LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Th¬ng m¹i
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, thương mại điện tử
( TMĐT) ra đời là kết quả hợp thành của nền “ kinh tế số hóa” và “ xã hội thông
tin”. TMĐT bao trùm một phạm vi rộng lớn các hoạt động kinh tế và xã hội, nó
mang đến lợi ích tiềm năng và đồng thời cả thách thức cho người sử dụng.
TMĐT đang phát triển nhanh trên bình diện toàn cầu, tuy hiện nay đang áp
dụng chủ yếu ở các nước công nghiệp phát triển nhưng các nước đang phát triển
cũng đã bắt đầu tham gia. Toàn cầu đang hướng tới giao dịch thông qua TMĐT .
Thanh toán điện tử là yêu cầu cấp thiết cần được nghiên cứu và ứng dụng
để phát triển hoàn thiện các hoạt động TMĐT. Tuy cơ sở hạ tầng phục vụ cho
TMĐT của Việt Nam còn chưa hoàn thiện, song cùng với xu hướng hội nhập
quốc tế, Việt Nam cũng đã bước đầu tham gia và từng bước thử nghiệm các
công cụ thanh toán điện tử.
Thời gian qua Trung tâm Thông tin Thương mại Bộ Thương mại đã thực
hiện dự án chạy thử nghiệm chương trình thanh toán trong TMĐT và cũng đạt
được một số thành tựu nhất định.
TMĐT đưa lại lợi ích tiềm tàng giúp người tham gia thu được thông tin về
thị trường và đối tác, giảm chi phí, mở rộng quy mô doanh nghiệp, rút ngắn chu
kỳ kinh doanh và đặc biệt với nước đang phát triển đây là cơ hội tạo bước tiến
nhảy vọt, rút ngắn khoảng cách với các nước tiên tiến.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ nµy, em ®· chän ®Ò tµi: “Thực trạng và một số kiến
nghị đẩy mạnh ứng dụng thanh toán diện tử ở Trung tâm Thông tin Thương
mại ” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Mục đích của luận
văn là thông qua việc nghiªn cøu ho¹t ®éng thanh to¸n điện tủ, trªn c¬ së nh÷ng
lý luËn ®· ®îc häc ®Ó ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p thiÕt thùc gãp phÇn ®Èy m¹nh
ho¹t ®éng thanh to¸n điện tử ở Trung tâm Thông tin Thương mại, nơi em thực
tập tốt nghiệp.
LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Th¬ng m¹i
Nội dung dự kiến bài viết của em gồm 3 phần:
Chương I: Vấn đề thanh toán điện tử và môi trường cho hoạt động
thanh toán điện tử ở Việt Nam.
Chương II: Mô hình thanh toán trong TMĐT ở Trung tâm Thông tin
Thương mại.
Chương III: Một số kiến nghị nhằm đẩy mạnh thanh toán điện tử ở
Trung tâm Thông tin Thương mại.
Do thời lượng và khả năng có hạn nên việc tìm hiểu, nghiên cứu để hoàn
thiện luận văn mới chỉ đạt kết quả bước đấu chưa hoàn thiện, không thể tránh
khỏi những hạn chế thiếu sót. Em kính mong được sự chỉ dẫn, góp ý của các
thầy cô và các bạn để bài viết được hoàn thiện hơn.
LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Th¬ng m¹i
CHƯƠNG 1
VẤN ĐỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ VÀ MÔI TRƯỜNG CHO
HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM
1.1/ CÁC KHÁI NIỆM
1.1.1/ Thương mại điện tử (ECommerce) là hình thái hoạt động kinh doanh
bằng các phương pháp điện tử; là việc trao đổi “thông tin” kinh doanh thông qua
các phương tiện công nghệ điện tử.
1.1.2/ Khái niệm thanh toán điện tử:
Khi kinh doanh trên Internet ta có thể tiến hành và quản lý mọi giao dịch
thông qua một hệ thống thanh toán mà ta chỉ cần một chiếc máy vi tính với một
trình duyệt và kết nối mạng.Toàn bộ quá trình từ lúc khách hàng đặt hàng, thanh
toán cho đến khi nhận, gửi hàng, nhận tiền và cảm ơn khách hàng đều được tự
động hóa.
Ngoài áp dụng thanh toán qua Internet, hiện nay các ngân hàng cũng áp
dụng hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng làm cơ sở cho phát triển hệ
thống thanh toán điện tử ở Việt Nam.
1.1.3/ Yêu cầu của một hệ thống thanh toán điện tử: Để sử dụng hệ thống
thanh toán điện tử ta phải có một tài khoản (Merchanht Account) và một cổng
thanh toán (Payment Gateway).
Merchant account là một tài khoản ngân hàng đặc biệt, cho phép khi kinh
doanh có thể chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dung. Việc thanh toán bằng thẻ
tín dụng chỉ có thể thông qua dạng tài khoản này.
LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Th¬ng m¹i
Payment gateway là một chương trình phần mềm. Phần mềm này sẽ
chuyển dữ liệu của các giao dịch từ website của người bán sang trung tâm thanh
toán thẻ tín dụng để hợp thức hóa quá trình thanh toán thẻ tín dụng.
1.1.4/ Các hình thức thanh toán điện tử:
Thanh toán là một khâu không thể thiếu được trong các cuộc giao dịch
buôn bán và ngày nay khi thương mại điện tử phát triển thì vai trò của thanh
toán cũng không thể mất đi và nó càng cần thiết hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, để
bắt kịp xu thế của thời đại – xu thế thương mại hoá điện tử toàn cầu – thì một
yêu cầu mới nảy sinh đòi hỏi hệ thống thanh toán cũng phải phát triển theo, phù
hợp với những giao dịch mua bán trong thương mại điện tử. Vì thế thanh toán
điện tử đã ra đời để phục vụ cho thương mại điện tử và nó ngày càng được mở
rộng với nhiều hình thức thanh toán mới, linh động, tiện lợi.
Thanh toán bằng thẻ tín dụng điện tử: Nếu xét trong lĩnh vực ngân hàng
thì hệ thống thanh toán trên thế giới đang ngày được hoàn thiện và đổi mới
nhưng khi so sánh với nhịp độ phát triển ngày càng cao của thương mại điện tử
toàn cầu thì thanh toán được xem là mặt ít phát triển nhất. Tất cả các hàng hoá
và dịch vụ được mua bán qua mạng Internet đều thanh toán qua hình thức thẻ tín
dụng cổ truyền. Thẻ tín dụng điện tử truyền thống và phổ biến nhất hiện nay là
Mastercard và Visacard…
Thanh toán điện tử qua máy di động kỹ thuật số nối mạng toàn cầu: Đây
là hình thức thanh toán ra đời trong nền “kinh tế số hoá”. Để đáp ứng những đòi
hỏi ngày càng cao của thanh toán trong các giao dịch thương mại điện tử, các
nhà sản xuất điện thoại di động nổi tiếng trên thế giới như Erricsion, Motorola,
Nokia, Siemen… và các ngân hàng khổng lồ như ABN AMRO Bank, Banco
Santardard, Citi Group, Deutsche Bank, HSBC… đã cùng nhau cộng tác để phát
triển hình thức thanh toán điện tử bằng công nghệ điện thoại di động, công nghệ
số nối mạng trên phạm vi toàn cầu.
LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Th¬ng m¹i
Thanh toán qua Homebanking: Ngày nay, các dịch vụ thanh toán điện tử
qua các homebanking đã có ở hầu hết các ngân hàng lớn trên thế giới. Vừa qua,
hãng TVN Entertainment Corporation liên kết cùng hãng Digital Evolution
thành lập một liên doanh lấy tên là Chomzone LLC đầu tư vào phát triển các
ứng dụng cho thương mại điện tử và thanh toán điện tử. Liên doanh này đã hợp
tác với Eciti để tạo ra Homebanking dịch vụ Internet hoàn hảo từ A đến Z. Nếu
như trước đây việc thanh toán đều được thực hiện như truyền thống thì loại hình
dịch vụ mới này đảm bảo cho khách hàng tận dụng tối đa các tiện ích trên mạng
để tiến hành các nghiệp vụ thanh toán tiền hàng của mình thông qua các dịch vụ
ngân hàng tại nhà.
Thanh toán bằng các hoá đơn điện tử : Việc thanh toán quốc tế bằng hoá
đơn chứng từ truyền thống đã không thể đáp ứng được tốc độ giao dịch vô cùng
cao trong thương mại điện tử. Vì vậy phương thức thanh toán bằng hoá đơn điện
tử được rất nhiều hãng cung cấp dịch vụ tài chính hàng đầu thế giới đặc biệt
quan tâm.
Như vậy, triển vọng cho thanh toán bằng hoá đơn điện tử trong các giao
dịch thương mại điện tử trên thế giới sẽ là rất lớn nhờ những nỗ lực của các ngân
hàng trên toàn cầu trong việc ứng dụng và cải tiến những tiện ích mà thanh toán
qua hoá đơn điện tử đem lại.
Thanh toán bằng tiền điện tử: Một hình thức mới của tiền được tiến hành
dưới dạng “Coin” tiền đồng, một dạng tiền ảo trên máy tính điện toán được ra
đời để phục vụ cho các giao dịch thương mại điện tử. Tiền mặt điện tử được
dùng để thanh toán cho các cuộc giao dịch trên máy, trao đổimua bán trên mạng
Internet. Hiện nay, hầu như tất cả các ngân hàng lớn trên thế giới như Eciti
bank, ANZ, ABN… đều đã sử dụng hình thức thanh toán điện tử bằng tiền điện
tử này. Thanh toán bằng tiền mặt Internet đang trên đà phát triển nhanh vì ngoài
những lợi ích vốn có mà hình thức thanh toán điện tử đem lại, thanh toán bằng
tiền điện tử còn có hàng loạt ưu điểm nổi bật như: