1
CỤC BẢO TRỢ XÃ HỘI
CHĂM SÓC, HỖ TRỢ Y TẾ VÀ
PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
CHO TRẺ RỐI LOẠN PHỔ TỰ KỈ
Tài liệu tập huấn
Hà Nội, 2017
2
MỤC LỤC
A. MỤC TIÊU
B. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN
C. NỘI DUNG
Bài 1. Những vấn đề thường gặp của trẻ RLPTK
1. Tên gọi và thuật ngữ liên quan đến RLPTK
2. Những nguyên nhân gây RLPTK
3. Triệu chứng lâm sàng đặc trưng của trẻ RLPTK
4. Những bệnh đi kèm với RLPTK
BÀI 2. Một số mô hình, phương pháp trị liệu cho trẻ RLPTK
1. Các mô hình trị liệu cho trẻ RLPTK
2. Các phương pháp trị liệu cho trẻ RLPTK
BÀI 3. Sử dụng thuốc trong điều trị cho trẻ RLPTK
1. Một số vấn đè chung về sử dụng thuốc trong điều trị cho trẻ
RLPTK
2. Điều trị dược lý bệnh động kinh đi kèm RLPTK
3. Điều trị rối loạn giấc ngủ của trẻ RLPTK
BÀI 4. Điều trị y sinh, dinh dưỡng cho trẻ RLPTK
1. Mối liên hệ giữa RLPTK và dinh dưỡng
2. Chế độ ăn uống cho trẻ RLPTK
3. Các loại vitamin cho trẻ RLPTK
BÀI 5. Trị liệu y tế và PHCN cho trẻ RLPTK
1. Những điều cần lưu ý
3
2. Kỹ thuật huấn luyện kỹ năng chú ý
3. Kỹ thuật huấn luyện ngôn ngữ, giao tiếp
4. Kỹ thuật nâng cao động cơ
BÀI 6. Dạy kỹ năng tự chăm sóc cho trẻ RLPTK
1. Thế nào là kỹ năng tự chăm sóc
2. Tầm quan trọng của việc học kỹ năng tự chăm sóc
3. Một số nguyên tắc dạy kỹ năng tự chăm sóc cho trẻ
RLPTK
4. Các giai đoạn hình thành kỹ năng tự chăm sóc cho trẻ
RLPTK
5. Các phương pháp hướng dẫn
6. Dạy trẻ RLPTK một số kỹ năng tự chăm sóc cơ bản
BÀI 7. Những vấn đề cần lưu ý khi chăm sóc, PHCN cho trẻ
RLPTK
1. Những vấn đề thường gặp của trẻ RLPTK và cách xử trí
2. Xác định nhu cầu của trẻ RLPTK
3. Ủng hộ trẻ và giúp trẻ tiến bộ
4. Lựa chọn các phương pháp trị liệu cho trẻ RLPTK
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
A. MỤC TIÊU
4
1. Mục tiêu chung
Chuyên đề này giúp trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản về
những vấn đề thường gặp của trẻ rối loạn phổ tự kỉ, giới thiệu một số mô hình,
phương pháp trị liệu cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ, hình thành và phát triển các kỹ
năng cơ bản về chăm sóc y tế và phục hồi chức năng cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ.
2. Mục tiêu cụ thể
- Sau khi hoàn tất học phần này, học viên sẽ có những hiểu biết cơ bản về
các vấn đề thường gặp của trẻ rối loạn phổ tự kỉ, các phương pháp chăm sóc,
phục hồi chức năng cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ; có thể thực hiện một số hoạt động
chăm sóc và phục hồi chức năng cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ.
- Học viên sẽ có các kỹ năng sau: Kỹ năng theo dõi và sử dụng thuốc cho
trẻ rối loạn phổ tự kỉ, chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ, các kỹ năng y sinh học
trong điều trị trẻ tự kỷ; trị liệu ngôn ngữ, hành vi, hoạt động và phục hồi chức
năng vận động, dạy kỹ năng tự chăm sóc cho trẻ RLPTK.
- Có thái độ tôn trọng tính cá nhân của trẻ, nghiêm túc trong hỗ trợ trẻ và
gia đình.
B. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ THỰC HIỆN
- Băng hình về trẻ RLPTK
- Giấy A0, bút dạ, giấy A4, giấy màu, bút màu, kéo, băng dính, keo dán.
- Phiếu bài tập, Tài liệu học tập và tài liệu tham khảo
C. NỘI DUNG
5
BÀI 1. NHỮNG VẤN ĐỀ THƯỜNG GẶP
CỦA TRẺ RỐI LOẠN PHỔ TỰ KỈ
1. Tên gọi và thuật ngữ có liên quan đến rối loạn phổ tự kỉ
Tự kỉ xuất phát từ chữ Hy lạp: Autism, nghĩa là tự động, tự thân trong
tâm thần học, được Bleuler sử dụng lần đầu tiên để chỉ một triệu chứng cơ bản
của bệnh tâm thần phân liệt. Triệu chứng tự kỉ là nét cơ bản của các triệu chứng
âm tính trong tâm thần phân liệt. Người bệnh mất đi phần lớn các chức năng
giao tiếp và tương tác với môi trường xã hội. Biểu hiện như là thu mình, khó
giao tiếp và tương tác.
Lịch sử nghiên cứu về tự kỉ được bắt đầu từ năm 1943, sau các công trình
nghiên cứu chính thức của hai nhà tâm lý - bác sỹ là Leo Kanner (người Ukrina,
năm 1943) và Hans Asperger (người Áo, năm 1944).
Những thay đổi về thuật ngữ, khái niệm, tiêu chí chẩn đoán tự kỉ có thể
được tìm thấy rõ nhất trong lịch sử phát triển của hai hệ thống phân loại quốc tế.
Đó là, Bảng thống kê, phân loại Quốc tế về các bệnh và những vấn đề liên quan
đến sức khoẻ (International Statistical Classification of Diseases and Related
Health Problems – ICD) của Tổ chức Y tế thế giới (World Health Organisation -
WHO) và Sổ tay chẩn đoán và thống kê những rối nhiễu tinh thần (Diagnostic
and Statistical Manual of Mental Disorders - DSM) của Hội tâm thần Mĩ
(American Psychiatric Association).
Trong những bản đầu tiên, IDC chưa đề cập đến tự kỉ. Trong bản thứ 8
(1967), IDC chỉ đề cập đến tự kỉ như là một dạng “Tâm thần phân liệt” và lần
thứ 9 (1977) thì đề cập đến tự kỉ dưới tên gọi “Rối loạn tâm thần tuổi ấu thơ”.
Thuật ngữ rối loạn phổ tự kỉ (Autism Spectrum Disorders – ASDs) bắt
đầu được xem xét vào những năm 70 và 80 của thế kỉ XX. Theo quan điểm hiện
đại này, tự kỉ cổ điển hay tự kỉ ấu nhi theo cách gọi của Kanner được xếp vào
một phạm trù rộng hơn là rối loạn phổ tự kỉ (ASDs).
Rối loạn phổ tự kỉ (ASDs) bao gồm: rối loạn tự kỉ (Autistic Disorder), hội
chứng Asperger, rối loạn bất hoà nhập tuổi ấu thơ (Childhood Disintegrative
Disorder - CDD), hội chứng Rett...
Tất cả các rối loạn nằm trong phổ tự kỉ đều gây ra những khiếm khuyết về
chức năng giao tiếp, xã hội và khả năng tưởng tượng. Tuy nhiên, chúng có sự
khác nhau về mức độ, phạm vi ảnh hưởng, thời điểm khởi phát và tiến triển của
triệu chứng theo thời gian.