trạng sau sanh,
nghiên cứu này không ghi nhận có sự khác biệt
có ý nghĩa thống kê. Kết quả này cũng được ghi
nhận trong các nghiên cứu của các tác giả
khác(1),(5). Điều này có thể giải thích là trong
hoàn cảnh đặc biệt người mẹ sau sanh bị tách ra
khỏi sự chăm sóc con do các lý do chuyên môn
thì yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đối với
tình trạng tinh thần của người mẹ chính là sự
không có tiếp xúc giữa mẹ và con(3),(4). Tuy nhiên
trong nghiên cứu này cho thấy tỷ lệ stress cao
hơn hẳn ở nhóm người mẹ có thu nhập dưới
mức trung bình, tình trạng gia đình ly dị, nghề
nghiệp tự do, có từ 3 con trở lên và nơi cư trú ở
ngoài thành phố Hồ Chí Minh so với các bà mẹ ở
nhóm tương ứng từ 10% trở lên (bảng 1). Điều
này cần phải có nghiên cứu thêm để có thể kết
luận đầy đủ hơn, nhưng qua đó cũng cho thấy
có các yếu tố về kinh tế, nghề nghiệp, tình trạng
hôn nhân và gia đình có tác động đến sức khỏe
tâm thần của người mẹ sau khi sanh.
Tóm lại qua nghiên cứu này ghi nhận có tỷ lệ
khá cao các bà mẹ bị stress khi có con nằm tại
phòng cách ly tại các khoa sơ sinh. Mức độ
stress có thay đổi từ nhẹ tới nặng. Hiện chưa có
ghi nhận có yếu tố nào của mẹ hay của con có
liên quan đến mức độ stress của người mẹ, tuy
nhiên có một số yếu tố liên quan đến tình hình
kinh tế, tình trạng hôn nhân, nghề nghiệp không
ổn định, có đông con có thể là các yếu tố góp
phần làm cho người mẹ dễ bị stress hơn.
V. KẾT LUẬN
Stress ở người mẹ có con nằm ở phòng cách
ly là một tình trạng khá phổ biến, mà yếu tố
chính gây ra stress là sự cách ly giữa mẹ và con.
Các yếu tố khác về kinh tế, tình trạng hôn nhân,
nghề nghiệp, số con trong gia đình có thể góp
phần đối với stress. Cần tăng cường sự tham gia
của người mẹ vào trong quá trình chăm sóc trẻ
khi trẻ bị cách ly là biện pháp quan trọng để cải
thiện tình trạng stress ở người mẹ và kết qảu
điều trị ở trẻ bệnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ahn YM, Kim NH (2017)
,“
Parental Perception of
Neonates, Parental Stress and Education for NICU
Parents
”, Asian Nursing Research,
1(3), pp.199–210.
2. Aldridge MD. (2005), "Decreasing Parental Stress
in the Pediatric Intensive Care Unit:One Unit's
Experience",
Critical Care Nurse,
25 (6), pp. 40-50.
3. Bauer PJ. (1995), "The Parents' Perspective on
Neonatal Intensive Care",
Michigan Family Review
,
1 (1), pp. 47- 56.
4. Busse M, Stromgren K, Thorngate L, Thomas
KA. (2013) "Parents’ Responses to Stress in the
Neonatal Intensive Care Unit",
Neonatal Care,
33
(4), pp. 52-59.
5. Elisa Palma I, Fernanda Von Wussow K, Ignacia
Morales B, et al (2017), “Stress in parents of
newborns hospitalized in a Neonatal Intensive Care
Unit”,
Rev Chil Pediatr
, 88(3), pp. 332-339.
6. Feldman R, Rosenthal Z, Eidelman AI (2014),
"Maternal-Preterm Skin-to-Skin Contact Enhances
Child Physiologic Organization and Cognitive
Control Across the First 10 Years of Life",
Biological
Psychiatry,
75 (1), pp.56 -64
.
7. Flacking R, Lehtonen L, Thomson G et al (2012),
"Closeness and separation in neonatal intensive care",
Acta Pædiatrica,
101 (10), pp. 1032-1037.
8. Guillaume S, Michelin N, Amrani E, et al (2013)
"Parents’ expectations of staff in the early bonding
process with their premature babies in the intensive
care setting: a qualitative multicenter study with 60
parents",
BMC Pediatrics,
13(18), pp. 2-9.