Chuyen
d~
18:
KY NANG
Ap
DVNG
LU~T
TVC TRONG QUAN LY
HANH CHINH NHA
NUaC
(J
xA
I.
MQt
sa
vin
d~
chung
v~
lu~t
t\lC
1.
Khtii
nifffl
Lu~t
t\lc la
mQt
hi~n
tUQ11g
xuftt
hi~n
tiI
lau dai, no co tac
dQng
m~nh
me
dSn dai s6ng sinh
ho~t,
san xuftt cua con
nguai
trong
cQng
d6ng xii
hQi.
Chinh vi
S\I
xuftt
hi~n
kha lau cua
lu~t
t\lc nen no
dii
danh duqc
rftt
nhiSu
S\I
quan tam cua
cac nha nghien clm.
La
mQt
hi~n
tuqng mang tinh
Hch
su,
lu~t
t\lc
dii
duqc hinh thanh tru6c
tien
nhu
la
lu~t
dan gian co vai tro diSu hanh
va
6n dinh xii
hQi;
sau
nola
lu~t
t\lC
cua nguai ban
xu
bao
v~
quySn lqi cua nhfrng nguai gia lang, cua
mQi
thanh
vien noi chung trong
cQng
d6ng va bao
chua
cho quySn t\I tri adia phuong
ch6ng
l~i
S\I
th6ng tri thuQc dia; tiSp theo no
l~i
t6n
t~i
dQc
l~p
a
mQt
s6 nu6c
ho~c
tra thanh ngu6n tai
li~u
l~p
phap cua
mQt
qu6c gia
dQc
l~p
th6ng nhftt.
VS
ban chftt cua qua trinh hinh thanh,
lu~t
tvc la toan
bQ
nhiing nguyen
ffic
lrng
xu
khong thanh van duqc hinh thanh trong
rnQt
cQng
d6ng, sau thai gian dai ap
d\lllg
dii
tra
thanh truySn th6ng va duqc
mQi
ngum trong
cQng
d6ng tuan thu.
Nhu
thS,
lu~t
Wc
la
mQt
chuAn
m\Ic
xii
hQi,
la
mQt
cach
Ung
xu
mang tinh phong t\lc.
Lu~t
t\lc'duqc quan
ni~m
nhu la
mQt
lo~i
"lu~t"
duqc nhan dan
su
d\lng,
lUll
truySn trong dan gian,
b~t
ngu6n
tiI
phong
t\lC
va
g~n
liSn v6i phong
"tl;lC.
Noi
cach khac
lu~t
t\lc la
mQt
hi~n
tuqng co ngu6n g6c tiI cac phong
tl;lc
t~p
quan
duqc luu truySn trong
cQng
d6ng, la nhiing quy
ph~m
xii
hQi
diSu chinh cac quan
h~
xii
hQi
cQng
d6ng cling v6i quy
ph~m
phap
lu~t
tham gia
diSu
chinh cac quan
h~
xii
hQi.
VS
m~t
Hch
su,
lu~t
t\lC
chua d\Illg ySu
t6
truy~n
th6ng, co vai tro diSu
hanh gop
ph&n
vao
S\I
6n dinh
tr~t
t\I
d~
bao
v~
cac quySn lqi cua cac thanh vien
trong
cQng
d6ng cua cac dan
tQc
trong dai s6ng
xii
hQi.
Trong nhfrng diSu
ki~n
va
hoan canh nhftt dinh
lu~t
t\lC
co
thS
tra thanh ngu6n cua
lu~t
nha nu6c.
306
Xet
v~
m~t
van hmi
xff
hQi,
lu~t
t\lC
nhu
mQt
thu
van hmi
truy~n
thdng cua
mQt
nhom
nguai
v6i nhihlg quy
diOO
c~m
dmin, cho phep, khich
l~
hay
xu
ph~t
va dugc
mQt
nhom nguai do thila
OO~n,
b~t
bUQc
nh~m
rang
bUQc
rnQi
ca nhan,
gia
diOO,
dong
hQ
phai tuan theo.
Nhu
v~y,
lu~t
t\lC
dugc
hi@u
la nhiing quy
diOO
mang
tiOO
truy~n
thdng, van hoa cua
mQt
nhom
nguai
co quan
h~
v6i
OOau
v~
m~t
huySt thdng, do do phai tuan thea
OOihlg
quy
diOO
cua
cQng
d6ng.
Nhu
v~y,
lu~t
t\lC
co
aOO
hu6ng
r~t
100
trong dai sdng
cQng
dang, no chi
phdi
m~nh
me cac phong t\lc
t~p
quan 6 dia phuong. Nghia la, no thiSt
l~p
nen
toan
bQ
gia tri,
n~n
tang cho cac phan xet ca
v~
d~o
duc, phap
lu~t
cling nhu
ngu6n gdc cua cac d\l doan
xff
hQi.
Lu~t
t\lC
la
d~i
di~n
cho kieu mfiu ly tu6ng
vS
quy
t~c
ung
xu
khong chi
tiOO
dSn
nhihlg gi
duQ'c
phep va bi
c~m
rna con
tiOO
dSn ca rnoi
truang
d~o
duc.
Nhu
v~y,
lu~t
t\lC
la cac quy
ph~m
xff
hQi
co
ph~m
vi
diSu
chiOO
rQng
Ian
th@
hi~n
cac
v~n
dS
vS
d~o
duc, luan ly, phep
Ung
xu,
tioo
cach thai
dQ
cua cac thanh vien trong
xff
hQi.
Til nhihlg
di@m
dff
phan tich, co
th@
rut ra khai
ni~m
vS
lu~t
tl;lc
OOu
sau:
Lugt
t1:lC
Ia
h¢ thang quy phgm xii
hQi
bao g6m cac quy tac
xu
Sl!,
chua
a¥ng nhiing tieu
chi
vJ
ago auc, luan
Iy,
cach
Ung
xu,
phong
t1:lC,
tgp quan,
Ii
nghi, tin
nguO'ng,
ton giao
aU(lc
nhiJu
thi
h¢ trong
cc5ng
a6ng nguai co quan
h¢
huyit
thang
xay
d¥ng
va luu truyJn cho tbi ngay nay, nham aiJu chinh cac
quan h¢ xii
hQi
trong
cQng
a6ng,
aU(Jc
mQi
thanh vien trong
cQng
a6ng ao thl!c
hi¢n
mQt
cach tl! giac.
2.
Vai tro, giti tr! cua
lu~t
t!lc
a)
Vai tro cua Iugt
t1:lC
Lu~t
t\lC
chu
ySu
dugc
hiOO
thaOO
trong dai sdng cua
cQng
d6ng cac dan
tQc
Vi~t
Nam
duQ'c
luu truySn til. dai nay sang dai khac. No cling luon co
S\l
biSn d6i cho phu hgp v6i thai gian. Du6i goc
dQ
van hoa thi
OOiing
lu~t
t\lC
duQ'c
hiOO
thanh til phong
t\lC
t~p
quan xa
xua
chua d\lllg nhihlg
ySu
td c6 hu,
l~c
h~u,
phan khoa
hQc,
trM
v6i phap
lu~t
dff
dfrn dfrn
duQ'c
xoa
boo
307
Xet
v@
ly
lu~n
va
th\Ic
ti~n,
lu~t
t\lC
la
mQt
OOan
t6 quan
trQng
cling v6i
phap
lu~t
cua
OOa
nu6c gop
phAn
di@u
chinh cac quan
h~
xii
hQi,
do do
lu~t
tl,lc
co
OOiing
vai tro ooat dinh:
+ Vai tro cua
lu~t
t\lC
d6i v6i
d~o
duc:
Trong m6i quan
h~
v6i
d~o
duc, cac quy
w.c
chuful m\Ic khuon
m~u
cua
lu~t
t\lC
hAu
hSt
d@u
b~t
ngu6n tiI
OOiing
ySu t6
d~o
duc, chua d\Ifig quy
t~c
lmg
xu
co tinh
d~o
ly,
lu~n
ly,
huang
t6i
cM
dt;p,
di~u
thi~n
...
Chfmg
h~n
OOu,
lu~t
t\lC
cua d6ng bao dan
tQc
Mong quy
diOO
co hinh thuc
ph~t
n~ng
truang hgp
ngo~i
tiOO
(bi danh don
b~ng
da
trau), anguai
Kha
Mu, ke
ngo~i
tiOO
bi
an
chung trong mang cam
lQ11,
th~m
chi bi du6i ra khoi lang. Ben
c~oo
do,
lu~t
t\lC
l~i
khuySn khich
vi~c
OOiing
qua ph\l con tre nen
tM
gia. Trong hon
OOan,
lu~t
t\lC
da
s6 khong cho phep kSt hon cling huySt th6ng, mu6n thanh
VQ,
ch6ng khi
co cling dong
hQ
thi it ooat phai qua 4 dSn 5 dai, ai vi
ph~m
se bi
ph~t
lQ11,
ruqu
cho
ca
lang u6ng.
Lu~t
t\lC
luon chua d\Ifig ySu t6
d~o
ly,
tiOO
lang nghia xom:
Khi ban co
nguai
chSt,
mQi
nguai dSn chia bu6n
va
giup
g~o,
th\Ic phfun khong
lay
l~i.
Cac
thaOO
vien dli khong ai bao ai
d@u
nghi
vi~c
nuang
r~y
...
+ Vai tro cua
lu~t
t\lC
d6i v6i
S\I
6n
diOO
va phat
tri~n
cua
cQng
d6ng:
HAu
hSt
cac
lu~t
tl,lc
d@u
co ngu6n g6c tiI phong
t\lC
t~p
quan
truy@n
th6ilg
do do,
OOiing
phong
t\lC
t~p
quan
truy@n
th6ng t6t dt;p
dUQc
khuySn khich phat
tri~n,
nguQc
l~i
lu~t
t\lC
l~c
h~u,
can tra d6i v6i dai s6ng
cQng
d6ng se bi
biii
boo
Trai qua
mQt
thai gian dai, y thuc phap
lu~t
trong
dai
s6ng
cQng
d6ng chua
dUQc
th~
hi~n
ra net thi
lu~t
t\lC
dii gop phfin quan
trQng
trong
S\I
6n dinh moi truang
xii
hQi
va
S\I
phat
tri~n
cua
cQng
d6ng. Khi rna h§u
hSt
trong
cQng
d6ng cac dan
tQc
chi
OO~n
thuc
dUQc
nhiing thoi quen luu
truy~n
tiI dai nay
dSn
dai khac, ghi
OO~n
OOiing
gia tri co tinh
b@n
viing tiI
lu~t
t\lC
va phong
t\lC
t~p
quan.
MQt
trong
OOiing
ySu t6
th~
hi~n
vai tro cua
lu~t
t\lC
d6i v6i dai s6ng xii
hQi
chiOO
la
ch~
tai,
S\I
thuang
ph~t
nghiem minh cua
lu~t
t\lC
d6i v6i
mQi
hanh
vi vi
ph~m
nhiing quy
t~c
cua
lu~t
t\lc.
Ch~ng
h~n
OOu:
d~
xac
l~p
quy@n
sO'
hfru,
theo
lu~t
t\lC
thi
hiOO
thuc
daOO
dau
OOu
c~m
canh cay
ho~c
bUQc
day, vit hai
CQC
cheo tren manh dat .d6i rUng la
OO~m
thong bao cay, dat
dii
co chu, co dau do
308
khong ai dugc xam
ph~,
dS
co dugc
lu~t
t\lC
nay, Nguai Mong da phai xay
d\l'Ilg
til xa xua
l~
"an
thJ". Sau khi thBng
nhAt
nQi
dung va hinh thuc
hQ
u6ng
rugu thS thay cho
kY
cam klh.
NQi
dung lai
thS
co
do~:
"Tic nay lua coi dli tiit,
thu6c chciy
hit
kh6ng
con khoi,
ru(JU
u6ng dil nhqt.
M(Ji
vi¢c
dU(1c
tem
thanh.
Ke
nao
doi
lua chciy
Ir;zi,
doi
Itj.t
thu6c co khoi,
ru(1U
nhr;zt
thanh
ru(JU
ng(Jt,
ke
do
phai
xu
theo
If'.
+ Vai tro cua
lu~t
t\lC
trong xay
d\l'Ilg
va phat triSn kinh
t~
cQng
d6ng:
Lu~t
t\lC
truySn th6ng cua cua d6ng bao cac dan
tQc
it nguai anuac ta
dugc hinh thanh tren co
sa
nhiing diSu
ki~n
kinh
t~
-xa
hQi
nhAt
dinh. NSn
tfmg
kinh
t~
quy~t
dinh
nQi
dung va hinh thuc cua
lu~t
t\lC
chinh la
mQt
nSn
san
xuAt
co tinh nguyen thuy, khep kin,
tg
cung
tg
cAp,
trinh
dQ
phan cong lao
dQng
xa
hQi
thA
p, hinh thuc phan ph6i thea chu nghia binh quan
bfulg
hi~n
v~t
va
16i
s6ng du canh du cu.
Til
d~c
diSm
vS
m~t
kinh
t~
-xa
hQi
nhu
v~y
song
lu~t
t\lC
co
mQt
vai tro quan
trQng
trong
vi~c
thuc
d~y,
phat triSn kinh
t~
cQng
d6ng
ho~c
kim ham
sg
phat triSn kinh
t~,
diSu do ph\l
thuQc
rAt
nhiSu vao
sg
ti~n
bQ
cua
lu~t
t\lc.
Ben
c~h
do, trinh
dQ
phat triSn
vS
kinh
t~
cua cac thanh
phAn
dan
tQc
rAt
khac nhau thi
vi~c
v~
d\lng nhiing quy dinh cua phap
lu~t
atrinh
dQ
khai quat
cao se kho phat huy
mc
d\lng. ChfuIg
h~n
nhu: nhiing quy dinh
vS
quySn
sa
hUu,
hinh thuc
sa
hiiu, chuySn nhugng
dAt
dai. .. cua
Lu~t
Dan
sg
se
khong co gia tri
thgc
t~
trong
mQt
cQng
d6ng,
tu
li~u
sinh
ho~t,
tu
li~u
san
xuAt
chu
y~u
thuQc
vS
mQt
dong
hQ
hay
mQt
gia dinh,
ho~c
se khong phu hgp v6i
tQc
nguai s6ng du
canh du cu, trinh
dQ
san
xuAt
thAp
kern ph\l
thuQc
va thien nhien, thong qua san
b~n
hai lugm, chan nuoi, lam nuang
r~y.
Chinh trong diSu
ki~n
do
lu~t
1\lc
da
thS
hi~n
gia tri thay
th~
phap
lu~t
dS
diSu chinh cac quan
h~
kinh
t~
C\l.
thS
nhu:
vi~c
d6t nuang, san
b~t
thu
rUng,
danh ca, ban
dfit
rUng,
bao
v~
rung
dAu
ngu6n,
~
bao
v~
rUng
thieng...Vi d\l nhu,
Lu~t
t\lC
cua nguai kho Mu, Mong, Dao da s6
dSu cho
r~ng
rung
dAu
ngu6n la
"rimg
thieng", nmg "ma" do
thAn
linh cai quan,
tAt
ca
mQi
nguai
dSu
co trach
nhi~m
cai quan, ai vi
ph~m
tuy thea hoan canh
giau ngheo rna bi
ph~t
trau, bo, de,
19n,
rugu,
g~o
dS
cung
thfuI
xin tha
tQi,
ca
309
bi~t
co nguoi bi du6i ra khoi limg ban. Ben
qmh
do
vftn
d@
khai thac, hai
1UQTIl
tai nguyen thien nhien de
an
u6ng, chua
b~nh
khong bi ngan
cftm.
Ngay nay,
cung vai
vi~c
xay d\ffig doi s6ng van hoa
mai
thi
mQt
s6
1u~t
t\lc cling da bien
d6i cho phu
hQP
nhu:
1u~t
t\lC
khong khuyen khich du canh du cu, yeu
cftu
ba
con cai
t~o
dftt
rimg,
nuang
r~y
theo tieu chi lang ban van hoa.
b)
Gia trj cua lutjt t¥c
Xet a
mQt
ph~m
vi nhftt dinh,
1u~t
t\lC
co vai tro, gia tri xa
hQi
quan
trQng
nhu
phap
1u~t,
cling
di@u
chinh cac quan
h~
xa
hQi,
duy tri
va
6n dinh
mQt
tr~t
tlJ
xa
hQi
cua
cQng
d6ng, bao dam cho
cQng
d6ng tdn
t~i
va phat trien. Nhung
1u~t
t\lC
l~i
khong phai
1a
phap
1u~t.
Lu~t
t\lC
1a
nhfrng quy
t~c,
chuftn
mlJc
chung cua
mQi
hanh vi,
Ung
xu
cua
con nguoi trong
cQng
d6ng,
1a
cong
C\l
nh~m
diSu
hoa cac m6i quan
h~
xa
hQi
giua ca nhan
vai
ca
nhan, giua ca nhan vai gia dinh, dong
hQ,
buon lang, ban
...
Lu~t
t\lc
chua
d\ffig cac yeu t6
v@
d~o
duc, van hoa tinh
th&n,
truy@n
th6ng va
cung gi6ng
nhu
phap
1u~t,
1u~t
t\lc co tinh ph6 bien, tinh quy
ph~m
va tinh
cu6ng
che.
Trong doi s6ng, cac quan
h~
xa
hQi
1uon
v~n
dQng
va phat trien
mQt
cach
phong phu, da
d~ng.
Cho nen, phap
1u~t
dli co hoan
thi~n
deli dau thi cung
khong the
dlJ
li~u
het
duQ'c
cac tinh hu6ng, cac quan
h~
mai
nay sinh. Vi
v~y,
tren thlJc te 1uon t6n
t~i
nhfrng
vftn
d@
C\l
the rna phap
1u~t
chua quy dinh
ho~c
quy dinh
chua
d&y
duo
Trong nhfrng truang hqp do, cac quy
ph~m
xa
hQi
noi
chung va
1u~t
t\lC
noi rieng dong vai tro b6 sung va h6
trQ'
cho
phcip
1u~t.
Trong
cac
cQng
d6ng dan
tQC
a
nuac
ta, co
nhi@u
quan
h~
xa
hQi,
th~
chi
1a
cac
hi~n
tUQilg
xa
hQi
phuc
t~p
rna phap
1u~t
chua
dlJ
1i~u
het.
Vi~c
di@u
chinh cac quan
h~
xa
hQi
nay
1a
mQt
yeu
cftu
khach quan, do do, vai tro b6 sung cua
1u~t
t\lC
co y
nghTa
quan trQng.
3.
M8i
quan
hf
giifa IU9t
t{lc
vOi
phap
lu~t
Lu~t
t\lC
va phap
1u~t
cling t6n
t~i
trong
xii
hQi
vai cling
mQt
m\lc dich
1a
di@u
chinh cac quan
h~
xa
hQi,
di@u
hoa cac quan
h~
nay sinh nen giua
1u~t
t\lc
310