Tài chính công
1
CHÖÔNG I:
GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC TAØI CHÍNH COÂNG
CAÂU HOÛI THAÛO LUAÄN
1. Haõy chæ ra xem moãi moät phaùt bieåu sau ñaây coù phuø hôïp vôùi quan ñieåm cuûa
chính phuû veà toå chöùc hay cô cheá hay khoâng:
a. “Nhaø nöôùc lôùn maïnh cuûa Nga laø khoâng coù gì laø khoâng bình thöôøng, vaø
khoâng coù gì ñeå phaûi choáng laïi, nhöng traùi laïi coøn laø ngöôøi khôûi xöôùng
vaø laø theá löïc chuû choát cuûa nhöõng thay ñoåi.” (Toång thoáng Nga –
Vladimir Putin).
b. “Muïc ñích cao nhaát maø nhaø nöôùc coù theå ñaùp öùng ñöôïc laø phuïc vuï
khoâng meät moûi vaø heát mình, nhöng söï hieän höõu cuûa noù ñôn thuaàn laø
nhöõng coâng cuï cuûa caùc caù nhaân nhaèm giuùp hoï thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu
cuûa mình.” (Thaåm phaùn toaø aùn toái cao William Rehnquist, trong luaän
cöông cöû nhaân cuûa oâng ta ôû tröôøng Ñaïi Hoïc Stanford.)
2. Luaät phaùp cuûa nöôùc Phaùp yeâu caàu caùc raïp chieáu phim phaûi daønh ra 20 tuaàn
chieáu phim trong moät naêm ñeå phuïc vuï chieáu nhöõng phim cuûa nöôùc Phaùp.
Muïc ñích naøy laø ñeå giaûm soá löôïng phim Myõ chieáu trong nöôùc Phaùp vaø töø
ñoù seõ giaûm ñöôïc möùc ñoä aûnh töø neàn vaên hoaù cuûa Myõ vaøo Phaùp. Luaät phaùp
seõ phaûi haønh ñoäng nhö theá naøo sau ñaây:
a. Moät ngöôøi naøo ñoù vôùi nhaän thöùc cuûa Nhaø nöôùc theo quan ñieåm toå chöùc.
b. Theo phaùi Töï Do.
c. Theo phaùi Daân Chuû xaõ hoäi.
3. Trong moãi tình huoáng sau, haõy cho bieát lieäu coù taùc ñoäng naøo cuûa chính phuû
vaøo neàn kinh teá : laøm neàn kinh teá taêng hay giaûm vaø taïi sao? Trong töøng
tröôøng hôïp, baïn haõy traû lôøi vaø so saùnh nhö theá naøo vôùi caùc thöôùc ño tieâu
chuaån ñaõ cho veà quy moâ cuûa chính phuû?
a. Thoâng thöôøng, khi nhöõng ngöôøi thueâ möôùn lao ñoäng cung caáp veà nhöõng
phuùc lôïi veà baûo hieåm y teá cho coâng nhaân, thì nhöõng khoaûn phuùc lôïi naøy
thöôøng ñöôïc tính luoân cho caû choàng vaø vôï cuûa coâng nhaân ñoù. Nhieàu
naêm tröôùc ñaây, San Francisco thoâng qua ñieàu luaät yeâu caàu caùc coâng ty
2
kinh doanh trong thaønh phoá phaûi thöïc hieän baûo hieåm y teá vaø nhöõng
phuùc lôïi khaùc cho caû hai nhö nhau vaø keå caû nhöõng ngöôøi chöa coù gia
ñình.
b. Tyû leä tieâu duøng haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa chính phuû so vôùi toång saûn
phaåm quoác noäi laø giaûm.
c. Ngaân saùch lieân bang caàn ñaït ñöôïc söï caân ñoái baèng vieäc caét giaûm trôï
caáp cho caùc chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc bang.
4. Naêm 2000, tyû leä laïm phaùt ôû Anh ñaõ laø khoaûng 3,2%. Ñaàu naêm, Nöôùc Anh
nôï khoaûng 332 tyû Baûng Anh. Haõy thaûo luaän veà nhöõng gôïi yù töø caùc döõ kieän
nhö treân nhaèm ño löôøng thu nhaäp cuûa chính phuû nöôùc naøy trong naêm 2000.
TRAÛ LÔØI
Caâu 1: Quan ñieåm toå chöùc cho raèng xaõ hoäi nhö laø moät toå chöùc töï nhieân, moãi caù
nhaân laø moät phaàn cuûa toå chöùc naøy vaø chính phuû coù theå xem nhö traùi tim cuûa noù.
Caùc muïc tieâu xaõ hoäi laø do Nhaø nöôùc ñaët ra vaø nhaø nöôùc höôùng xaõ hoäi thöïc hieän
caùc muïc tieâu ñoù. Vôùi quan ñieåm naøy thì caâu noùi cuûa toång thoáng Nga (a) laø theo
quan ñieåm toå chöùc.
Theo quan ñieåm cô cheá thì chính phuû khoâng phaûi laø moät boä phaän toå chöùc cuûa xaõ
hoäi, maø laø moät söï saép xeáp ñöôïc taïo ra bôûi caùc caù nhaân ñeå thuaän lôïi hôn trong
vieäc ñaït ñöôïc ñeán muïc tieâu caù nhaân cuûa hoï. Nhö vaäy, caâu noùi cuûa thaåm phaùn
toaø aùn toái cao William Rehnquist, trong luaän cöông cöû nhaân cuûa oâng ta ôû tröôøng
Ñaïi Hoïc Stanford laø thuoäc quan ñieåm cô cheá (b).
Caâu 2: Luaät phaùp cuûa nöôùc Phaùp phaûi haønh ñoäng nhö moät ngöôøi naøo ñoù vôùi
nhaän thöùc cuûa Nhaø nöôùc theo quan ñieåm toå chöùc (a) vì muïc tieâu laø do nhaø nöôùc
ñaët ra vaø nhaø nöôùc höôùng xaõ hoäi thöïc hieän caùc muïc tieâu naøy, hay theo quan
ñieåm cô cheá vôùi nhöõng ngöôøi theo phaùi Daân Chuû xaõ hoäi (c) vì phaùi naøy tin raèng
söï can thieäp cuûa chính phuû coù giaù trò thöïc söï ñoái vôùi lôïi ích cuûa moãi caù nhaân.
Caâu 3: (a) laøm cho chi tieâu phuùc lôïi baûo hieåm y teá cho ngöôøi lao ñoäng taêng,
khuyeán khích laøm vieäc coù taùc ñoäng toát ñeán neàn kinh teá, ñoàng thôøi taêng möùc chi
tieâu seõ taêng quy moâ chi tieâu hay quy moâ chính phuû theo chæ tieâu veà chi tieâu
phuùc lôïi. (b) tyû leä tieâu duøng cuûa chính phuû so vôùi GDP giaûm hoaëc laø do GDP
taêng cao hôn taêng tieâu duøng chính phuû hoaëc laø GDP khoâng taêng maø tieâu duøng
3
chính phuû giaûm. Nhö vaäy tieâu duøng cuûa nhaø nöôùc taêng cuõng laøm taêng GDP, coøn
tröôøng hôïp tieâu duøng nhaø nöôùc giaûm vaø GDP khoâng taêng khoâng coù taùc ñoäng.
Tuy nhieân, theo chæ tieâu chi tieâu cuûa chính phuû/GDP giaûm khoâng coù nghóa laø
quy moâ cuûa chính phuû giaûm, ngoïai tröø chi tieâu tuyeät ñoái giaûm do caét giaûm nhaân
söï. (c) caét giaûm trôï caáp töø chính quyeàn TW ñeå ñaït caân baèng ngaân saùch TW, töùc
giaûm chi tieâu cuûa chính phuû ôû caáp ñòa phöông coù theå coù taùc ñoäng khoâng toát vaøo
neàn kinh teá do ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng ñòa phöông bò caét giaûm, töông öùng chi
tieâu chính quyeàn ñòa phöông giaûm, quy moâ chính phuû seõ giaûm.
Caâu 4: Thu nhaäp cuûa chính phuû Anh theo giaù trò thöïc cuûa khoûan nôï naêm 2000
laø: 3,2%x332 tyû Baûng=10,624 tyû Baûng Anh.
CHÖÔNG II
CAÙC COÂNG CUÏ PHAÂN TÍCH THÖÏC CHÖÙNG
CAÂU HOÛI THAÛO LUAÄN
1. Gioáng nhö caùc nhaø kinh teá, caùc nhaø thieân vaên noùi chung khoâng theå thöïc
hieän caùc thí nghieäm coù kieåm chöùng. Tuy nhieân thieân vaên hoïc vaãn ñöôïc coi laø
moät khoa hoïc chính xaùc hôn so vôùi kinh teá hoïc. Taïi sao?
2. Trong chieán dòch vaän ñoäng baàu cöû naêm 2000, George W. Bush ñöa ra
vieäc caét giaûm thueá suaát thu nhaäp bieân. Haõy giaûi thích taïi sao laïi khoù coù theå xaùc
ñònh ñöôïc taùc ñoäng cuûa vieäc caét giaûm thueá leân cung lao ñoäng neáu chæ döïa treân
lyù thuyeát. Daïng nghieân cöùu thöïc chöùng naøo coù theå giuùp baïn ñöa ra ñöôïc döï
ñoaùn?
3. Trong hoäi nghò quoác teá veà ung thö vuù toå chöùc taïi Atlanta. Nguyeân nhaân
chính cuûa cuoäc tranh caõi laø hieäu löïc cuûa vieäc ñieàu trò hoaù hoïc noàng ñoä cao sau
khi caáy gheùp tuûy xöông nhö laø moät phöông phaùp ñieàu trò cho nhöõng ca naëng.
Haõy lieân heä vaán ñeà maø caùc nhaø nghieân cöùu y hoïc phaûi ñoái maët veà vieäc xaùc ñònh
tính höõu hieäu cuûa moät phöông phaùp ñieàu trò so vôùi caùc phöông phaùp khaùc vaø
vaán ñeà cuûa caùc nhaø kinh teá khi phaûi xaùc ñònh taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch kinh
teá.
4
4. Vaøo nhöõng naêm 1970, caùc nhaø nghieân cöùu cuûa toå chöùc RAND tieán haønh
moät thí nghieäm xaõ hoäi ñeå nghieân cöùu moái quan heä giöõa möùc ñoä bao phuû (mua)
baûo hieåm y teá vaø vieäc söû duïng chaêm soùc y teá. Trong thí nghieäm naøy, moät nhoùm
ngöôøi ñöôïc khuyeán khích trao ñoåi caùc hôïp ñoàng baûo hieåm thoâng thöôøng cuûa hoï
laáy hôïp ñoàng baûo hieåm môùi cuûa RAND coù caùc tyû leä ñoàng baûo hieåm khaùc nhau (
nghóa laø caùc tyû leä khaùc nhau maø baûo hieåm seõ chi traû chi phí y teá cho moät caù
nhaân). Naêm 1993, chính quyeàn Clinton söû duïng keát quaû thí nghieäm cuûa RAND
ñeå döï ñoaùn söï söû duïng chaêm soùc y teá coù theå taêng leân nhö theá naøo neáu möùc ñoä
bao phuû baûo hieåm ñöôïc aùp duïng roäng raõi. Vaán ñeà gì coù theå phaùt sinh neáu söû
duïng keát quaû cuûa nghieân cöùu xaõ hoäi ñeå döï ñoaùn taùc ñoäng cuûa söï bao phuû treân
toaøn quoác?
TRAÛ LÔØI
Caâu 1: Gioáng nhö caùc nhaø kinh teá, caùc nhaø thieân vaên noùi chung khoâng theå thöïc
hieän caùc thí nghieäm coù kieåm chöùng. Tuy nhieân thieân vaên hoïc vaãn ñöôïc coi laø
moät khoa hoïc chính xaùc hôn so vôùi kinh teá hoïc bôûi thí nghieäm veà thieân vaên daãu
sao cuõng laø caùc ñoái töôïng vaät theå töï nhieân, khoâng bò taùc ñoäng veà maët taâm lyù,
coøn thí nghieäm kinh teá ñoái töôïng laø con ngöôøi phuï thuoäc vaøo dieãn bieán taâm lyù,
taâm traïng. Con ngöôøi coù theå ñöa ra caùc vaät theå thí nghieäm töông töï caùc ñaëc tính
vôùi caùc haønh tinh, nhöng con ngöôøi khoù coù theå sao cheùp taâm lyù tình caûm, suy
nghó cuûa moät con ngöôøi thí nghieäm nhö nhöõng con ngöôøi khaùc.
Caâu 2: Khoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc taùc ñoäng cuûa vieäc caét giaûm thueá leân cung lao
ñoäng neáu chæ döïa treân lyù thuyeát vì moãi ngöôøi seõ coù hieäu öùng thu nhaäp hay thay
theá phuï thuoäc vaøo hoøan caûnh cuûa hoï. Daïng nghieân cöùu phoûng phaán ñeå xaùc
ñònh hieäu öùng/phaûn öùng ñoái vôùi tuyeân boá caét giaûm thueá suaát thu nhaäp bieân cuûa
TT Bush, ngoøai ra coù theå xem xeùt thu thaäp soá lieäu cuûa caùc chính saùch töông töï
tröôùc ñaây taùc ñoäng ñeán giôø laøm vieäc vaø chaïy moâ hình kinh teá löôïng ñeå xaùc ñònh
taùc ñoäng.
Caâu 3: Vaán ñeà maø caùc nhaø nghieân cöùu y hoïc phaûi ñoái maët veà vieäc xaùc ñònh
tính höõu hieäu cuûa moät phöông phaùp ñieàu trò so vôùi caùc phöông phaùp khaùc laø deã
kieåm chöùng qua caùc phöông phaùp khaùc nhau cho cuøng moät loïai beänh, phöông
phaùp naøo toát hôn coù theå ñoái chöùng qua keát quaû ñieàu trò trong thôøi gian ngaén.
Trong khi ñoù vaán ñeà cuûa caùc nhaø kinh teá khi phaûi xaùc ñònh taùc ñoäng cuûa caùc
chính saùch kinh teá phaûi maát thôøi gian laâu cuûa moät chu kyø kinh teá môùi kieåm
chöùng ñöôïc.
