LUẬN VĂN:
Thực trạng và xu hướng biến động của các
nhân tố tác động tới thị trường xuất khẩu
hàng dệt may thời gian qua
Lời mở đầu
Ngày nay, khi nền kinh tế thị trường đã phát triển, hàng hoá đã được lưu thông
rộng rãi trong các khu vực, các nước khác nhau trên thế giới. Chính sách mở cửa của
Đảng và Nhà nước đã làm thay đổi cơ bản bộ mặt của nền kinh tế. Các doanh nghiệp
trong nước cũng như các doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh tại Việt Nam luôn tìm
kiếm cho mình những cơ hội kinh doanh mới nhằm thu được lợi nhuận tối đa, đồng thời
bảo đảm được các mục tiêu an toàn và thế lực cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, để thực hiện tất cả các mục tiêu đó không phải là điều đơn giản, đôi khi
phải trả những cái giá rất đắt, thậm chí có thể thất bại dẫn đến phá sản. Nghiên cứu vấn
đề này, nhiều nhà kinh tế cho thầy rằng sự thành công hay thất bại của một ngành trên
thương trường phụ thuộc rất lớn vào chiến lược cạnh tranh mà họ đã đề ra. Đã biết rằng,
kinh tế thị trường không chỉ là chiếc “nôi” cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp mà còn là một “đấu trường”. Trên thị trường luôn diễn ra sự cạnh tranh
gay gắt khốc liệt giữa các doanh nghiệp nhằm giành lấy khách hàng. Tìm được các bí
quyết để cạnh tranh có hiệu quả là tìm ra bí quyết của sự tăng trưởng, quyết định vận
mệnh của doanh nghiệp .
Công cuộc CNH, HĐH đất nước đã đem lại cho nền kinh tế nước ta một sinh khí mới và
trong đó có ngành công nghiệp dệt may với những động lực và hướng phát triển mới.
Cũng như quá trình phát triển của nhiều nước trên thế giới, trong giai đoạn đầu của
quá trình công nghiệp hoá, ngành dệt may đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế
Việt Nam, với vai trò vừa cung cấp hàng hoá trong nước vừa tạo điều kiện mở rộng
thương mại quốc tế, thu hút nhiều lao động, tạo ưu thế cạnh tranh cho các sản phẩm trên
thị trường thế giới.
Dệt may là ngành xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, không chỉ tạo lợi nhuận mà
còn thu hút một lượng lao động rất lớn. Trong 10 năm trở lại đây, ngành dệt may đã
chứng tỏ là một ngành công nghiệp mũi nhọn trong nền kinh tế, có những bước tiến vượt
bậc trong lĩnh vực xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu tăng liên tục trong thời gian qua với
tốc độ tăng trưởng bình quân 24,8%/năm, vươn lên đứng thứ 2 trong cả nước về kim
ngạch xuất khẩu, sau ngành dầu khí. Năm 2001, kim ngạch hàng dệt may đạt 2 tỷ gấp
16,9 lần so với năm 1990 và chiếm tỷ trọng13,25% trong cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu.
Trong 10 năm qua chúng ta đều thấy rõ tốc độ tăng trưởng của ngành tăng khá nhanh,
nhưng từ năm 1998 đến nay tốc độ tăng lại chậm dần, năm 1999 chỉ còn 9% riêng quý 1
năm 2002 xuất khẩu hàng dệt may ước đạt 450 triệu USD, tăng không đáng kể so cùng
kỳ năm trước.
Tuy nhiên, liệu mặt hàng dệt may của nước ta cũng như toàn ngành dệt may tới đây
có tiếp tục duy trì được tốc độ phát triển trở thành một trong những ngành công nghiệp
mũi nhọn của nước ta hay không?. Vấn đề này chỉ có thể giải đáp dựa trên cơ sở những
kết quả nghiên cứu dự báo về triển vọng thị trường thế giới mặt hàng này cũng như lợi
thế và năng lực phát triển ngành dệt may của Việt Nam. Những biến động trên thị trường
thế giới trong thời gian qua đã tác động mạnh mẽ đến thị trường dệt may nói chung và
ngành dệt, may Việt Nam nói riêng càng làm cho việc nghiên cứu về thị trường hàng dệt
may trở nên cấp thiết. Nhằm phân tích, đánh giá những thuận lợi và khó khăn của hàng
dệt may Việt Nam, trên cơ sở đó xác lập những căn cứ khoa học để dự báo khả năng cạnh
tranh của hàng dệt may Việt Nam cũng như đề xuất một số chính sách, giải pháp hỗ trợ
cho việc nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng dệt may trong nước thời gian tới.
Trong đề tài này, vì thời gian không cho phép và khối lượng tài liệu tham khảo hạn
chế . Bên cạnh đó, việc phân tích các nhân tố tác động tới thị trường xuất khẩu là một
khía cạnh rất rộng. Có rất nhiều các nhân tố tác động tới thị trường hàng hoá nói chung
và hàng dệt may nói riêng, nhưng trong phạm vi một đề án môn học tôi chỉ xin phép đi
sâu vào những nhân tố chủ yếu sau: Những nhân tố ảnh hưởng tới giá; Những nhân tố
ảnh hưởng tới chất lượng; Những nhân tố ảnh hưởng tới thị trường tiêu thụ.
Hy vọng qua đề án này chúng ta sẽ có một cách phân tích khái quát nhất tình hình
thị trường xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam hiện nay.
I. Cơ sở lý luận
1. Khái niệm, bản chất và vai trò của các nhân tố tác động tới thị trường xuất khẩu
hàng dệt may
1.1.Về giá cả
Theo C.Mác, giá trị hàng hoá bao gồm lao động sống và lao động quá khứ kết tinh
trong sản phẩm hay hàng hoá (C+V+m). Nó được tạo ra thông qua sản xuất và được hoàn
thành thông qua tiêu dùng. Trong nền kinh tế thị trường, giá cả là một hình thức biến
tướng của giá trị. Dưới tác động của các quy luật kinh tế, giá cả của một sản phẩm - hàng
hoá có thể biến động lên, xuống xoay quanh giá trị. Giá cả chịu tác động bởi rất nhiều
nhân tố, tuy nhiên có thể nói những nhân tố quan trọng nhất tác động đến giá cả đó là:
Chi phí đầu vào (C + V), bao gồm tư bản bất biến (máy móc, tài sản cố định) và tư bản
khả biến (tiền lương nhân công, nguồn nguyên, vật liệu...). Bên cạnh đó, giá cả hàng hoá
chịu sự tác động rất lớn của các quy luật kinh tế, đặc biệt là quy luật cung- cầu.
Giá cả là một trong những yếu tố quyết định sức cạnh tranh của sản phẩm. Một doanh
nghiệp có sản phẩm có chất lượng tốt, giá cả hợp lý thì luôn chiếm ưu thế trên thị trường.
Một doanh nghiệp nếu biết áp dụng những chính sách định giá linh hoạt, đa dạng... đó sẽ
là nhân tố quan trọng tạo nên thành công trong tiêu thụ sản phẩm. Sách lược định giá sản
phẩm chủ yếu phải căn cứ vào giá thành sản phẩm, nhu cầu thị trường và nhu cầu cạnh
tranh của thị trường để xác định. Cạnh tranh bằng giá cả phải tuỳ thuộc vào tình hình và
phải lấy giá thị trường làm chuẩn.
1.2.Về chất lượng, mẫu mã
Chất lượng, mẫu mã của sản phẩm là những tính chất, thuộc tính vốn có của sản
phẩm. Nó là một phần trong bản chất của hàng hoá với hai thuộc tính vốn có (giá trị và
giá trị sử dụng). Giá trị sử dụng (bao gồm chất lượng và mẫu mã của hàng hoá) được biểu
hiện ra bằng việc thoả mãn đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Chất lượng, mẫu mã
của sản phẩm là một yếu tố quan trọng không thể thiếu của hàng hoá, có tác động rất lớn
tới nhu cầu tiêu dùng của thị trường. Nhất là trong điều kiện hiện nay, khi mà đời sống
và nhu cầu con người ngày càng nâng cao, thì vấn đề chất lượng, mẫu mã càng trở nên
quan trọng và có ý nghĩa đối với việc tiêu thụ sản phẩm - hàng hoá.
1.3. Về thị trường tiêu thụ
Thị trường theo cách hiểu đơn giản là một không gian, trong đó sản phẩm của các
ngành được trao đổi và thực hiện khâu cuối cùng trong việc thực hiện giá trị hàng hoá (đó
là lưu thông, phân phối). Bất kỳ một hàng hoá nào cũng phải có thị trường tiêu thụ của
mình. Có nghĩa là trong phạm vi đó các doanh nghiệp có thể cạnh tranh hàng hoá với giá
cả thấp hơn so với giá các đối thủ khác. Mỗi một sản phẩm có một thị trường tiêu thụ
riêng, tuy nhiên giữa các thị trường của các nhà sản xuất vẫn có chỗ trống nên các hãng
vẫn có thể tăng sản lượng và mở rộng đầu tư và như vậy khoảng cách thị trường sẽ thu
hẹp lại.
2. Các yếu tố chi phối tới sự biến động của các nhân tố
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng tới giá cả
- Quan hệ cung cầu: Đây là nhân tố cơ bản bao trùm nhất chi phối trực tiếp giá
cả, đặc biệt đối với dệt may, một mặt hàng rất nhạy cảm vì may mặc không những là mặt
hàng thiết yếu hàng ngày đối với mọi người, mà hàng dệt may còn là mặt hàng cao cấp
đối với thị hiếu ngày càng cao của đại đa số người dân trên thế giới. Trong quan hệ cung
cầu này, cần quan tâm tới ảnh hưởng của cách mạng khoa học, nhất là hoá học và ảnh
hưởng của tốc độ tăng dân số đang chi phối giá dệt may.
- Giá nhân công và nguyên vật liệu đầu vào: Giá nhân công và nguyên vật liệu
đầu vào có ý nghĩa quan trọng tới lợi thế cạch tranh của hàng hoá. Nếu giá nhân công và
nguyên vật liệu cao sẽ làm cho giá đầu vào cao lên, điều đó dẫn tới giá của hàng hoá đó
trên thị trường sẽ cao lên và sẽ ảnh hưởng tới thị trường hàng hoá đó.
- Nhu cầu khách hàng: Hàng dệt may có yêu cầu phong phú và đa dạng tuỳ thuộc
vào đối tượng tiêu dùng, người tiêu dùng khác nhau về văn hoá, phong tục tập quán, tôn
giáo, khác nhau về khu vực địa lý, khí hậu, giới tính, tuổi tác… sẽ có nhu cầu rất khác
nhau về trang phục. Nghiên cứu thị trường để nắm vững nhu cầu tiêu dùng của từng
nhóm người trong các bộ phận thị trường khác nhau có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong
việc định giá của sản phẩm tiêu thụ.
- Sự canh tranh của các đối thủ khác: Xu thế toàn cầu hoá đang diến ra mạnh
mẽ, sự thâm nhập cũng như sự bành trướng của rất nhiều các đối thủ khác đã là cho sức
ép cạnh tranh được nâng cao. Điều này đã làm ảnh hưởng rất nhiều tới giá cả tiêu thụ. Để
đảm bảo tính cạnh tranh đó thì các ngành phải hạ thấp giá cả của mình dựa trên cơ sở hạ
thấp gía thành sản phẩm.
2.2. Các yếu tố tác động tới mẫu mã chất lượng
- Công nghệ: Ngày nay công nghệ thường được coi là sự kết hợp giữa “phần
cứng” và “phần mềm”. Phần cứng đó là trang thiết bị, khí cụ, nhà xưởng. Phần mềm bao
gồm: Thành phần con người có kỹ năng, tay nghề, kinh nghiệm của người lao động; thứ
hai là thành phần thông tin, bao gồm các bí quyết, quy trình, phương pháp, các dữ liệu và
các bản thiết kế; thứ ba là thành phần tổ chức, thể hiện trong việc bố trí, sắp xếp, điều
phối, quản lý. Bất kỳ quá trình nào cũng cần 4 thành phần nói trên. Sự kết hợp 4 thành
phần trên đây là điều kiện cơ bản đảm bảo cho hoạt động sản xuất đạt hiệu quả cao. Khoa
học công nghệ ngày càng phát triển, ngày càng được áp dụng nhiều và hoạt động sản