THUYEÂN TAÉC PHOÅI (PULMONARY EMBOLISM ; VENOUS THROMBOEMBOLISM; ACUTE PULMONARY THROMBOEMBOLISM
Hoa Kyø : 500000- 600000/ naêm 150000- 200000/ naêm
Taàn suaát töû vong : 1/1000 daân- Taêng gaáp 2 moãi 10 tuoåi
1
PGS- TS PHAÏM NGUYEÃN VINH VIEÄN TIM TP. HCM
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
SINH LYÙ BEÄNH
(cid:190) Virchow (1856): - Toån thöông khu truù thaønh maïch
- Tình traïng taêng ñoâng - ÖÙ treäï tuaàn hoaøn
(cid:190) Tình traïng taêng ñoâng (td: ↓ Protein S, ↓ Protein C,
↓ Anti Thrombin III)
(cid:190) Caùc tình traïng maéc phaûi coù theå laøm naëng huyeát
khoái TM
(cid:190) Haäu quaû sinh lyù beänh cuûa thuyeân taéc phoåi
2
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CAÙC TÌNH TRAÏNG TAÊNG ÑOÂNG PHOÁI HÔÏP VÔÙI HUYEÁT KHOÁI TÓNH MAÏCH
Tình traïng taêng ñoâng
Nghieân cöùu
Nhaän xeùt
Bieán chuûng di theå yeáu toá V
Zoller
Khaùng vôùi Protein C hoaït hoùa
Allaart
Bieán chuûng di theå Protein C
Gladson
Khieám khuyeát Protein S
Bertina Ridker Thay theá Arginine 506 cuûa yeáu toá V baèng Glutamine ; daãn ñeán yeáu toá V khaùng ñöôïc söï baát hoaït cuûa Protein C hoaït hoùa (yeáu toá V Leiden) Boái caûnh phaân töû ña daïng ñoái vôùi söï ñoái khaùng Protein C hoaït hoùa Phoái hôïp vôùi söï khieám khuyeát Protein C Protein S laø ñoàng yeáu toá cuûa Protein C
3
TL: Heart Disease, WB Saunders Co 6th 2001, p.1886
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CAÙC TÌNH TRAÏNG TAÊNG ÑOÂNG PHOÁI HÔÏP VÔÙI HUYEÁT KHOÁI TÓNH MAÏCH
Tình traïng taêng ñoâng
Nghieân cöùu
Nhaän xeùt
Khieám khuyeát Antithrombin III Hirsh
Di truyeàn troäi treân nhieãm saéc theå thöôøng (autosome)
Khieám khuyeát Plasminogen
Hach-Wunderle Chöùc naêng Plasminogen hieän
Khaùng theå khaùng Phospholipid
Hughes
Gia taêng noàng ñoä yeáu toá VIII
Koster
dieän vaãn bình thöôøng Bao goàm khaùng theå anticardiolipin vaø chaát khaùng ñoâng Lupus. Nguy cô huyeát khoái TM taêng gaáp 5 laàn. Nguy cô cao hôn ôû beänh nhaân coù theâm yeáu toá V > 1500 ñôn vò/l
TL: Heart Disease, WB Saunders Co, 6th 2001, p.1886
4
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
TAÀN SUAÁT VEÀ SÖÏ KHIEÁM KHUYEÁT CAÙC PROTEIN ÑOÂNG MAÙU COÅ ÑIEÅN, XAÛY RA ÔÛ BEÄNH NHAÂN COÙ HUYEÁT KHOÁI TÓNH MAÏCH
Baát thöôøng
Gladson
Heijboer
Malm
(N = 141) (%)
(N = 277) (%)
(N = 439) (%)
Protein C Protein S Antithrombin Plasminogen
4 5 3 2
3 2 1 1
2 2 1 0,5
5
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CAÙC TÌNH TRAÏNG MAÉC PHAÛI COÙ THEÅ LAØM NAËNG HUYEÁT KHOÁI TM
+ Phaãu thuaät/Baát ñoäng/Chaán thöông + Beùo phì + Tuoåi cao + Thuoác vieân ngöøa thai/Thai kyø/ Haäu saûn + Ung thö (ñoâi khi laø adenocarcinoma tieàm aån)
vaø hoùa trò ung thö
+ TBMMN/Toån thöông tuûy soáng + Catheùter trung taâm ñaët laâu
6
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
SINH LYÙ BEÄNH CUÛA ROÁI LOAÏN CHÖÙC NAÊNG THAÁT PHAÛI/THUYEÂN TAÉC PHOÅI
Thuyeân taéc phoåi
Ngheõn cô hoïc
Yeáu toá thaàn kinh theå dòch
↑ aùp löïc ÑMP
↑ söùc caêng thaønh maïch
↑ haäu taûi TP
↑ nhu caàu O2 TP
Daõn/roái loaïn chöùc naêng TP
Thieáu maùu cuïc boä TP
↓ cung caáp O2 TP
↓ Cung löôïng TP
vaùch lieân thaát phoàng veà TT
↓ tieàn taûi TT
↓ töôùi maùu ÑMV
↓ töôùi maùu heä thoáng
↓ Cung löôïng TT
TL :Heart Disease, WB Saunders Co 5th, 1997
7
↓ töôùi maùu heä thoáng
ÑMP : Ñoäng maïch phoåi TP : Thaát phaûi
TT : Thaát traùi
Haï HA
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG Taàn suaát trieäu chöùng cô naêng vaø thöïc theå cuûa 327 beänh nhaân TTP
TC/TT
Taàn suaát (%)
Taàn suaát (%) 88
- Hoâ haáp > 16 laàn/phuùt
92
74 14
TC/CN - Ñau ngöïc Kieåu maøng phoåi Khoâng kieåu maøng phoåi - Khoù thôû - Lo sôï - Ho - Khaùi huyeát - Moà hoâi - Ngaát
84 59 53 30 27 13
8
- Ran - T2 ↑ (P2) - Maïch > 100/ph - Soát > 37o8 C - Vieâm tónh maïch - Tieáng ngöïa phi - Phuø - AÂm thoåi - Tím taùi
58 53 44 43 32 34 24 23 19
•TL: Am J Med 62: 355-360, 1977
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
TC/TT
Taàn suaát (%)
BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG Taàn suaát trieäu chöùng cuûa 117 beänh nhaân TTP tröoùc ñoù khoâng coù beänh tim phoåi Taàn suaát % 73 66
- Thôû nhanh (>20 laàn/phuùt) 70 51 - Ran
TC/CN - Khoù thôû - Ñau ngöïc kieåu maøng phoåi - Ho - Phuø caúng chaân - Ñau caúng chaân - Khaùi huyeát
37 28 26 13 30 24 23 11
10 9 4
- Hoài hoäp - Thôû rít - Ñau gioáng côn ñau thaét ngöïc
- Tim nhanh (>100/ph) - T4 - T2 ↑ (P2) - Bieåu hieän laâm saøng cuûa huyeát khoái TM saâu - Toaùt moà hoâi - Soát > 38o5 C - Daáu Homans - Daáu naâng thaát phaûi - T3 - Tieáng coï maïng phoåi
9
- Tím taùi 11 7 4 4 3 3 1
TL: Chest 100: 598, 1991
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
TRIEÄU CHÖÙNG CÔ NAÊNG VAØ THÖÏC THEÅ ÔÛ 2454 BEÄNH NHAÂN THUYEÂN TAÉC PHOÅI TRONG N/C ICOPER (INTERNATIONAL COOPERATIVE PULMONARY EMBOLISM REGISTRY)
Trieäu chöùng Khoù thôû Thôû nhanh > 20/ph Tim nhanh > 100/ph Ñau ngöïc Ho Ngaát Khaùi huyeát
% 82 60 40 49 20 14 7
10
TL: Lancet 353 : 1386,1999
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG Saùu hoäi chöùng cuûa Thuyeân taéc phoåi caáp (1)
Hoäi chöùng
Bieåu hieän
Ñieàu trò
•OÀ aït
Roái loaïn chöùc naêng TP coù
Khoù thôû, ngaát, tím, haï HA keùo daøi ; ngheõn > 50% ÑM phoåi
Heparin vaø thuoác tan cuïc maùu hoaëc can thieäp cô hoïc - nt-
coù
•Vöøa ñeán nhieàu HA bình thöôøng ; > 30% toån thöông ôû xaï kyù phoåi
•Ít ñeán vöøa
HA bình thöôøng
Heparin
khoâng
hieám
Heparin vaø khaùng vieâm khoâng Steroid
•Nhoài maùu phoåi Ñau ngöïc kieåu maøng phoåi; khaùi huyeát ; tieáng coï maøng phoåi ; hình aûnh ñaëc phoåi ; thuyeân taéc ngoaïi vi
11
TL: Atlas of Heart Disease ; Current Medicine 1995. Vol III, p 7.1- 7.112
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG Saùu hoäi chöùng cuûa Thuyeân taéc phoåi caáp (2)
Hoäi chöùng
Bieåu hieän
Ñieàu trò
Roái loaïn chöùc naêng TP
hieám
thay ñoåi
•Thuyeân taéc ngöôïc doøng
Thuyeân taéc heä thoáng ñoät ngoät (TD : TBMMN)
hieám
naâng ñôõ
Thöôøng gaëp nhaát : khí, môõ, maûnh böôùu, nöôùc oái
•Thuyeân taéc khoâng do huyeát khoái
TL: Atlas of Heart Disease ; Current Medicine 1995. Vol III, p 7.1- 7.12
12
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN
(cid:88) Laâm saøng: khoâng ñaëc hieäu
(cid:88) CLS: - ECG
- Sieâu aâm maïch maùu, sieâu aâm tim - Xaï kyù phoåi - Ñònh löôïng D- dimer trong huyeát töông - CT xoaén oác - aûnh coäng höôûng töø - chuïp mach maùu phoåi (tieâu chuaån vaøng)
13
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN Tieâu sôïi huyeát noäi sinh vaø söï phoùng thích D-dimer
Hoïat hoùa
(chaát thoaùi bieán cuûa Fibrinogen)
(Tieâu sôïi huyeát)
14
(noái cheùo chaát thoaùi bieán cuûa Fibrinogen coù chöùa D-dimer)
TL: N. Engl J Med 1998; 339: 93-104
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN BIEÅU HIEÄN ÑTÑ CUÛA THUYEÂN TAÉC PHOÅI
+ Bloác nhaùnh phaûi hoaøn toaøn hay khoâng hoaøn
toaøn
+ S ôû DI vaø aVL > 1,5 mm + Vuøng chuyeån tieáp leäch veà V5 + Qs ôû DIII vaø aVF, nhöng khoâng coù ôû DII + Truïc QRS > 90o hoaëc truïc khoâng xaùc ñònh + Ñieän theá thaáp ôû chuyeån ñaïo chi + Soùng T ñaûo ôû DIII vaø aVF hoaëc ôû V1-V4
15
TL: Am J Cardiol 73: 298,1994
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN Bieåu hieän treân Xquang ngöïc cuûa Thuyeân taéc phoåi
Taàn suaát % 15 - 30
Daáu hieäu •Bình thöôøng •Baát thöôøng
25 – 26
- Cô hoaønh nhoâ cao moät beân - Boùng môø
Nhoài maùu Xuaát huyeát
- Traøn dòch maøng phoåi - Daõn ÑMP - Xeïp phoåi - Giaûm töôùi maùu phoåi khu truù
10 50 40 – 50 15 – 20 20 15 – 50
16
•TL: Mayo Clinic Practice of Cardiology Mosby 1996, p. 1837- 1851
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN : SIEÂU AÂM TÓNH MAÏCH VAØ ÑO KHÍ MAÙU ÑOÄNG MAÏCH
+ Sieâu aâm TM : tìm huyeát khoái TM saâu (50%)
(TM khoâng ñeø beïp ñöôïc)
+ Khí maùu ÑM : khoâng giuùp chaån ñoaùn
17
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN DAÁU HIEÄU SIEÂU AÂM CUÛA THUYEÂN TAÉC PHOÅI
+ Thaáy tröïc tieáp cuïc maùu ñoâng (hieám) + Daõn thaát phaûi* + Giaûm ñoäng thaát phaûi (ngoaïi tröø moûm tim) + Vaän ñoäng baát thöôøng vaùch lieân thaát + Hôû van 3 laù + Daõn ÑMP + Maát daáu hieäu xeïp TMC vaøo kyø hít vaøo
* Daõn TP : ñöôøng kính TP cuoái taâm tröông > 30 mm hoaëc tyû leä ñöôøng
18
kính TP/TT > 1 ôû maët caét 4 buoàng
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHAÅN ÑOAÙN : CT XOAÉN OÁC VAØ AÛNH HÖÔÛNG COÄNG TÖØ Ñoä nhaïy caûm vaø ñoä ñaëc hieäu caû 2 : töông ñöông
Nghieân cöùu(tham khaûo) Soá beänh nhaân Ñoä nhaäy caûm Ñoä ñaëc hieäu
Helical CT (CT xoaén oác) •Goodman (66)
20
72 124 28 42 45
80* 63+ 90 97 73 100 95
92* 89+ 86 98 97 96 97
•Remy-Jardin (67) •Van Rossum (70) •Sostman (64) •Remy-Jardin (68) •Van Rossum (71) Electron-beam CT •Teigen (75) •Teigen (69)
60 25
65 95
97 80
19
•TL: Textbook of Cardiovascular Medicine Lippincott Raven 1998, p.735
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
QUI TRÌNH CHAÅN ÑOAÙN THUYEÂN TAÉC PHOÅI TAÏI BRIGHAM AND WOMEN’S HOSPITAL
Xquang ngöïc/traéc nghieäm nhanh D-Dimer ELISA
- Xaï kyù phoåi
hoaëc
AÂm nghieäm Döông
- CT xoaén oác ngöïc
Ngöng
Khaû naêng maéc beänh cao Trung gian
Bình thöôøng/gaàn bình thöôøng
Sieâu aâm ngöng Ñieàu trò
AÂm nghieäm
Döông nghieäm
20
TL : Heart Disease, WB Saunders Co 6th 2001, p.1896
Chuïp ÑMP Ñieàu trò
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
QUI TRÌNH CHAÅN ÑOAÙN THUYEÂN TAÉC PHOÅI TRONG ÑIEÀU KIEÄN HIEÄN NAY ÔÛ VN
Beänh söû - khaùm thöïc theå - ECG
- Xquang ngöïc
- Sieâu aâm tim + D-dimer ELISA
- Sieâu aâm maïch maùu
Khoâng nghi ngôø coù
(chæ 1/4 TN)
Chuïp ÑMP
21
ngöng Ñieàu trò
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CAÙC BEÄNH CAÀN PHAÂN BIEÄT VÔÙI THUYEÂN TAÉC PHOÅI
Suyeãn
Phuø phoåi
Taêng aùp ÑMP tieân phaùt
+ Vieâm phoåi hoaëc Vieâm pheá quaûn + + Ñôït naëng cuûa beänh phoåi maïn taéc ngheõn + Nhoài maùu cô tim + + Boùc taùch ñoäng maïch chuû + Cheïn tim + Ung thö phoåi + + Gaãy xuông söôøn Traøn khí maøng phoåi + + Vieâm khôùp suïn söôøn + Traïng thaùi lo laéng + Ñau cô xöông ngöïc
22
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
ÑIEÀU TRÒ
+ Ñieàu trò baèng khaùng ñoâng (Heparin, Khaùng
Vit K, Dextran)
+ Thuoác tan cuïc maùu
+ Ñieàu trò phoøng ngöøa baèng maøng loïc ôû TMC
döôùi
23
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
ÑIEÀU TRÒ
Löôïng ñònh nguy cô
TTP nheï hay vöøa ;
Huyeát aùp thaáp vaø/hoaëc giaûm ñoäng thaát phaûi
chöùc naêng TP bình thöôøng
Chæ duøng khaùng ñoâng
Khaùng ñoâng
Can thieäp cô hoïc
Thuoác tan cuïc maùu
Loïc trong TMC döôùi
Gôõ boû cuïc maùu
TTP : thuyeân taéc phoåi
thuyeân taéc
TMC : Tónh maïch chuû
* Catheter
TP : Thaát phaûi
* Phaãu thuaät
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
ÑIEÀU TRÒ BAÈNG KHAÙNG ÑOÂNG Baûng chæ daãn cuûa “Raschke” giuùp söû duïng Heparin theo caân naëng
Söï thay ñoåi •Lieàu Heparin ñaàu tieân •aPTT < 35 giaây (< 1,2 x chöùng)
Lieàu löôïng heparin 80 ñv/kg/bolus, sau ñoù 18 ñv/kg/giôø 80 ñv/kg/bolus sau ñoù taêng lieàu TTM 4ñv/kg/giôø
•aPTT 35 – 45 giaây (1,2 –1,5 x chöùng) 40 ñv/kg/bolus, sau ñoù taêng lieàu
TTM 2 ñv/kg/giôø
•aPTT 46 – 70 giaây (1,5 – 2,3x chöùng) khoâng thay ñoåi •aPTT 71 – 90 giaây (2,3 – 3 x chöùng) •aPTT > 90 giaây (> 3x chöùng)
giaûm TTM 2 ñv/kg/giôø ngöng TTM 1 giôø ; sau giaûm TTM 3 ñv/kg/giôø
25
TL: Ann Intern Med 119: 874,1993
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG THUOÁC KHAÙNG ÑOÂNG (1)
•Lieàu bolus Heparin
5000 ñv TM
•Lieàu duy trì ñaàu tieân
32 000ñv TTM/24 giôø hoaëc 17 000 ñv Tdd moãi 12 giôø chænh lieàu sau lieàu ñaàu vaøo giôø thöù 12
•Chænh lieàu heparin moãi 6 giôø theo baûng chæ daãn. Duy trì aPTT ôû möùc ñieàu trò
•Khôûi ñaàu söû duïng Warfarin 10 mg (hoaëc khaùng Vit K khaùc) vaøo giôø 24 vaø 10 mg nöõa vaøo ngaøy keá tieáp
•Thôøi gian truøng laáp giöõa Heparin vaø Warfarin ít nhaát laø 4 ngaøy
26
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG THUOÁC KHAÙNG ÑOÂNG (2)
•Thöû thôøi gian Prothrombine (PT) moãi ngaøy, chænh lieàu Warfarin ñeå giöõ INR ôû khoaûng 2-3
•Söû duïng Heparin ít nhaát 5 ngaøy, chæ ngöng khi INR trong möùc ñieàu trò ít nhaát 2 ngaøy lieân tieáp
•Tieáp tuïc söû duïng Warfarin trong 3 thaùng, thöû PT moãi ngaøy tôùi möùc ñieàu trò, sau ñoù 3 laàn trong tuaàn leã ñaàu tieân, 2 laàn moãi tuaàn trong 2 tuaàn keá tieáp ; khi lieàu ñieàu trò ñaõ oån ñònh, thöû moãi 2 tuaàn
27
•Tröôùc ñieàu trò, ño noàng ñoä hemoglobin, tieåu caàu, PT vaø aPTT. Ñeám tieåu caàu moãi ngaøy cho tôùi khi ngöng Heparin •
TL: Circulation 93: 2212-2245, 1996
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
HEPARIN TROÏNG LÖÔÏNG PHAÂN TÖÛ THAÁP (LMWH) TRONG ÑIEÀU TRÒ HUYEÁT KHOÁI TM SAÂU VAØ TTP
• 1998 FDA ñoàng yù :
Beänh lyù Huyeát khoái TM
Khaùng ñoâng - Enoxaparin 1mg/kg/12h/
saâu khoâng keøm TTP
ít nhaát 5 ngaøy
- Warfarin töø ngaøy 1
(INR: 2-3)
Huyeát khoái TM saâu
keøm TTP
- Cuøng lieàu löôïng Enoxaprin hoaëc Enoxaparin 1,5mg/kg/12h
28
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
ÑIEÀU TRÒ KHAÙNG ÑOÂNG BAÈNG DEXTRAN
+ Dextran : ngaên chaën keát dính HC, tieåu caàu vaø
keát cuïm baïch caàu
+ Chæ ñònh : ôû beänh nhaân coù nguy cô xuaát huyeát
giaûm tieåu caàu do Heparin
+ Lieàu traéc nghieäm : 20ml Dextran 40 TTM
+ Lieàu duy trì : Dextran 40, 20ml/giôø/ 5 ngaøy
+ Uoáng keøm khaùng Vit K
29
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
ÑIEÀU TRÒ KHAÙNG ÑOÂNG BAÈNG THUOÁC KHAÙNG VIT K
+ Ngaên chaën hoaït hoùa yeáu toá II, VII, IX, X
+ Taùc duïng taêng ñoâng vaøo 3-5 ngaøy ñaàu ñieàu
trò/ beänh nhaân ñang trong tình traïng taïo huyeát khoái (Protein C vaø S ↓)
⇒ Duøng khaùng Vit K ngay ngaøy ñaàu Heparin
hoaëc Dextran
30
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHÆ ÑÒNH ÑAËT MAØNG LOÏC ÔÛ TMC DÖÔÙI
1. Beänh nhaân Thuyeân taéc phoåi, nhöng choáng chæ ñònh duøng thuoác khaùng ñoâng.
a. Ñang xuaát huyeát (TD : XHTH) b. E ngaïi xuaát huyeát naëng (TD : sau giaûi phaãu soï) c. Ñang bò bieán chöùng cuûa thuoác khaùng ñoâng (TD : giaûm tieàu caàu do
Heparin)
d. Döï truø hoùa trò lieäu tích cöïc ung thö (coù khaû naêng giaûm baïch caàu vaø
tieåu caàu)
2. Thaát baïi cuûa khaùng ñoâng duø ñaõ ñieàu trò ñuû (TD : Thuyeân taéc phoåi taùi phaùt) 3. Phoøng ngöøa cho beänh nhaân nguy cô cao
a. Huyeát khoái TM tieán trieån hoaëc lan roäng b. Phoái hôïp vôùi gôõ boû cuïc maùu ñoâng thuyeân taéc baèng catheter hay baèng
phaãu thuaät
c. Taêng aùp ÑMP naëng hay taâm pheá
31
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
MAØNG LOÏC KIEÅU TOÅ CHIM CUÛA BIRD (BIRD/S NEST FILTER)
TL : Goldhaber SZ, Atlas of Heart Disease Philadelphia, Current Medicine 1995, Vol III, p. 12.1 - 12.14 32
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHÆ ÑÒNH THUOÁC TAN CUÏC MAÙU TRONG ÑIEÀU TRÒ THUYEÂN TAÉC PHOÅI
+
Haï HA do Thuyeân taéc phoåi
+
Giaûm oxy maùu naëng
+
Khieám khuyeát töôùi maùu > 1 thuøy phoåi
+
Roái loaïn chöùc naêng thaát phaûi do Thuyeân taéc phoåi
+
Huyeát khoái TM saâu lan roäng
TL: Textbook of Cardiovascular Medicine Lippincott- Raven 1998, p.727-744
33
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
LIEÀU LÖÔÏNG THUOÁC TAN CUÏC MAÙU SÖÛ DUÏNG TRONG ÑIEÀU TRÒ THUYEÂN TAÉC PHOÅI CAÁP
•Streptokinase
- Lieàu taán coâng 250.000 ñv/TTM 30 phuùt ; sau ñoù
100.000 ñv/giôø/24 giôø*
•Urokinase
- 2000 ñv/lb TM (lieàu taán coâng trong 10 phuùt).
Sau ñoù 2000 ñ/lb/giôø töø 12-24 giôø
•tPA (Alteplase – Actilyse ®)
- 100 mg TM/2giôø
TL: Textbook of Cardiovascular Medicine Lippincott- Raven 1998, p.727-744
34
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
CHOÁNG CHÆ ÑÒNH SÖÛ DUÏNG THUOÁC TAN CUÏC MAÙU TRONG ÑIEÀU TRÒ THUYEÂN TAÉC PHOÅI CAÁP
•Tuyeät ñoái
• Böôùu naõo hoaëc Ñoät quî xuaát huyeát • Môùi bò chaán thöông ñaàu hay phaãu thuaät ñaàu • Xuaát huyeát noäi ñang bò hay môùi bò
•Töông ñoái
• Giaûm tieåu caàu hay beänh veà ñoâng maùu • THA naëng khoâng kieåm soaùt ñöôïc • Ñang hoài söùc tim phoåi • Phaãu thuaät hoaëc sinh thieát trong voøng 10 ngaøy tröôùc
35
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
PHOØNG NGÖØA HUYEÁT KHOÁI TM SAÂU VAØ THUYEÂN TAÉC PHOÅI (1)
Tröôøng hôïp
Caùch phoøng ngöøa
Phaãu thuaät toång quaùt
Heparin khoâng phaân ñoaïn, 5000 ñv x 2-3 laàn/ngaøy Enoxaparin, 40mg/ngaøy/Tdd Dalteparin, 2500 hoaëc 5000 ñv/ngaøy/Tdd Nadroparin, 3100 ñv/ng/Tdd; coù hay khoâng keøm vôù eùp
Thay hoaøn toaøn khôùp haùng
Warfarin (giöõø INR 2,5) EÙp baèng khí töøng luùc Enoxaparin, 30 mg x 2/ngaøy/Tdd Danaparoid 750 v x 2/ngaøy/Tdd
36
TL: N. Engl. J Med 1998; 339: 93-104
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
PHOØNG NGÖØA HUYEÁT KHOÁI TM SAÂU VAØ THUYEÂN TAÉC PHOÅI (2)
Tröôøng hôïp
Caùch phoøng ngöøa
Thay hoaøn toaøn khôùp goái
Enoxaparin, 30 mg x 2/ngaøy/Tdd Ardeparin, 50 mg x 2/ngaøy/Tdd
Phaãu thuaät thaàn kinh
Chaán thöông (ngoaøi soï)
Vôù eùp vaø eùp baèng khí töøng luùc ; keøm hay khoâng keøm Heparin khoâng phaân ñoaïn 5000 ñv x 2/ngaøy Enoxaparin 30 mg x 2/ngaøy/Tdd
Phaãu thuaät loàng ngöïc
Vôù eùp, eùp baèng khí töøng luùc vaø Heparin khoâng phaân ñoaïn 5000 ñv x 3/ngaøy
TL: N. Engl. J Med 1998; 339: 93-104
37
THUYEÂN TAÉC PHOÅI
PHOØNG NGÖØA HUYEÁT KHOÁI TM SAÂU VAØ THUYEÂN TAÉC PHOÅI (3)
Caùch phoøng ngöøa
Tröôøng hôïp Phaãu thuaät baéc caàu ÑMV
khoâng bieán chöùng
Vôù eùp, keøm hay khoâng keøm Heparin khoâng phaân ñoaïn 5000 ñv x 2-3/ngaøy
Beänh noäi khoa toång quaùt
caàn nhaäp vieän
Vôù eùp, eùp baèng khí töøng luùc hoaëc Heparin khoâng phaân ñoaïn 5000 ñv x 2-3/ngaøy
Beänh nhaân naèm trong saên soùc Vôù eùp, eùp baèng khí töøng luùc, keøm hay khoâng
tích cöïc
keøm Heparin khoâng phaân ñoaïn 5000 ñv x 2-3/ngaøy
Thai kyø
Dalteparin 5000 ñv/ngaøy Tdd Enoxaparin 40 mg/ngaøy Tdd
38
TL: N. Engl. J Med 1998; 339: 93-104