Tài liệu tăng trưởng và phát triển kinh tế: Tổng hợp [năm/kinh nghiệm/mới nhất]

CHNG 1

TNG TRNG VÀ PHÁT TRIN KINH T

Bc vào th k XXI loài ngi ang chng kin s a dng và s khác nhau v

trình  và con ng phát trin gia các quc gia. Song t ó, chúng ta cng

không khi không suy ngh xem mc tiêu và ý ngha ích thc ca phát trin là

gì; ng sau nhng qui lut và tính qui lut chung ca các hin tng và các quá

trình kinh t thì cái gì tác ng và chi phi con ng và thành tu phát trin mà

mi quc gia t c; và cn phi làm gì, làm nh th nào  la chn cho

mình con ng úng n, phát huy c nhng nhân t thun li, khc phc

nhng nhân t ngn cn, kìm hãm trong quá trình phát trin? Không phi bây

gi mà ít ra ã hơn nm mơi nm nay, nhiu nhà kinh t trên th gii ã nghiên

cu c lý thuyt l n bng chng  tìm kim li gii áp cho nhng câu hi ó.

Nhng lý thuyt nghiên cu theo chiu hng ó thng c gi là lý thuyt

phát trin và khoa hc kinh t nghiên cu theo hng ó thng c gi là

Kinh t hc phát trin.

Kinh t hc phát trin “ ngoài vic nghiên cu cách thc xã hi phân b! có hiu

qu các ngu"n lc sn xu#t khan him hin có, cng nh s phát trin bn vng

ca nhng ngu"n lc này theo thi gian và nhng ni dung chính tr$ ca nhng

quyt $nh kinh t, nó còn quan tâm n nhng cơ ch v kinh t, xã hi và th

ch cn thit  …tác ng n nhng chuyn !i nhanh chóng v th ch và cơ

c#u ca toàn th xã hi, sao cho có th mang li mt cách hiu qu nh#t nhng

thành qu ca nhng tin b kinh t cho hu ht các tng lp nhân dân trong xã

hi ó1”. Vi ni dung nghiên cu trên ây, kinh t hc phát trin s% dng tri

thc ca nhiu ngành khoa hc khác nhau, trc ht là Kinh t hc v mô, Kinh

t hc vi mô, Kinh t chính tr$ hc, Kinh t hc công cng…và các công c ca

Thng kê hc, Kinh t lng, Các mô hình toán kinh t… phân tích $nh

lng trong vic nghiên cu các hin tng kinh t, xã hi phát sinh trong quá

1 Michael P. Todaro: Kinh t hc cho th gii th ba (Bn ting Vit). Nhà xu#t bn Giáo

dc. Hà ni nm 1998, tr 40

trình phát trin.

Tng tr&ng và phát trin kinh t là nhng mc tiêu hàng u ca các

quc gia, 'c bit là i vi các nc ang phát trin1 có thu nhp bình quân u

ngi th#p mun nhanh chóng t c s tin b v kinh t- xã hi và hi nhp

vi các nc trên th gii.

Nghiên cu Kinh t hc phát trin r#t có ý ngha i vi nc ta-mt

trong nhng nc có thu nhp th#p, ang mun chuyn nn kinh t t trng thái

thu nhp th#p, nghèo nàn, lc hu, sang trng thái phát trin, hin i, có thu

nhp cao nhm ci thin sâu rng i sng ca mi tng lp nhân dân.

I. Tng trng kinh t.

1. Khái nim tng trng kinh t

Tng tr&ng kinh t là s gia tng v lng kt qu u ra ca nn kinh t

trong mt thi kì (thng là nm) nh#t $nh so vi kì gc (nm gc).

S gia tng ó c th hin c & quy mô và tc . Quy mô tng tr&ng

1 Khái nim các nc “ang phát trin” xu#t hin vào nhng nm 1960, dùng  phân

bit vi các nc phát trin (ã có thi k( dài công nghip hóa và tr& thành các nc công

nghip phát trin). )'c im cơ bn ging nhau gia các nc ang phát trin là: Mc sng

th#p-Nng su#t lao ng th#p-T l th#t nghip cao-Nn kinh t ph thuc vào nông nghip

và khai thác tài nguyên, trong khi các sn ph*m xu#t kh*u thng có giá tr$ gia tng th#p-Ph

thuc cao vào các quan h quc t. Tình trng Thu nhp th#p-Tích ly th#p-)u t th#p-Nng

su#t th#p,  r"i thu nhp th#p tr& thành vòng lu*n qu*n ca s nghèo kh! ca các nc ang

phát trin. M'c dù vy, s khác bit gia các nc ang phát trin cng r#t ln. )ó là s khác

bit v qui mô (din tích hay dân s), iu kin t nhiên, bi cnh l$ch s%, thu nhp và mc 

ph thuc vào bên ngoài v kinh t và chính tr$.

+ góc  thu nhp, Ngân hàng th gii (WB) ã phân chia các nn kinh t thành viên

ca WB và các nn kinh t khác có dân s trên 30.000 ngi thành 4 nhóm theo mc GNI

trên u ngi nm 2001 theo "ng ôla M, qui !i theo sc mua tơng ơng (PPP): thu

nhp th#p (LIC): 825$ tr& xung; trung bình th#p (LMC): 826-3255$; trung bình cao (UMC):

3256-10.065 $ và các nn kinh t thu nhp cao t10.066 $ tr& lên. Theo s phân chia này thì

s các nn kinh t thu nhp th#p là 59; thu nhp trung bình th#p là 54; thu nhp trung bình cao

là 38 và thu nhp cao g"m 24 nc thuc OECD và 32 các nn kinh t khác (Báo cáo phát

trin Th gii 2006 “Công bng và phát trin” Nhà xu#t bn Vn hóa-Thông tin, Hà ni 2005,

tr 423-432.

phn ánh s gia tng tuyt i, trong khi ó tc  tng tr&ng th hin s so

sánh tơng i gia các thi kì (nm).

Có th s% dng các thc o sau  phn ánh quy mô và tc  tng

tr&ng ca nn kinh t:

- T!ng sn ph*m trong nc (GDP – Gross domestic product) là tng giá tr

ca tt c các hàng hoá và dch v cui cùng c sn xu#t ra b&i các yu t

sn xu#t trong lãnh th! kinh t ca quc gia trong tng thi k( nh#t $nh

(thng c tính cho 1 nm).

V nguyên tc, T!ng sn ph*m trong nc c tính theo 3 phơng pháp:

* Phng pháp sn xut (còn gi là phơng pháp giá tr$ gia tng). Theo

phơng pháp này GDP c xác $nh bng cách t!ng hp giá tr$ gia tng ca

mi doanh nghip (ho'c ngành) cng vi thu nhp kh*u hàng hóa, d$ch v t

nc ngoài.

* Phơng pháp thu nhp (t thu nhp to ra trong quá trình sn xu#t hàng

hóa ch không phi là giá tr$ ca bn thân hàng hóa)

* Phng pháp chi tiêu v sn phm và dch v cui cùng

GDP = C+I+G+X-M

Trong ó:

C là các khon chi tiêu ca các h gia ình v hàng hóa và d$ch v

I là t!ng u t ca khu vc t nhân (không tính các khon u t tài chính

nh c! phiu, trái phiu, tin g%i tit kim)

G là chi tiêu ca Chính ph (không tính các khon thanh toán chuyn giao

nh chi cho các d$ch v an sinh xã hi, phúc li và tr c#p th#t nghip)

X-M là xu#t kh*u ròng (giá tr$ kim ngch xu#t kh*u tr i kim ngch nhp

kh*u)

- T!ng sn ph*m quc dân (GNI - Gross National Income) o lng toàn

b thu nhp hay giá tr$ sn xu#t mà các công dân ca mt quc gia to ra trong

mt thi kì nh#t $nh, không k trong hay ngoài phm vi lãnh th! quc gia.

) phn ánh quy mô và tc  tng tr&ng ca nn kinh t gia nm th n

vi nm th n-1 thông qua ch- tiêu GDP1 c tính nh sau:

Qui mô tng tr&ng kinh t ca nm th n so vi nm th n-1:

∆GDPn = GDPn – GDPn-1

Trong ó, ∆GDPn: Qui mô tng tr&ng GDP ca nn kinh t nm

th n so vi nm th n-1

Tc  tng tr&ng kinh t ca nm th n so vi nm th n-1:

%100)(

GDP

GDPGDP

GDPg

−−

−∆

−

Trong ó, g(GDPn): Tc  tng tr&ng tính theo GDP ca nn kinh t

nm th n so vi nm th n-1. GDP c tính theo giá so sánh (GDP thc).

Ch.ng hn, GDP nm 2006 theo giá so sánh là 425.135 t "ng; GDP

nm 2007 theo giá so sánh là 461.189 t VN). Do ó, tc  tng tr&ng kinh

t ca nm 2007 so vi nm 2006 là:

%48,8%100

425135

425135461189

2006

2007

2006

20062007 =

−

∆

−

GDP

GDPGDP

Trong trng hp s% dng  so sánh quc t, GDP c tính theo sc

mua tơng ơng (PPP), còn  tính tc  tng tr&ng bình quân hàng nm ca

mt giai on ngi ta có th s% dng công thc:

%100)1(

GDP

gnn−=

Trong ó: GDPn là GDP ca nm th n; GDP0 là GDP ca k( gc ca giai

on [o, n]; n là s nm ca giai on [o, n]. Ch.ng hn, GDP ca nm 1995

tính theo giá so sánh là 195.567 t "ng, GDP ca nm 2005 là 393.031 t "ng.

Khi ó tc  tng tr&ng bình quân GDP hàng nm ca giai on (1996-2005)

1 GDP tính theo giá so sánh, & nc ta hin nay ó là giá ca nm 1994.

là: /%2,71

195567

393031

10 =−=gnm

Qui mô và tc  tng tr&ng ca nn kinh t cng có th tính theo t!ng

thu nhp quc dân (GNI –Gross National Income). Khi ó, tng tr&ng kinh t

là s gia tng thu nhp ca nn kinh t ca mt thi k( (thng là 1nm) nh#t

$nh so vi k( (thng là nm) gc.

Qui mô và tc  tng tr&ng kinh t có th tính trên phm vi toàn b nn

kinh t, cng có th tính theo GDP (GNI) bình quân u ngi. Qui mô và tc

 tng tr&ng GDP (GNI) bình quân u ngi không ch- ph thuc vào qui

mô và tc  tng tr&ng GDP (GNI) ca nn kinh t, mà còn ph thuc vào qui

mô và tc  gia tng dân s ca quc gia.

2. Các nhân t tác ng n tng trng kinh t

Các u ra ca nn kinh t là kt qu tác ng qua li ca t!ng mc cung

và t!ng mc cu ca nn kinh t. Vì vy,  xem xét các nhân t tác ng n

tng tr&ng kinh t (tng tr&ng ca GDP thc t) cn phi xem xét các nhân t

tác ng n t!ng cung và các nhân t tác ng n t!ng cu ca nn kinh t.

2.1. Các nhân t thuc tng cu

Tng mc cu ca nn kinh t  cp n khi lng mà ngi tiêu dùng,

các doanh nghip và Chính ph s/ s% dng: GDP=C+I+G+X-M. Do ó, s bin

!i ca các b phn trên s/ gây nên s bin !i ca t!ng cu và t ó tác ng

n tng tr&ng kinh t.

S bin !i ca t!ng cu có th theo hai hng: suy gim hay gia tng

t!ng cu. Theo hai hng ó, tác ng ca s thay !i t!ng cu n tng tr&ng

kinh t cng khác nhau:

- Nu t!ng cu st gim s/ gây ra hn ch tng tr&ng và lãng phí các yu

t ngu"n lc vì mt b phn không c huy ng vào hot ng kinh t.

- Nu t!ng cu gia tng s/ tác ng n hot ng ca nn kinh t nh

Tài liệu Tăng trưởng và phát triển kinh tế

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi