Thuốc chống nôn cho trẻ: Những tác dụng phụ

Thuốc chống nôn cho trẻ: Những tác

dụng phụ

Vừa qua, một cuộc khảo sát ở Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TPHCM) cho thấy trong các

loại ngộ độc được đưa vào cấp cứu, ngộ độc thuốc chiếm 50%, trong số đó thuốc

chống nôn chiếm tới 30%. Nguyên nhân là do nhiều người cho con dùng thuốc này

mà không hỏi ý kiến bác sĩ.

Theo các bác sĩ cho biết, nôn là triệu chứng đi kèm với một số bệnh lý như rối loạn tiêu

hoá, rối loạn tâm lý, viêm họng, cảm cúm, ho có đờm... Cho bé ăn không đúng cách cũng

có thể gây nôn. Ngoài ra, nôn còn là triệu chứng của một số bệnh nguy hiểm như viêm

não, viêm màng não... Thế nhưng, nhiều phụ huynh lại không ý thức được điều này. Cứ

thấy con nôn là họ ra hiệu mua ngay thuốc chống nôn về "nạp", không cần biết trẻ mắc

bệnh gì. Việc dùng thuốc tuỳ tiện như vậy rất dễ dẫn đến ngộ độc. Ngoài ra, với những

trường hợp trẻ mắc bệnh nặng, thuốc sẽ làm lu mờ triệu chứng bệnh, khiến việc chẩn

đoán trở nên khó khăn. Trong phạm vi bài này cung cấp thông tin về 2 loại thuốc chống

nôn thường sử dụng cho trẻ, những tác dụng, tác dụng phụ và mức độ nguy hiểm.

Domperidone

Domperidone (Motilium M) là thuốc chống nôn do sự phối hợp của tác động ngoại biên

(kích thích nhu động ruột, làm tăng lực co thắt một số cơ giúp thức ăn không chạy ngược

trở ra miệng) và ức chế vùng cảm ứng CTZ truyền tín hiệu về trung tâm nôn ở não.

Do không thấm qua hàng rào máu não nên tác động

ngoại biên là chủ yếu, do đó tác dụng chống nôn

không bằng metoclopramide và ít có khả năng gây

tác dụng không mong muốn trên hệ thần kinh trung

ương như (loạn trương lực cơ, trợn mắt nhìn lên,

ưỡn người, chứng ngồi, nằm không yên, đi lại

chậm chạp, mất thăng bằng, nhai chậm, nói

chậm..), buồn ngủ, đây là một ưu điểm so với

metoclopramide.

Tuy nhiên rối loạn và buồn ngủ vẫn xảy ra dù với

tỷ lệ rất thấp và thường do rối loạn tính thấm của

hàng rào máu não (trẻ đẻ non, trẻ có tổn thương màng não) hay hàng rào máu não phát

triển chưa hoàn chỉnh (trẻ nhỏ dưới 1 tuổi) hoặc do quá liều.

Thuốc dùng trị triệu chứng buồn nôn, nôn, cảm giác chướng và nặng bụng, khó tiêu sau

bữa ăn do thức ăn chậm xuống ruột, trào ngược dạ dày thực quản.

Metoclopramide

Ngoài tác động ngoại biên và ức chế vùng cảm ứng CTZ, metoclopramide tác động trực

tiếp ngay trung tâm gây nôn ở não nên được dùng để điều trị một số dạng nôn nặng, đã

biết nguyên nhân, do điều trị ung thư bằng hóa trị liệu hoặc nôn sau phẫu thuật.

Do làm dạ dày rỗng nhanh và giảm trào ngược từ tá tràng và dạ dày lên thực quản nên

còn sử dụng metoclopramide như một thuốc hỗ trợ nhu động ( khi trẻ bị trào ngược dạ

dày - thực quản hoặc ứ đọng dạ dày,..).

Do đi được vào não nên metoclopramide có thể gây ra phản ứng rối loạn ở trẻ, ngay cả

khi dùng liều bình thường. Phải chú ý bất cứ động tác không tự chủ nào xảy ra (thí dụ co

cứng cơ, động tác co giật bất thường nào ở đầu và mặt). Nhìn chung những phản ứng

này xảy ra khi bắt đầu dùng thuốc, khoảng 1-3 giờ sau liều cuối cùng hoặc cũng có thể

xảy ra sau khi chỉ dùng một liều.

Không tự ý cho trẻ dùng

thuốc chống nôn, vì sao?

Khi phụ huynh tự ý sử

Thuốc có thể gây ra hội chứng an thần ác tính (sốt không rõ dụng các thuốc chống nôn

nguyên nhân có hoặc không kèm theo xanh xao, cứng cơ,..). có thể làm che lấp triệu

Metoclopramide chống chỉ định đối với trẻ động kinh vì có chứng của bệnh nguy

thể làm cơn động kinh nặng hơn và nhanh hơn. Thận trọng hiểm, hoặc làm cho trẻ bị

dùng metoclopramide đối với trẻ bệnh hen do có thể tăng những tác dụng phụ rất

nguy cơ co thắt phế quản. phức tạp của các thuốc

chống nôn gây ra. Bởi vậy, Trong Y văn với những trường hợp đặc biệt vẫn cho phép

trong bất kỳ trường hợp sử dụng cho trẻ sơ sinh, tuy nhiên mọi trẻ chỉ được sử dụng

nào, chỉ có bác sĩ mới có với sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc. Dạng

thể xác định được nguyên thuốc viên thì không thích hợp sử dụng cho trẻ dưới 6 tuổi

nhân trẻ bị nôn, và loại trừ (hay dưới 20 kg).

được các bệnh lý nguy Nên lưu ý rằng liều dùng của metoclopramide là rất nhỏ hiểm mà nôn chỉ là một chính vì vậy đã có những trường hợp quá liều do tự ý dùng biểu hiện và có sử dụng thuốc này. thuốc chống nôn hay Một số lời khuyên không? dùng loại nào, liều

Nếu trẻ bị nôn nhiều lần, trẻ sẽ bị mất nước và các chất điện lượng...?

giải nên phải cho trẻ bù lại bằng thức ăn lỏng hoặc các dung

dịch bù nước như Oresol, Hydrite.

Khi trẻ dùng thuốc chống nôn, nếu phụ huynh thấy có những triệu chứng bất thường như

đã kể trên thì phải dừng thuốc ngay và báo cho bác sĩ.

DS. Thúy Nga