Qui lu t “Chuy n t h ng ph n sang c ch ” ậ ể ừ ư ấ ứ ế
Đây là quy lu t có tính ch t chung cho ho t đ ng th n kinh, qui lu t này đ c phát bi u nhậ ấ ạ ộ ầ ậ ượ ể ư
sau: “B t c m t kích thích nào khi đã gây nên m t đi m h ng ph n trên v não mà kéo dài thìấ ứ ộ ộ ể ư ấ ỏ
s m hay mu n h ng ph n cũng s chuy n thành c ch r i d n đ n tr ng thái bu n ng và đ nớ ộ ư ấ ẽ ể ứ ế ồ ẫ ế ạ ồ ủ ế
gi c ng ”ấ ủ .
Qui lu t “Lan to và t p trung”ậ ả ậ
H ng ph n và c ch có th đ c coi nh đ n v t m th i và đ n gi n nh t trong ho tư ấ ứ ế ể ượ ư ơ ị ạ ờ ơ ả ấ ạ
đ ng th n kinh. ộ ầ Quá trình h ng ph n ho c c ch khi đã xu t hi n m t đi m nào đó trên vư ấ ặ ứ ế ấ ệ ở ộ ể ỏ
não thì không nguyên m t ch c đ nh mà có xu h ng lan to , t đi m phát sinh lan d n d nở ộ ỗ ố ị ướ ả ừ ể ầ ầ
sang nh ng ph n xung quanh và đ n m t ph m vi nào đữ ầ ế ộ ạ ó r i l i đi ng c tr l i, t p trung d nồ ạ ượ ở ạ ậ ầ
v đi m phát sinh. ề ể
Qui lu t “M i t ng quan gi a c ng đ kích thích và c ng đ ph n x ”ậ ố ươ ữ ườ ộ ườ ộ ả ạ
Quy lu t này chung cho c ho t đ ng th n kinh c p th p và ho t đ ng th n kinh c p cao.ậ ả ạ ộ ầ ấ ấ ạ ộ ầ ấ
“Đ i v i ho t đ ng th n kinh c p cao thì trong ph n x có đi u ki n, khi c ng đ tác nhânố ớ ạ ộ ầ ấ ả ạ ề ệ ườ ộ
kích thích tăng thì c ng đ ph n x cũng tăng, khi c ng đ kích thích v t quá gi i h n thìườ ộ ả ạ ườ ộ ượ ớ ạ
c ng đ c a ph n x s gi m”. ườ ộ ủ ả ạ ẽ ả
Qui lu t “C m ng qua l i”ậ ả ứ ạ
“M t quá trình th n kinh gây ra m t quá trình th n kinh đ i l p xung quanh mình hay n iộ ầ ộ ầ ố ậ ở ố
ti p mình đ c g i là hi n t ng c m ng”ế ượ ọ ệ ượ ả ứ
Trong d y h c th ng x y ra 4 lo i c m ng sau:ạ ọ ườ ả ạ ả ứ
- C m ng âm tính, đ ng th iả ứ ồ ờ là hi n t ng khi có m t trung khu h ng ph n m nh và t pệ ượ ộ ư ấ ạ ậ
trung gây ra quá trình c ch các trung khu xung quanh nó. Ví d , khi h c sinh đang say mê m tứ ế ở ụ ọ ộ
lo i ki n th c nào đó thì trung khu ph trách ki n th c y h ng ph n m nh gây c ch các trungạ ế ứ ụ ế ứ ấ ư ấ ạ ứ ế
khu khác v não nên chúng th ng không nh n th y các tác nhân kích thích khác xung quanhở ỏ ườ ậ ấ ở
mình.
- C m ng d ng tính, đ ng th iả ứ ươ ồ ờ là hi n t ng khi có m t trung khu tr ng thái c chệ ượ ộ ở ạ ứ ế
m nh gây ra quá trình h ng ph n các trung khu xung quanh nó. Ví d , khi h c sinh đang say mêạ ư ấ ở ụ ọ
ch i m t ho t đ ng nào đó mà b ng nhiên th y giáo không cho các em ch i n a thì trung khuơ ộ ạ ộ ỗ ầ ơ ữ
ph trách ho t đ ng y b c ch m nh gây ra h ng ph n các trung khu khác v não nên chúngụ ạ ộ ấ ị ứ ế ạ ư ấ ở ỏ
th ng hò hét ho c d m chân, vung tay...ườ ặ ậ
- C m ng âm tính, n i ti pả ứ ố ế là hi n t ng khi có m t trung khu h ng ph n m nh và t pệ ượ ộ ư ấ ạ ậ
trung sau đó chuy n sang tr ng thái c ch . Ví d , h c sinh th ng r t chóng chán m t h atể ạ ứ ế ụ ọ ườ ấ ộ ọ
đ ng nào đó. Hi n t ng y là do trung khu ph trách ho t đ ng y đã chuy n t tr ng tháiộ ệ ượ ấ ụ ạ ộ ấ ể ừ ạ
h ng ph n sang tr ng thái c ch .ư ấ ạ ứ ế
- C m ng d ng, tính, n i ti pả ứ ươ ố ế là hi n t ng khi có m t trung khu c ch m nh và t pệ ượ ộ ứ ế ạ ậ
trung sau đó chuy n sang tr ng thái h ng ph n. Ví d , h c sinh th ng ph i im l ng khi ng iể ạ ư ấ ụ ọ ườ ả ặ ồ
trong l p nghe th y gi ng bài, đ n gi ra ch i, tr th ng hò hét và nói r t to. Hi n t ng y làớ ầ ả ế ờ ơ ẻ ườ ấ ệ ượ ấ
do trung khu ph trách v n đ ng ngôn ng đã chuy n t tr ng thái c ch sang tr ng thái h ngụ ậ ộ ữ ể ừ ạ ứ ế ạ ư
ph n.ấ
4. Phát hi n, b i d ng h c sinh năng khi u (ệ ồ ưỡ ọ ế M t s vộ ố n đ vấ ề ềđo l ng trí tu )ườ ệ
4.1. Đo ch s thông minh IQỉ ố
Ch s thông minh (intelligence Quotient -IQ) là m t trong nh ng đ c tính sinh lý - tâm lý vàỉ ố ộ ữ ặ
t duy h t s c ph c t p. Vì v y, vi c đánh giá năng l c trí tu là m t v n đ khó khăn. Đư ế ứ ứ ạ ậ ệ ự ệ ộ ấ ề ể
nghiên c u và ch n đoán trí tu ngày nay có nhi u ph ng pháp khác nhau nh quan sát đi u tra,ứ ẩ ệ ề ươ ư ề
th c nghi m, tr c nghi m, tìm hi u s bi n đ i đi n - hoá trong h th ng th n kinh và c thự ệ ắ ệ ể ự ế ổ ệ ệ ố ầ ơ ể
