1
CHÆÅNG 2
MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊ VAÌ CHOÜN THÄNG SÄÚ
TÊNH TOAÏN CHO CAÏC HÃÛ THÄÚNG ÂIÃÖU HOAÌ
Âãø thiãút kãú hãû thäúng âiãöu hoaì khäng khê cáön phaíi tiãún haình choün caïc thäng säú tênh toaïn
cuía khäng khê ngoaìi tråìi vaì thäng säú tiãûn nghi trong nhaì. Caïc thäng säú âoï bao gäöm:
- Nhiãût âäü t (oC) . ü
- Âäü áøm tæång âäúi ϕ (%) .
- Täúc âäü chuyãøn âäüng khäng khê trong phoìng ω (m/s) .
- Âäü äön cho pheïp trong phoìng Lp (dB) .
- Læåüng khê tæåi cung cáúp LN (m3/s) .
- Näöng âäü cho pheïp cuía caïc cháút âäüc haûi trong phoìng .
2.1 AÍNH HÆÅÍNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG TÅÏI CON NGÆÅÌI VAÌ SAÍN XUÁÚT
2.1.1 AÍnh hæåíng cuía mäi træåìng âãún con ngæåìi
2.1.1.1 Nhiãût âäü.
Nhiãût âäü laì yãúu täú gáy caím giaïc noïng laûnh âäúi våïi con ngæåìi. Cå thãø con ngæåìi coï nhiãût
âäü laì tct = 37oC. Trong quaï trçnh váûn âäüng cå thãø con ngæåìi luän luän toaí ra nhiãût læåüng qtoía.
Læåüng nhiãût do cå thãø toaí ra phuû thuäüc vaìo cæåìng âäü váûn âäüng. Âãø duy trç thán nhiãût cå thãø
thæåìng xuyãn trao âäøi nhiãût våïi mäi træåìng. Sæû trao âäøi nhiãût âoï seî biãún âäøi tæång æïng våïi
cæåìng âäü váûn âäüng. Coï 2 hçnh thæïc trao âäøi nhiãût våïi mäi træåìng xung quanh.
-
Truyãön nhiãût : Truyãön nhiãût tæì cå thãø con ngæåìi vaìo mäi træåìng xung quanh dæåïi 3
caïch: dáùn nhiãût, âäúi læu vaì bæïc xaû. Noïi chung nhiãût læåüng trao âäøi theo hçnh thæïc truyãön nhiãût
phuû thuäüc chuí yãúu vaìo âäü chãnh nhiãût âäü giæîa cå thãø vaì mäi træåìng xung quanh. Læåüng nhiãût
trao âäøi naìy goüi laì nhiãût hiãûn . Kyï hiãûu qh
Khi nhiãût âäü mäi træåìng tmt nhoí hån thán nhiãût, cå thãø truyãön nhiãût cho mäi træåìng, khi
nhiãût âäü mäi træåìng låïn hån thán nhiãût thç cå thãø nháûn nhiãût tæì mäi træåìng. Khi nhiãût âäü mäi
træåìng beï, ∆t = tct-tmt låïn, qhí låïn, cå thãø máút nhiãöu nhiãût nãn coï caím giaïc laûnh vaì ngæåüc laûi khi
nhiãût âäü mäi træåìng låïn khaí nàng thaíi nhiãût ra mäi træåìng giaím nãn coï caím giaïc noïng. Nhiãût
hiãûn qh phuû thuäüc vaìo ∆t = tct-tmt vaì täúc âäü chuyãøn âäüng cuía khäng khê . Khi nhiãût âäü mäi
træåìng khäng âäøi, täúc âäü khäng khê äøn âënh thç qh khäng âäøi. Nãúu cæåìng âäü váûn âäüng cuía
con ngæåìi thay âäøi thç læåüng nhiãût hiãûn qh khäng thãø cán bàòng våïi læåüng nhiãût do cå thãø sinh
ra. Âãø thaíi hãút nhiãût læåüng do cå thãø sinh ra, cáön coï hçnh thæïc trao âäøi thæï 2, âoï laì toaí áøm.
- Toía áøm : Ngoaìi hçnh thæïc truyãön nhiãût cå thãø coìn trao âäøi nhiãût våïi mäi træåìng xung
quanh thäng qua toía áøm. Toí áøm coï thãø xaíy ra trong moüi phaûm vi nhiãût âäü vaì khi nhiãût âäü mäi
træåìng caìng cao thç cæåìng âäü caìng låïn. Nhiãût nàng cuía cå thãø âæåüc thaíi ra ngoaìi cuìng våïi håi
næåïc dæåïi daûng nhiãût áøn, nãn læåüng nhiãût naìy âæåüc goüi laì nhiãût áøn. Kyï hiãûu qw.
Ngay caí khi nhiãût âäü mäi træåìng låïn hån 37oC, cå thãø con ngæåìi váùn thaíi âæåüc nhiãût ra
mäi træåìng thäng qua hçnh thæïc toía áøm, âoï laì thoaït mäö häi . Ngæåìi ta âaî tênh âæåüc ràòng cæï
thoaït 1 g mäö häi thç cå thãø thaíi âæåüc mäüt læåüng nhiãût xáúp xè 2500J. Nhiãût âäü caìng cao, âäü áøm
mäi træåìng caìng beï thç mæïc âäü thoaït mäö häi caìng nhiãöu.
Nhiãût áøn coï giaï trë caìng cao khi hçnh thæïc thaíi nhiãût bàòng truyãön nhiãût khäng thuáûn låüi.
2
Täøng nhiãût læåüng truyãön nhiãût vaì toía áøm phaíi âaím baío luän luän bàòng læåüng nhiãût do cå
thãø saín sinh ra.
Mäúi quan hãû giæîa 2 hçnh thæïc phaíi luän luän âaím baío :
qtoía = qh + qW
Âáy laì mäüt phæång trçnh cán bàòng âäüng, giaï trë cuía mäùi mäüt âaûi læåüng trong phæång trçnh
coï thãø thay âäøi tuyì thuäüc vaìo cæåìng âäü váûn âäüng, nhiãût âäü, âäü áøm, täúc âäü chuyãøn âäüng cuía
khäng khê mäi træåìng xung quanh...vv
Nãúu vç mäüt lyï do gç âoï máút cán bàòng thç seî gáy räúi loaûn vaì sinh âau äúm
Nhiãût âäü thêch håüp nháút âäúi våïi con ngæåìi nàòm trong khoaíng 22-27 oC .
2.1.1.2 Âäü áøm tæång âäúi
Âäü áøm tæång âäúi coï aính hæåíng quyãút âënh tåïi khaí nàng thoaït mäö häi vaìo trong mäi træåìng
khäng khê xung quanh. Quaï trçnh naìy chè coï thãø tiãún haình khi ϕ < 100%. Âäü áøm caìng tháúp
thç khaí nàng thoaït mäö häi caìng cao, cå thãø caím tháúy dãù chëu.
Âäü áøm quaï cao, hay quaï tháúp âãöu khäng täút âäúi våïi con ngæåìi.
- Âäü áøm cao : Khi âäü áøm tàng lãn khaí nàng thoaït mäö häi keïm, cå thãø caím tháúy ráút nàûng nãö
, mãût moíi vaì dãù gáy caím cuïm. Ngæåìi ta nháûn tháúy åí mäüt nhiãût âäü vaì täúc âäü gioï khäng âäøi
khi âäü áøm låïn khaí nàng bäúc mäö häi cháûm hoàûc khäng thãø bay håi âæåüc, âiãöu âoï laìm cho bãö
màût da coï låïp mäö häi nhåïp nhaïp.
- Âäü áøm tháúp : Khi âäü áøm tháúp mäöi häi seî bay håi nhanh laìm da khä, gáy næït neí chán tay,
mäi ...vv. Nhæ váûy âäü áøm quaï tháúp cuîng khäng täút cho cå thãø.
Âäü áøm thêch håüp âäúi våïi cå thãø con ngæåìi nàòm trong khoaíng tæång âäúi räüng ϕ= 50÷ 70%.
2.1.1.3 Täúc âäü khäng khê
Täúc âäü khäng khê xung quanh coï aính hæåíng âãún cæåìng âäü trao âäøi nhiãût vaì trao âäøi
cháút (thoaït mäö häi) giæîa cå thãø con ngæåìi våïi mäi træåìng xung quanh. Khi täúc âäü låïn cæåìng
âäü trao âäøi nhiãût áøm tàng lãn. Vç váûy khi âæïng træåïc gioï ta caím tháúy maït vaì thæåìng da khä
hån nåi yãn ténh trong cuìng âiãöu kiãûn vãö âäü áøm vaì nhiãût âäü .
Khi nhiãût âäü khäng khê tháúp, täúc âäü quaï låïn thç cå thãø máút nhiãût gáy caím giaïc laûnh. Täúc
âäü gioï thêch håüp tuìy thuäüc vaìo nhiãöu yãúu täú : nhiãût âäü gioï, cæåìng âäü lao âäüng, âäü áøm, traûng
thaïi sæïc khoíe cuía mäùi ngæåìi. . .vv.
Trong kyî thuáût âiãöu hoìa khäng khê ngæåìi ta chè quan tám täúc âäü gioï trong vuìng laìm viãûc,
tæïc laì vuìng dæåïi 2m kãø tæì saìn nhaì. Âáy laì vuìng maì mäüt ngæåìi báút kyì khi âæïng trong phoìng
âãöu loüt thoím vaìo trong khu væûc âoï.
2.1.1.4 Näöng âäü caïc cháút âäüc haûi.
Khi trong khäng khê coï caïc cháút âäüc haûi chiãúm mäüt tyí lãû låïn thç noï seî coï aính hæåíng âãún
sæïc khoíe con ngæåìi. Mæïc âäü taïc haûi cuía mäùi mäüt cháút tuìy thuäüc vaìo baín cháút cháút khê, näöng
âäü cuía noï trong khäng khê, thåìi gian tiãúp xuïc cuía con ngæåìi, tçnh traûng sæïc khoíe ...vv.
Caïc cháút âäüc haûi bao gäöm caïc cháút chuí yãúu sau :
- Buûi : Buûi aính hæåíng âãún hãû hä háúp . Taïc haûi cuía buûi phuû thuäüc vaìo baín cháút buûi, näöng
âäü vaì kêch thæåïc cuía noï. Kêch thæåïc caìng nhoí thç caìng coï haûi vç noï täön taûi trong khäng khê
láu vaì khaí nàng thám nháûp vaìo cå thãø sáu hån vaì ráút khoï khæí buûi. Haût buûi låïn thç khaí nàng
khæí dãù daìng hån nãn êt aính hæåíng âãún con ngæåìi. Buûi coï 2 nguäön gäúc hæîu cå vaì vä cå.
3
- Khê CO2, SO2 . . Caïc khê naìy khäng âäüc, nhæng khi näöng âäü cuía chuïng låïn thç seî laìm
giaím näöng âäü O2 trong khäng khê, gáy nãn caím giaïc mãût moíi. Khi näöng âäü quaï låïn coï thãø
dáùn âãún ngaût thåí .
- Caïc cháút âäü haûi khaïc : Trong quaï trçnh saín xuáút vaì sinh hoaût trong khäng khê coï thãø coï
láùn caïc cháút âäüc haûi nhæ NH3, Clo . . vv laì nhæîng cháút ráút coï haûi âãún sæïc khoíe con ngæåìi.
Cho tåïi nay khäng coï tiãu chuáøn chung âãø âaïnh giaï mæïc âäü aính hæåíng täøng håüp cuía caïc
cháút âäüc haûi trong khäng khê.
Tuy caïc cháút âäüc haûi coï nhiãöu nhæng trãn thæûc tãú trong caïc cäng trçnh dán duûng cháút âäüc
haûi phäø biãún nháút âoï laì khê CO2 do con ngæåìi thaíi ra trong quaï trçnh hä háúp. Vç thãú trong kyî
thuáût âiãöu hoaì ngæåìi ta chuí yãúu quan tám âãún näöng âäü CO2.
Âãø âaïnh giaï mæïc âäü ä nhiãøm ngæåìi ta dæûa vaìo näöng âäü CO2 coï trong khäng khê.
Baíng 2.1 trçnh baìy mæïc âäü aính hæåíng cuía näöng âäü CO2 trong khäng khê . Theo baíng naìy
khi näöng âäü CO2 trong khäng khê chiãúm 0,5% theo thãø têch laì gáy nguy hiãøm cho con ngæåìi.
Näöng âäü cho pheïp trong khäng khê laì 0,15% theo thãø têch.
Baíng 2.1 : AÍnh hæåíng cuía näöng âäü CO2 trong khäng khê
Näöng âäü CO2
% thãø têch
Mæïc âäü aính hæåíng
0,07 - Cháúp nháûn âæåüc ngay caí khi coï nhiãöu ngæåìi trong phoìng
0,10 - Näöng âäü cho pheïp trong træåìng håüp thäng thæåìng
0,15 - Näöng âäü cho pheïp khi duìng tênh toaïn thäng gioï
0,20-0,50 - Tæång âäúi nguy hiãøm
> 0,50 - Nguy hiãøm
4 ÷ 5 - Hãû tháön kinh bë kêch thêch gáy ra thåí sáu vaì nhëp thåí gia
tàng. Nãúu hêt thåí trong mäi træåìng naìy keïo daìi thç coï thãø gáy
ra nguy hiãøm.
8 - Nãúu thåí trong mäi træåìng naìy keïo daìi 10 phuït thç màût âoí
bæìng vaì âau âáöu
18 hoàûc låïn hån - Hãút sæïc nguy hiãøm coï thãø dáùn tåïi tæí vong.
2.1.1.5 Âäü äön
Ngæåìi ta phaït hiãûn ra ràòng khi con ngæåìi laìm viãûc láu daìi trong khu væûc coï âäü äön cao thç
láu ngaìy cå thãø seî suy suûp, coï thãø gáy mäüt säú bãûnh nhæ : Stress, bäön chäön vaì gáy caïc räúi loaûn
giaïn tiãúp khaïc. Âäü äön taïc âäüng nhiãöu âãún hãû tháön kinh. Màût khaïc khi âäü äön låïn coï thãø laìm
aính hæåíng âãún mæïc âäü táûp trung vaìo cäng viãûc hoàûc âån giaín hån laì gáy sæû khoï chëu cho con
ngæåìi. Vê duû caïc ám thanh cuía quaût trong phoìng thæ viãûn nãúu quaï låïn seî laìm máút táûp trung
cuía ngæåìi âoüc vaì ráút khoï chëu.
Vç váûy âäü äön laì mäüt tiãu chuáøn quan troüng khäng thãø boí qua khi thiãút kãú mäüt hãû thäúng
âiãöu hoìa khäng khê. Âàûc biãût caïc hãû thäúng âiãöu hoaì cho caïc âaìi phaït thanh, truyãön hçnh, caïc
phoìng studio, thu ám thu låìi thç yãu cáöu vãö âäü äön laì quan troüng nháút.
4
2.1.2 AÍnh hæåíng cuía mäi træåìng âãún saín xuáút.
Con ngæåìi laì mäüt yãúu täú vä cuìng quan troüng trong saín xuáút. Caïc thäng säú khê háûu coï aính
hæåíng nhiãöu tåïi con ngæåìi coï nghéa cuîng aính hæåíng tåïi nàng suáút vaì cháút læåüng saín pháøm
mäüt caïch giaïn tiãúp.
Ngoaìi ra caïc yãúu täú khê háûu cuîng aính hæåíng træûc tiãúp tåïi cháút læåüng saín pháøm. Trong pháön
naìy chuïng ta chè nghiãn cæïu åí khêa caûnh naìy.
2.1.2.1. Nhiãût âäü
Nhiãût âäü coï aính hæåíng âãún nhiãöu loaûi saín pháøm. Mäüt säú quaï trçnh saín xuáút âoìi hoíi nhiãût
âäü phaíi nàòm trong mäüt giåïi haûn nháút âënh. Vê duû :
- Keûo Säcäla : 7 - 8 oC
- Keûo cao su : 20oC
- Baío quaí rau quaí : 10oC
- Âo læåìng chênh xaïc : 20 - 24 oC
- Dãût : 20 - 32oC
- Chãú biãún thët, thæûc pháøm : Nhiãût âäü cao laìm saín pháøm choïng bë thiu .
Baíng 2.2 dæåïi âáy laì tiãu chuáøn vãö nhiãût âäü vaì âäü áøm cuía mäüt säú quaï trçnh saín xuáút thæåìng
gàûp
Baíng 2.2 : Âiãöu kiãûn cäng nghãû cuía mäüt säú quaï trçnh
Quaï trçnh Cäng nghãû saín xuáút Nhiãût âäü, oC Âäü áøm, %
Xæåíng in
- Âoïng vaì goïi saïch
- Phoìng in áún
- Nåi læu træî giáúy
- Phoìng laìm baín keîm
21 ÷ 24
24 ÷ 27
20 ÷ 33
21 ÷ 33
45
45 ÷ 50
50 ÷ 60
40 ÷ 50
Saín xuáút bia
- Nåi lãn men
- Xæí lyï malt
- UÍ chên
- Caïc nåi khaïc
3 ÷ 4
10 ÷ 15
18 ÷ 22
16 ÷ 24
50 ÷ 70
80 ÷ 85
50 ÷ 60
45 ÷ 65
Xæåíng baïnh
- Nhaìo bäüt
- Âoïng goïi
- Lãn men
24 ÷ 27
18 ÷ 24
27
45 ÷ 55
50 ÷ 65
70 ÷ 80
Chãú biãún thæûc pháøm
- Chãú biãún bå
- Mayonaise
- Macaloni
16
24
21 ÷ 27
60
40 ÷ 50
38
Cäng nghãû chênh xaïc - Làõp raïp chênh xaïc
- Gia cäng khaïc
20 ÷ 24
24
40 ÷ 50
45 ÷ 55
Xæåíng len
- Chuáøn bë
- Keïo såüi
- Dãût
27 ÷ 29
27 ÷ 29
27 ÷ 29
60
50 ÷ 60
60 ÷ 70
Xæåíng såüi bäng
- Chaíi såüi
- Xe såüi
- Dãût vaì âiãöu tiãút cho såüi
22 ÷ 25
22 ÷ 25
22 ÷ 25
55 ÷ 65
60 ÷ 70
70 ÷ 90
5
2.1.2.2 Âäü áøm tæång âäúi
Âäü áøm cuîng coï aính nhiãöu âãún mäüt säú saín pháøm
- Khi âäü áøm cao coï thãø gáy náúm mäúc cho mäüt säú saín pháøm näng nghiãûp vaì cäng nghiãûp
nheû.
- Khi âäü áøm tháúp saín pháøm seî khä, gioìn khäng täút hoàûc bay håi laìm giaím cháút læåüng saín
pháøm hoàûc hao huût troüng læåüng.
Vê duû
- Saín xuáút baïnh keûo : Khi âäü áøm cao thç keûo chaíy næåïc. Âäü áøm thêch håüp cho saín xuáút
baïnh keûo laì ϕ = 50-65%
- Ngaình vi âiãûn tæí , baïn dáùn : Khi âäü áøm cao laìm máút tênh caïch âiãûn cuía caïc maûch âiãûn
2.1.2.3 Váûn täúc khäng khê .
Täúc âäü khäng khê cuîng coï aính hæåíng âãún saín xuáút nhæng åí mäüt khêa caûnh khaïc
- Khi täúc âäü låïn : Trong nhaì maïy dãût, saín xuáút giáúy . . saín pháøm nheû seî bay khàõp phoìng
hoàûc laìm räúi såüi. Trong mäüt säú træåìng håüp thç saín pháøm bay håi næåïc nhanh laìm giaím cháút
læåüng.
Vç váûy trong mäüt säú xê nghiãûp saín xuáút ngæåìi ta cuîng qui âënh täúc âäü khäng khê khäng
âæåüc væåüt quaï mæïc cho pheïp.
2.1.2.4. Âäü trong saûch cuía khäng khê.
Coï nhiãöu ngaình saín xuáút bàõt buäüc phaíi thæûc hiãûn trong phoìng khäng khê cæûc kyì trong saûch
nhæ saín xuáút haìng âiãûn tæí baïn dáùn, traïng phim, quang hoüc. Mäüt säú ngaình thæûc pháøm cuîng âoìi
hoíi cao vãö âäü trong saûch cuía khäng khê traïnh laìm báøn caïc thæûc pháøm.
2.2 PHÁN LOAÛI CAÏC HÃÛ THÄÚNG ÂIÃÖU HOAÌ KHÄNG KHÊ
2.2.1 Âënh nghéa
Âiãöu hoìa khäng khê coìn goüi laì âiãöu tiãút khäng khê laì quaï trçnh taûo ra vaì giæî äøn âënh caïc
thäng säú traûng thaïi cuía khäng khê theo mäüt chæång trçnh âënh sàôn khäng phuû thuäüc vaìo âiãöu
kiãûn bãn ngoaìi.
Khaïc våïi thäng gioï, trong hãû thäúng âiãöu hoìa , khäng khê træåïc khi thäøi vaìo phoìng âaî âæåüc
xæí lyï vãö màût nhiãût áøm. Vç thãú âiãöu tiãút khäng khê âaût âaût hiãûu quaí cao hån thäng gioï.
2.2.2. Phán loaûi caïc hãû thäúng âiãöu hoaì khäng khê
Coï ráút nhiãöu caïch phán loaûi caïc hãû thäúng âiãöu hoaì khäng khê. Dæåïi âáy trçnh baìy 2 caïch
phäø biãún nháút :
- Theo mæïc âäü quan troüng :
+ Hãû thäúng âiãöu hoìa khäng khê cáúp I : Hãû thäúng âiãöu hoaì coï khaí nàng duy trç caïc thäng
säú tênh toaïn trong nhaì våïi moüi phaûm vi thäng säú ngoaìi tråìi.
+ Hãû thäúng âiãöu hoìa khäng khê cáúp II : Hãû thäúng âiãöu hoaì coï khaí nàng duy trç caïc thäng
säú tênh toaïn trong nhaì våïi sai säú khäng quïa 200 giåì trong 1 nàm.
+ Hãû thäúng âiãöu hoìa khäng khê cáúp III : Hãû thäúng âiãöu hoaì coï khaí nàng duy trç caïc
thäng säú tênh toaïn trong nhaì våïi sai säú khäng quïa 400 giåì trong 1 nàm.
Khaïi niãûm vãö mæïc âäü quan troüng mang tênh tæång âäúi vaì khäng roî raìng. Choün mæïc âäü
quan troüng laì theo yãu cáöu cuía khaïch haìng vaì thæûc tãú cuû thãø cuía cäng trçnh. Tuy nhiãn háöu
hãút caïc hãû thäúng âiãöu hoaì trãn thæûc tãú âæåüc choün laì hãû thäúng âiãöu hoaì cáúp III.