NGÔ VĂN H NG (Ch biên)Ư ủ
Đ TH HÀ - D NG THU H NG – PHAN H NG THEỖ Ị ƯƠ ƯƠ Ồ
H NG D N TH C HI N ƯỚ Ẫ Ự Ệ
CHU N KI N TH C, K NĂNGẨ Ế Ứ Ỹ
C A CH NG TRÌNH Ủ ƯƠ
GIÁO D C PH THÔNG Ụ Ổ
MÔN SINH H C Ọ
L P 6, 7, 8 & 9 (ỚC P THCS)Ấ
HÀ N I 2009Ộ
L i nói đ uờ ầ
Đ i m i giáo d c ph thông theo Ngh quy t s 40/2000/ QH10 c a Qu c h i là m t quá trìnhổ ớ ụ ổ ị ế ố ủ ố ộ ộ
đ i m i v nhi u lĩnh v c c a giáo d c mà tâm đi m c a quá trình này là đ i m i ch ng trình giáoổ ớ ề ề ự ủ ụ ể ủ ổ ớ ươ
d c t Ti u h c t i Trung h c ph thông.ụ ừ ể ọ ớ ọ ổ
Quá trình tri n khai chính th c ch ng trình giáo d c Ti u h c, Trung h c c s và thí đi m ể ứ ươ ụ ể ọ ọ ơ ở ể ở
Trung h c ph thông cho th y có m t s v n đ c n ph i ti p t c đi u ch nh đ hoàn thi n. Lu t giáoọ ổ ấ ộ ố ấ ề ầ ả ế ụ ề ỉ ể ệ ậ
d c năm 2005 đã quy đ nh v ch ng trình giáo d c ph thông v i cách hi u đ y đ và phù h p v i xuụ ị ề ươ ụ ổ ớ ể ầ ủ ợ ớ
th chung c a th gi i. Do v y, ch ng trình giáo d c ph thông c n ph i ti p t c đ c di u ch nhế ủ ế ớ ậ ươ ụ ổ ầ ả ế ụ ượ ề ỉ
đ hoàn thi n và t ch c l i theo quy đ nh c a Lu t Giáo d c.ể ệ ổ ứ ạ ị ủ ậ ụ
T tháng 12 năm 2003, B Giáo d c và Đào t o đã t ch c hoàn thi n b Ch ng trình giáoừ ộ ụ ạ ổ ứ ệ ộ ươ
d c ph thông v i s tham gia đông đ o c a các nhà khoa h c, nhà s ph m, cán b qu n lí giáo d cụ ổ ớ ự ả ủ ọ ư ạ ộ ả ụ
và giáo viên đang gi ng d y t i các nhà tr ng. H i đ ng Qu c gia th m đ nh Ch ng trình giáo d cả ạ ạ ườ ộ ồ ố ẩ ị ươ ụ
ph thông đ c thành l p và đã dành nhi u th i gian xem xét, th m đ nh các ch ng trình. B Ch ngổ ượ ậ ề ờ ẩ ị ươ ộ ươ
trình giáo d c ph thông đ c ban hành là k t qu c a s đi u ch nh, hoàn thi n, t ch c l i cácụ ổ ượ ế ả ủ ự ề ỉ ệ ổ ứ ạ
ch ng trình đã đ c ban hành tr c đây, làm căn c cho vi c qu n lí, ch đ o và t ch c d y h c ươ ượ ướ ứ ệ ả ỉ ạ ổ ứ ạ ọ ở
t t c các c p h c, tr ng h c trên ph m vi c n c. ấ ả ấ ọ ườ ọ ạ ả ướ
Đ giúp các th y cô giáo th c hi n t t ch ng trình sinh h c l p 6, 7, 8 & 9, chúng tôi biên so nể ầ ự ệ ố ươ ọ ớ ạ
tài li u “H ng d n th c hi n chu n ki n th c, k năng c a ch ng trình giáo d c ph thông mônệ ướ ẫ ự ệ ẩ ế ứ ỹ ủ ươ ụ ổ
sinh h c l p 6, 7, 8 &9”. N i dung tài li u g m các ph n:ọ ớ ộ ệ ồ ầ
Ph n th nh t:ầ ứ ấ Gi i thi u chung v Chu n ki n th c, k năng c a ch ng trình giáo d c phớ ệ ề ẩ ế ứ ỹ ủ ươ ụ ổ
thông.
Ph n th hai:ầ ứ H ng d n th c hi n ch ng trình và SGK sinh h c 6, ướ ẫ ự ệ ươ ọ sinh h c ọ7, sinh h c ọ8 &
sinh h c ọ9.
Ph n này n i dung đ c vi t theo t ng ph n, t ng ch đ , bám sát chu n ki n th c, k năngầ ộ ượ ế ừ ầ ừ ủ ề ẩ ể ứ ỹ
c a ch ng trình giáo d c ph thông: Trình bày, mô t và làm rõ chu n ki n th c, k năng b ngủ ươ ụ ổ ả ẩ ế ứ ỹ ằ
các yêu c u c th , t ng minh (M i chu n đ c mô t đ y đ b i m t s yêu c u v ki nầ ụ ể ườ ỗ ẩ ượ ả ầ ủ ở ộ ố ầ ề ế
th c, k năng v i n i dung cô đ ng trong SGK). Không quá t i, phù h p v i đi u ki n các vùngứ ỹ ớ ộ ọ ả ợ ớ ề ệ
mi n.ề
Cu i sách chúng tôi có ph n ph l c gi i thi u v i các th y cô giáo m t s giáo án d thi giáoố ầ ụ ụ ớ ệ ớ ầ ộ ố ự
viên gi i c a thành ph Hà N i năm h c 2008 – 2009 và m t s báo cáo c a h c sinh trong cácỏ ủ ố ộ ọ ộ ố ủ ọ
bài th c hành (theo nhóm ho c t ng cá nhân) đ tham kh o.ự ặ ừ ể ả
Nhân d p này, các tác gi xin trân tr ng c m n các nhà khoa h c, nhà s ph m, nhà giáo và cánị ả ọ ả ơ ọ ư ạ
b qu n lí giáo d c đã tham gia góp ý trong quá trình biên so n, hoàn thi n tài li u. Các tác gi xin bàyộ ả ụ ạ ệ ệ ả
t s c m n t iỏ ự ả ơ ớ các c quan, các t ch c và nh ng cá nhân đã đóng góp nhi u ý ki n quý báu choơ ổ ứ ữ ề ế
vi c hoàn thi n tài li u này.ệ ệ ệ
Trong quá trình s d ng tài li u, n u phát hi n ra v n đ gì c n trao đ i các th y cô giáo có thử ụ ệ ế ệ ấ ề ầ ổ ầ ể
liên h v i chúng tôi theo đ a ch :ệ ớ ị ỉ
Ngô Văn H ng – V GDTrH – B GD&ĐT, 49 Đ i C Vi t, Hà N iư ụ ộ ạ ồ ệ ộ
ĐT: 043 8684270; 0913201271
Email: nvhungthpt@moet.edu.vn
CÁC TÁC GIẢ
Ph n th nh t: Gi i thi u chung v chu n ki n th c, kĩ năng c a Ch ng trình giáo d c phầ ứ ấ ớ ệ ề ẩ ế ứ ủ ươ ụ ổ
thông
I. M c tiêu c a ch ng trình giáo d c Trung h c c s (THCS).ụ ủ ươ ụ ọ ơ ở
Giáo d c THCS nh m giúp h c sinh c ng c , phát tri n nh ng k t qu c a giáo d c Ti u h c; có h cụ ằ ọ ủ ố ể ữ ế ả ủ ụ ể ọ ọ
v n ph thông trình đ c s và nh ng hi u bi t ban đ u v kĩ thu t và h ng nghi p đ ti p t cấ ổ ở ộ ơ ở ữ ể ế ầ ề ậ ướ ệ ể ế ụ
h c Trung h c ph thông, trung c p h c ngh ho c đi vào cu c s ng lao đ ng.ọ ọ ổ ấ ọ ề ặ ộ ố ộ
II. Yêu c u đ i v i n i dung giáo d c THCSầ ố ớ ộ ụ
Giáo d c THCS nh m giúp h c sinh c ng c , phát tri n nh ng n i dung đã h c Ti u h c, b oụ ằ ọ ủ ố ể ữ ộ ọ ở ể ọ ả
đ m cho h c sinh có nh ng hi u bi t ph thông c b n v Ti ng Vi t, toán, l ch s dân t c; ki n th cả ọ ữ ể ế ổ ơ ả ề ế ệ ị ử ộ ế ứ
khác v khoa h c xã h i, khoa h c t nhiên, pháp lu t, tin h c, ngo i ng ; có nh ng hi u bi t c nề ọ ộ ọ ự ậ ọ ạ ữ ữ ể ế ầ
thi t t i thi u v kĩ thu t và h ng nghi pế ố ể ề ậ ướ ệ
III.Chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ c a Ch ng trình giáo d c THCSẩ ế ứ ầ ề ộ ủ ươ ụ
−Chu n ki n th c, kĩ năng là các yêu c u c b n, t i thi u v ki n th c, kĩ năng c a môn h c, ho tẩ ế ứ ầ ơ ả ố ể ề ế ứ ủ ọ ạ
đ ng giáo d c mà h c sinh c n pah và có th đ t đ c.ộ ụ ọ ầ ỉ ể ạ ượ
−Chu n ki n th c, kĩ năng đ c c th hóa các ch đ c a môn h c theo t ng l p và các lĩnh v cẩ ế ứ ượ ụ ể ở ủ ề ủ ọ ừ ớ ự
h c t p. Yêu c u v thái đ đ c xác đ nh cho c c p h c.ọ ậ ầ ề ộ ượ ị ả ấ ọ
−Chu n ki n th c, kĩ năng là căn c đ biên so n sách giáo khoa, qu n lí d y h c, đánh giá k t quẩ ế ứ ứ ể ạ ả ạ ọ ế ả
giáo d c t ng môn h c, ho t đ ng giao d c nh m b o đ m tính th ng nh t, tính kh thi c a ch ngụ ở ừ ọ ạ ộ ụ ằ ả ả ố ấ ả ủ ươ
trình giáo d c THCS, b o đ m ch t l ng và hi u qu c a quá trình giáo d c.ụ ả ả ấ ượ ệ ả ủ ụ
IV. Ph ng pháp và hình th c t ch c các ho t đ ng giáo d c THCSươ ứ ổ ứ ạ ộ ụ
1. Ph ng phápươ giáo d cụ THCS ph i phát huy đ c tính tích c c, t giác, ch đ ng, sáng t o c a h cả ượ ự ự ủ ộ ạ ủ ọ
sinh; phù h p v i đ c tr ng môn h c, đ c đi m đ i t ng h c sinh, đi u ki n c a t ng l p h c; b iợ ớ ặ ư ọ ặ ể ố ượ ọ ề ệ ủ ừ ớ ọ ồ
d ng cho h c sinh ph ng pháp t h c; kh năng h p tác; rèn luy n kĩ năng v n d ng ki n th c vàoưỡ ọ ươ ự ọ ả ợ ệ ậ ụ ế ứ
th c ti n; tác đ ng đ n tình c m, đem l i ni m vui, h ng thú và trách nhi m h c t p cho h c sinh.ự ễ ộ ế ả ạ ề ứ ệ ọ ậ ọ
Sách giáo khoa và các ph ng ti n d y h c khác ph i đáp ng yêu c u c a ph ng pháp giáo d cươ ệ ạ ọ ả ứ ầ ủ ươ ụ
THCS.
2. Hình th c t ch c giáo d cứ ổ ứ ụ THCS bao g m các hình th c t ch c d y h c và ho t đ ng giáo d cồ ứ ổ ứ ạ ọ ạ ộ ụ
trên l p, trong và ngoài nhà tr ng. Các hình th c giáo d c ph i đ m b o cân đ i, hài hòa gi a d yớ ườ ứ ụ ả ả ả ố ữ ạ
h c các môn h c và ho t đ ng giáo d c; gi a d y h c theo l p, nhóm và cá nhân, b o đ m ch t l ngọ ọ ạ ộ ụ ữ ạ ọ ớ ả ả ấ ượ
giáo d c chung cho m i đ i t ng và t o đi u ki n phát tri n năng l c cá nhân c a h c sinh.ụ ọ ố ượ ạ ề ệ ể ự ủ ọ
Đ i v i h c sinh có năng khi u, có th v n d ng hình th c t ch c d y h c và ho t đ ng giáoố ớ ọ ế ể ậ ụ ứ ổ ứ ạ ọ ạ ộ
d c phù h p nh m phát tri n các năng khi u đó.ụ ợ ằ ể ế
Giáo viên c n ch đ ng l a ch n, v n d ng các ph ng pháp và hình th c t ch c giáo d cầ ủ ộ ự ọ ậ ụ ươ ứ ổ ứ ụ
cho phù h p v i n i dung, đ i t ng và đi u ki n c th .ợ ớ ộ ố ượ ề ệ ụ ể
V. Đánh giá k t qu giáo d c THCSế ả ụ
1. Đánh giá k t qu giáo d c đ i v i h c sinh các môn h c và ho t đ ng giáo d c trong m i l p vàế ả ụ ố ớ ọ ở ọ ạ ộ ụ ỗ ớ
cu i c p h c nh m xác đ nh m c đ đ t đ c c a m c tiêu giáo d c THCS, làm căn c đ đi u ch nhố ấ ọ ằ ị ứ ộ ạ ượ ủ ụ ụ ứ ể ề ỉ
quá trình giáo d c, góp ph n nâng cao giáo d c toàn di n.ụ ầ ụ ệ
2. Đánh giá k t qu giáo d c các môn h c, ho t đ ng giáo d c trong m i l p và cu i c p h c c nế ả ụ ọ ạ ộ ụ ỗ ớ ố ấ ọ ầ
ph i:ả
B o đ m tính khách quan, toàn di n khoa h c và trung th c.ả ả ệ ọ ự
Căn c vào chu n ki n th c, kĩ năng và yêu c u v thái đ c a t ng môn h c và ho t đ ng giáo d c ứ ẩ ế ứ ầ ề ộ ủ ừ ọ ạ ộ ụ ở
t ng l p, c p h c;ừ ớ ấ ọ
Ph i h p gi a đánh giá th ng xuyên và đánh giá đ nh kì, đánh giá c a giáo viên và t đánh giá c a h cố ợ ữ ườ ị ủ ự ủ ọ
sinh, đánh giá c a nhà tr ng và đánh giá c a gia đình, c ng đ ng;ủ ườ ủ ộ ồ
K t h p gi a tr c nghi m khách quan, t lu n và các hình th c đánh giá khác.ế ợ ữ ắ ệ ự ậ ứ
S d ng công c đánh giá thích h p.ử ụ ụ ợ
3. B Giáo d c và Đào t o quy đ nh vi c đánh giá b ng đi m k t h p v i nh n xét c a giáo viên ho cộ ụ ạ ị ệ ằ ể ế ợ ớ ậ ủ ặ
ch đánh giá b ng nh n xét c a giáo viên cho t ng môn h c và ho t đ ng giáo d c. Sau m i l p và sauỉ ằ ậ ủ ừ ọ ạ ộ ụ ỗ ớ
c p h c có đánh giá, x p lo i k t qu giáo d c c a h c sinh.ấ ọ ế ạ ế ả ụ ủ ọ
Ph n th hai: ầ ứ
H NG D N TH C HI N CHU N KI N TH C, KĨ NĂNG ƯỚ Ẫ Ự Ệ Ẩ Ế Ứ
Môn: Sinh h cọ
M c tiêu:ụ Môn Sinh h c THCS nh m giúp h c sinh đ t đ cọ ằ ọ ạ ượ
V ki n th cề ế ứ
Mô t đ c hình thái, c u t o c a c th sinh v t thông qua các đ i di n c a các nhóm vi sinh v t,ả ượ ấ ạ ủ ơ ể ậ ạ ệ ủ ậ
n m, th c v t, đ ng v t và c th ng i trong m i quan h v i môi tr ng s ng.ấ ự ậ ộ ậ ơ ể ườ ố ệ ớ ườ ố
Nêu đ c các đ c đi m sinh h c trong đó có chú ý đ n t p tính c a sinh v t và t m quan tr ng c aượ ặ ể ọ ế ậ ủ ậ ầ ọ ủ
nh ng sinh v t có giá tr trong n n kinh t .ữ ậ ị ề ế
Nêu đ c h ng ti n hóa c a sinh v t(ch y u là đ ng v t, th c v t), đ ng th i nh n bi t s bượ ướ ế ủ ậ ủ ế ộ ậ ự ậ ồ ờ ậ ế ơ ộ
v các đ n v phân lo i và h th ng phân lo i đ ng v t, th c v t.ề ơ ị ạ ệ ố ạ ộ ậ ự ậ
Trình bày các quy lu t c b n v sinh lí, sinh thái , di truy n. Nêu đ c c s khoa h c c a cácậ ơ ả ề ề ượ ơ ở ọ ủ
bi n pháp gi gìn v sinh, b o v s c kh e, b o v cân b ng sinh thái, b o v môi tr ng vàệ ữ ệ ả ệ ứ ỏ ả ệ ằ ả ệ ườ
các bi n pháp kĩ thu t nh m nâng cao năng su t, c i t o gi ng cây tr ng v t nuôi.ệ ậ ằ ấ ả ạ ố ồ ậ
V kĩ năngề
Bi t quan sát, mô t , nh n bi t các cây, con th ng g p; xác đ nh đ c v trí và c u t o c a các cế ả ậ ế ườ ặ ị ượ ị ấ ạ ủ ơ
quan, h c quan c a c th th c v t, đ ng v t và ng i.ệ ơ ủ ơ ể ự ậ ộ ậ ườ
Bi t th c hành sinh h c: s u t m, b o qu n m u v t, làm các b s u t p nh , s d ng các d ngế ự ọ ư ầ ả ả ẫ ậ ộ ư ậ ỏ ử ụ ụ
c , thi t b thí nghi m, d t và theo dõi m t s thí nghi m đ n gi n.ụ ế ị ệ ặ ộ ố ệ ơ ả
V n d ng ki n th c vào vi c nuôi tr ng m t s cây, con ph bi n đ a ph ng; vào vi c gi gìnậ ụ ế ứ ệ ồ ộ ố ổ ế ở ị ươ ệ ữ
v sinh cá nhân, v sinh công c ng; vào vi c gi i thích các hi n t ng sinh h c thông th ngệ ệ ộ ệ ả ệ ượ ọ ườ
trong đ i s ng.ờ ố
Có kĩ năng h c t p: t h c, s d ng tài li u h c t p, l p b ng bi u, s đ ,...ọ ậ ự ọ ử ụ ệ ọ ậ ậ ả ể ơ ồ
Rèn luy n đ c năng l c t duy: phân tích, đ i chi u, so sánh, t ng h p, khái quát hóa các s ki n,ệ ượ ự ư ố ế ổ ợ ự ệ
hi n t ng sinh h c...ệ ượ ọ
V thái đề ộ
-Có ni m tin khoa h c v v b n ch t v t ch t c a các hi n t ng s ng và kh năng nh n th cề ọ ề ề ả ấ ậ ấ ủ ệ ượ ố ả ậ ứ
c a con ng i.ủ ườ
-Có trách nhi m th c hi n các bi n pháp gi gìn v sinh, b o v s c kh e cho b n thân, c ngệ ự ệ ệ ữ ệ ả ệ ứ ỏ ả ộ
đ ng và b o v môi tr ng.ồ ả ệ ườ
-S n sàng áp d ng các ti n b khoa h c kĩ thu t thu c lĩnh v c Sinh h c vào tr ng tr t và chănẵ ụ ế ộ ọ ậ ộ ự ọ ồ ọ
nuôi gia đình và đ a ph ng.ở ị ươ
- Xây d ng ý th c t giác và thói quen b o v thiên nhiên, b o v môi tr ng s ng, có thái đ vàự ứ ự ả ệ ả ệ ườ ố ộ
hành vi đúng đ n đ i v i chính sách c a Đ ng và Nhà n c v dân s , s c kh e sinh s n, phòngắ ố ớ ủ ả ướ ề ố ứ ỏ ả
ch ng HIV/AIDS, l m d ng ma túy và các t n n xã h i.ố ạ ụ ệ ạ ộ
II. N i dungộ
1. K ho ch d y h cế ạ ạ ọ
L pớS ti t/ố ế
tu nầ
S tu nố ầ T ng sổ ố
ti t/ nămế