Tăng tiểu cầu
1. Hình thành 3 dòng huyết cầu:
2. phân loại: có 2 loại
- Tăng tiểu cầu nguyên phát (Thrombocythemia).
- Tăng tiểu cầu thứ phát (Thrombocytosis).
3. Nguyên nhân:
A. Tăng tiểu cầu nguyên phát (Thrombocythemia)
- Trong tình trạng này, các tế bào gốc trong tủy xương bị lỗi tạo ra quá nhiều tiểu
cầu. Nguyên nhân gây ra điều này thường không được biết rõ. Khi quá trình này
diễn ra mà không ảnh hưởng đến các tế bào máu khác, nó được gọi là tăng tiểu cầu
bản chất (essential thrombocythemia).
- Có một dạng tăng tiểu cầu nguyên phát hiếm gặp mang tính di truyền. Trong một
số trường hợp, đột biến di truyền gây ra tình trạng đó.
- Trong tăng tiểu cầu nguyên phát, các tiểu cầu không bình thường. Chúng có thể
dưới hình thức huyết khối, hoặc ngược lại, gây chảy máu khi hoạt động không
đúng mức. Chảy máu còn có thể xảy ra do một bệnh lý gọi là bệnh von
Willebrand. Tình trạng này ảnh hưởng đến quá trình đông máu. Sau nhiều năm,
bệnh có thể diễn tiến đến tình trạng tủy xương hoá sẹo.
B. Tăng tiểu cầu thứ phát (Thrombocytosis)
- Xảy ra khi một bệnh lý, một điều kiện, hoặc một tác nhân ngoại lai làm gia tăng
số lượng tiểu cầu. Ví dụ, 35 % những người có tiểu cầu cao có thể bị thêm ung
thư, đa số là ung thư phổi, ung thư ruột, ung thư vú, ung thư buồng trứng, và
lymphoma. Đôi khi số lượng tiểu cầu cao lại chính là dấu hiệu đầu tiên của ung
thư.
- Ngược lại với tăng tiểu cầu nguyên phát, các tiểu cầu trong tăng tiểu cầu thứ phát
thường là bình thường.
- Những điều kiện hay yếu tố có thể gây tăng tiểu cầu gồm:
• Thiếu máu thiếu sắt
• Thiếu máu tán huyết
• Không có lá lách (sau phẫu thuật cắt lách)
• Ung thư
• Viêm hoặc các bệnh truyền nhiễm như bệnh mô liên kết, bệnh viêm loét đại
tràng (IBD), và bệnh lao
• Phản ứng với thuốc
• Loãng xương
- Một số điều kiện có thể dẫn đến tăng tiểu cầu trong thời gian ngắn gồm:
• Phục hồi sau mất máu nghiêm trọng
• Phục hồi từ tình trạng giảm nặng tiểu cầu do sử dụng quá nhiều rượu và thiếu
vitamin B12 hay folate
• Stress
• Phẫu thuật
• Nhiễm trùng cấp tính hoặc viêm
• Đáp ứng với hoạt động thể lực
4. triệu chứng của tăng tiểu cầu:
Hầu hết những người tăng tiểu cầu nguyên phát hoặc thứ phát đều không có dấu
hiệu hoặc triệu chứng bệnh lý. Các tình trạng này thường chỉ được phát hiện sau
khi xét nghiệm máu định kỳ.
Người tăng tiểu cầu nguyên phát nhiều khả năng có dấu hiệu và triệu chứng
nghiêm trọng hơn những người tăng tiểu cầu thứ phát.
A-Tăng tiểu cầu nguyên phát
Thông thường, những người tăng tiểu cầu nguyên phát chỉ có triệu chứng ở mức
độ nhẹ. Các triệu chứng phổ biến nhất liên quan đến huyết khối và xuất huyết. Đó
là cảm giác yếu mệt, chảy máu, nhức đầu, tê bàn tay và bàn chân.
- Huyết khối
+ Trong tăng tiểu cầu nguyên phát, cục máu đông thường phát triển ở não, tay và
chân. Nhưng chúng cũng có thể xảy ra ở bất cứ vị trí nào trong cơ thể, kể cả ở tim
và ruột.
+ Cục máu đông ở não gây ra các triệu chứng đối với 25 % số bệnh nhân. Triệu
chứng thường gặp là đau đầu và chóng mặt mãn tính. Có thể xảy ra đột quỵ trong
những trường hợp nghiêm trọng.
+ Cục máu đông trong mạch máu nhỏ khiến tay chân tê và đỏ. Điều này có thể dẫn
đến cảm giác rát bỏng dữ dội và đau nhói chủ yếu ở lòng bàn tay và lòng bàn chân.
+ Các dấu hiệu và triệu chứng của cục máu đông có thể bao gồm:
• Thay đổi về tiếng nói hoặc ý thức, từ lú lẫn đến ngất xỉu.
• Động kinh
• Nửa trên cơ thể: khó chịu ở một hoặc cả hai cánh tay, lưng, cổ, quai hàm, hoặc
dạ dày
• Khó thở và buồn nôn (cảm giác khó chịu ở bụng)
- Cục máu đông hình thành trong nhau thai gây chết bào thai hoặc sẩy thai trong
1/2 số thai phụ có tăng tiểu cầu nguyên phát.
- Cục máu đông không chỉ liên quan với tăng tiểu cầu, mà còn với những yếu tố
khác. Tuổi > 60, tiền sử huyết khối, đái tháo đường, tăng huyết áp, hút thuốc lá
cũng tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
- Xuất Huyết
+ Chảy máu thường xảy ra nhất ở những người có >1.000.000 tiểu cầu mỗi
microlít máu. Dấu hiệu của chảy máu bao gồm chảy máu cam, bầm tím xuất
huyết, chảy máu từ miệng hoặc nướu răng, hoặc phân có máu.
+ Mặc dù xuất huyết thường đi kèm với tiểu cầu thấp, nó cũng có thể xảy ra ở
những người có số lượng tiểu cầu cao. Cục máu đông hình thành ở những trường
hợp tăng tiểu cầu có thể sử dụng hết lượng tiểu cầu của cơ thể. Điều này có nghĩa
là không còn đủ tiểu cầu trong máu để hàn gắn lại bất kỳ dấu vết cắt đứt hoặc tổn
thương của các mạch máu.
