Tăng cường tính biểu cảm trong ngôn ngữ báo chí

MT S TH PHÁP NHM TNG CNG

TÍNH BIU CM TRONG NGÔN NG BÁO CHÍ

Nh chúng ta u bit, chc nng quan trng hàng u ca báo chí là

thông tin. Nhng nu trong ngôn ng báo chí ngi vit ch dùng các t

ng, cách din t có tính cht khuôn mu  phn ánh các s vic, hin

tng, vn ,... thì thông tin khó tránh khi khô cng, ơn iu, thm chí t

nht.  khc phc các nhc im này, các tác gi ã s dng khá nhiu

nhng th pháp nhm tng cng tính biu cm khác nhau; và nh ó, thông

tin ca h tr nên sinh !ng, hp dn, d c và d tip thu hơn "i v#i !c

gi. Qua kho sát sơ b!, các th pháp nhm tng cng tính biu cm cho

ngôn ng báo chí có th chia thành m!t s" loi chính nh sau:

1. Dùng t ng hi thoi

T " h!i thoi " ây c hiu theo ngh$a r!ng, tc là nó không ch bao

hàm các t thu!c v"n t vng ca ngôn ng vn hoá c dùng %c bit

trong li nói ming, trong sinh hot hàng ngày, mà còn g&m c m!t s" t

thông tc và t lóng, vì nhng t thu!c hai loi sau này c'ng ch c

chuyên dùng trong kh(u ng. Ví d:

" Bng cp y ngi, anh vn ch là m!t nhân viên quèn ". ( Hà N!i m#i

ch nht, 22 / 11 /1998 );

" ã qua ngày rm mà nhiu công s vn còn vng hoe. in thoi réo

mt ngh vn không có ai tr li ". ( Nhà báo và Công lun, s" 10 / 1998 );

" Vòng u th 17 là vòng u " bc mùi " nht k t u gii. Nhng

quan sát viên kh)ng *nh rng cách mà Tha Thiên - Hu " cht " trên sân

Hà N!i còn " thô " hơn so v#i cách mà Công an Hà N!i ã " nm " trên sân

T Do - trn u mà BTC gii ã lôi hai !i ra " chém ", và b* d lun phn

ng v cách " chém " na vi ". ( Lao !ng, 25 / 5 /2001 );

" Thc t thì Tú ch)ng có xu g nào  góp v"n ". ( An ninh th gi#i, 6 / 3

/ 1998 );

" Tôi... v!i nháy anh bn &ng nghip u"ng m!t hơi ht c"c cà phê en,

hp tp n+ xe máy, dông thng ". ( lao !ng, 4 / 3 /1998 )...

Hin nay, xu h#ng chung trên th gi#i là h!i thoi hoá ngôn ng báo chí

 nó ơn gin hơn, gn g'i hơn v#i cu!c s"ng thng ngày. Chính vì th,

t ng ( và thm chí c cú pháp ) ca ngôn ng h!i thoi c dùng  tng

cng tính biu cm trong các bài vit ngày càng phong phú và a dng.

Tuy nhiên, h!i thoi hoá ngôn ng báo chí không có ngh$a là chúng ta

c phép bê nguyên xi ngôn ng i thng v#i tt c cái dáng v thô ráp,

xù xì, gai góc ca nó vào trong tác ph(m báo chí. Vì dù th nào i chng

na, ngôn ng trên trang báo phi là m!t th ngôn ng ã c gt gi'a,

c tri qua s nhào n%n ca tác gi và phi t t#i m!t s chu(n mc nht

*nh v vn hoá. Vì th, tình trng lm dng quá mc các t ng thu!c ting

lóng hay các t ng thô tc ang din ra m!t s" nhà báo và m!t s" t

báo ( nht là các t báo dành cho thiu niên nhi &ng ) là rt áng lo ngi,

cn c quan tâm úng mc và không chm tr

2. Dùng t ng vay mưn t ting nưc ngoài

Nhng t ng dc vay mn t các ngôn ng ,n - Âu có th c gi

nguyên dng hay phiên âm. Ví d:

" Hơn m!t chút... h s- là " Speaker " ( vn hoá, 18 / 1 /1998 );

" Tôi thy không ít ngi gin d* mang nhng b! & rát .p nhng qu

thc dó không phi là cái .p modern hin i mà m!t nét .p rt riêng, cái

.p ca m!t phong cách gin d* ... " ( Vn hoá- Tt 1999 );

" ... Ông ta không làm cho m!t t báo c th nào mà ch hp tác làm

nhng chuyên san v i t ngh s/, thm chí còn b#i móc hay lng xê vô

t!i v cho m!t ai ó v#i mc ích ch là  ... có tin " ( Tin Phong, 21 / 5 /

2002 );

" Tôi v"n không thích táo nhng thy táo ngon mua vài qu dùng làm

ét xe cho ba cơm chiu " ( Lao !ng, Xuân Mu Dn, 1998 )...

Trong s" các t c vay mn t các ngôn ng ,n - Âu, có khá nhiu

t ã phn nào thích nghi v#i chu(n mc ca ting Vit cho nên c s

dng khá r!ng rãi. Tuy nhiên, ngi ta vn d- dàng nhn thy cái ngu&n

g"c ngoi loi ca chúng, ch)ng hn nh: apphe, xêmina, makettinh, kiôt...

Còn các t Hán - Vit thì c dùng quá ph+ cp và ã tr thành m!t b!

phn không th thiu ca ting Vit. Song, không vì th mà ngi ta không

nhn thy kh nng tng cng tính biu cm ca chúng. Ví d:

" Quý h tinh bt quý h a " ( Vn hoá, 25 / 2 /1998 );

" V phía ch quan, c'ng nên th)ng thn nhìn nhn nhng yu kém, bt

cp ca ta trong l$nh vc này ..." ( Tu+i tr Th ô, s" 6 / 1998 )...

Vic s dng các t ng vay mn t ting n#c ngoài cn có chng

mc  tránh gây phn cm cho ngi c, vì s xut hin quá nhiu các t

không thun Vit trong m!t vn bn báo chí không ch làm cho ngôn ng

ca nó có v không trong sáng mà còn to n tng rng ngi vit mu"n "

khoe ch ". Bên cnh ó, nhng t ng c la chn phi có nhng u th

tht s n+i tr!i so v#i các t ho%c nhng cách din t tơng ơng trong

ting Vit ( Ch)ng hn nh din t khái nim rõ ràng, y , chính xác

hơn; ho%c có v âm thanh nghe gi cm hơn ) và &ng thi phi tơng "i

quen thu!c "i v#i công chúng ( tc c dùng thng xuyên trong giao

tip )  không gây cn tr gì áng k cho quá trình nhn thc ca !c gi.

3. Dùng thut ng

Các thut ng, xét theo t thân, là nhng t trung tính, tc không mang

sc thái biu cm. Th nhng, khi c kt hp hài hoà v#i các t khuôn

mu, chúng li có kh nng tng cng tính biu cm rt áng k. Ví d:

" V#i biu tng v sc mnh vô song, h+ là hình nh  nói s ng

u xut chúng: chúa sơn lâm. Bng t duy, bng hành ng thc tin, con

ngi luôn vn hoá hoá th gi#i xung quanh" ( Ngôn ng và i s"ng, s" 2

/ 1998 );

" S thành công ca nhng hng mc u tiên s- to nên s hp dn, thu

hút các nhà u t vào liên doanh, liên kt  có th trin khai d án " (

Nhân dân hng tháng, s" 5 / 1998 );

" Ít thích lý lun tru tng, t bin, kinh vin, giàu óc thc t, nm bt

nhanh k thut, gn lý lun v#i tình cm, v gn cái chân cht, bình d*...ó

c'ng là nét khu bit ca vn hoá Nam B! " ( Th thao và Vn hoá, Xuân

Mu Dn / 1998 );

" ây là m!t b#c ngo%t vì t tr#c n nay ng LDP cm quyn vn

ch trơng ct gim thâm thng ngân sách bng mi giá " ( Hà N!i m#i cu"i

tun, 21 / 2 /1998 )...

Hin nay, do khoa hc k/thut phát trin mnh, nhiu l$nh vc nghiên

cu m#i ra i, cho nên s" lng thut ng gia tng nhanh chóng và chúng

xut hin v#i mt ! ngày càng dày trên các báo.

4. Dùng t ng a phương

Các t ng *a phơng luôn mang m du n riêng v li n ting nói

ca m!t c!ng &ng ngi gn lin v#i m!t vùng t, vì th chúng làm cho

câu vn có sc thái m#i l, ôi khi khá giàu sc gi.

Các t ng *a phơng có th g%p trong ngôn ng ca tác gi c'ng nh

trong ngôn ng nhân vt. Ví d:

"0#c mong sao n âu ta c'ng g%p nhng cái chnh ( xóm, ting Ngh

An - H A.) nh Liên Trì, bt g%p nhng con ngi t chnh ra i " ( Lao

!ng, 4 / 4 / 2002 );

" Hu ơi, bit v mô bây ch? " ( Gia ình, s" 5 / 2000 );

" Bà Ngô Th* Ca ( 67 tu+i ) - H!i tr ng H!i Ph n làng c" giu s

xu h+": " úng là có chuyn ó thit, c'ng là do i s"ng mà ra c. Nói mô

xa, ch nhìn sang my làng bên tê núi là êm nm ti thân mu"n khóc ht

n#c mt. Nhng nói gì thì nói, my chc nm gii phóng lên, làng C+ Dù

ã thay +i nhiu lm r&i. Tr#c phn vì ói, phi n !n, phn vì u"ng

n#c c, gái trai, già tr làng ni u bng phình to nh bng cha, m%t

bng, da chì " ( Lao !ng, 20 / 3 / 2003 );...

D dàng nhn thy là trong ngôn ng nhân vt, t ng *a phơng xut

hin m!t cách t nhiên nh là s phn ánh chân xác li n ting nói ca h,

vì th tính biu cm ca chúng có v nh không c cao bng so v#i các t

ng *a phơng c chu(n b* k/ l1ng v mi phơng din trong ngôn ng

tác gi.

5. S dng cht liu vn hc

Các cht liu vn hc có m%t r!ng rãi trong hu ht các th loi báo chí,

theo nhiu cách thc khác nhau. Nhng nhng cách thc thng g%p nht là

vay mn c"t truyn, hình nh hay t ng, cách din t t các tác ph(m vn

hc

. Ví d:

" Trong tiu thuyt " t v hoang " ca nhà vn Xô Vit Sôlôkhôp có

miêu t mt ông ch tch nông trang Nagunôp không chu c ting gáy

ca con gà nhà mt m hàng xóm. C úng lúc ông ng say thì phi bng

thc vì con gà nhà n ct ting gáy. Nó gáy mi oai v, mi thách thc, mi

trêu ngơi. Không chu n!i ting con gà, ông ch tch mi dùng quy"n hành

tìm n nhà n bóp cht con gà.

Tăng cường tính biểu cảm trong ngôn ngữ báo chí

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi