ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
HOÀNG HUỲNH NHẬT LINH
THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP CỦA CÁC CÔNG TY
XUYÊN QUỐC GIA NHẬT BẢN VÀO VIỆT NAM TRONG
THỜI KỲ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
Chuyên ngành : Kinh tế Quốc tế
Mã số : 8310106
TÓM TẮT ĐỀ ÁN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN THỊ VŨ HÀ
Hà Nội - 2024
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các quốc gia trên
thế giới đang không ngừng tìm kiếm cơ hội để thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài, đặc biệt từ những nền kinh tế phát triển. Nhật Bản, với vị thế là một trong
những cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong
việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Từ khi
Việt Nam chính thức trở thành thành viên của WTO vào năm 2007, quan hệ kinh tế
giữa Việt Nam và Nhật Bản ngày càng được củng cố và phát triển mạnh mẽ. Việc thu
hút đầu tư trực tiếp của các công ty xuyên quốc gia Nhật Bản vào Việt Nam không chỉ
góp phần tăng cường mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa hai quốc gia, mà còn mang
lại nhiều lợi ích thiết thực cho nền kinh tế Việt Nam. Chính vì vậy, đề tài "Thu hút đầu
tư trực tiếp của các công ty xuyên quốc gia Nhật Bản vào Việt Nam trong thời kỳ hội
nhập kinh tế quốc tế" trở nên vô cùng cấp thiết, nhất là trong giai đoạn hiện nay.
Vai trò của FDI nhìn chung rất quan trọng trong nền kinh tế quốc tế hiện nay tại
các quốc gia. Chúng đóng vai trò là động lực phát triển kinh tế bền vững cho các quốc
gia tiếp nhận. Đầu tư trực tiếp nước ngoài giúp tăng cường vốn, cải thiện công nghệ
và quản lý, cũng như thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế. Bên cạnh đó, FDI
góp phần mở rộng thị trường, tạo việc làm và nâng cao mức sống của người lao động
tại các quốc gia tiếp nhận đầu tư. Với Việt Nam, FDI đã trở thành một trong những
yếu tố cốt lõi giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là trong các ngành công
nghiệp, sản xuất và dịch vụ.
Trong những thập kỷ gần đây, các công ty xuyên quốc gia Nhật Bản đã tăng
cường đầu tư vào Việt Nam, tập trung vào các lĩnh vực như sản xuất, chế biến, công
nghệ thông tin và dịch vụ. Nhật Bản luôn nằm trong top các quốc gia có nguồn FDI
lớn vào Việt Nam, đóng góp vào việc cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao trình độ công
nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước. Mặc dù FDI
từ Nhật Bản mang lại nhiều lợi ích, Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức
trong việc thu hút và duy trì dòng vốn này. Ngoài ra, sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt
từ các quốc gia khác trong khu vực cũng là một rào cản. Các quốc gia như Thái Lan,
Indonesia hay Philippines đều đang cải thiện môi trường đầu tư và thu hút mạnh mẽ
FDI từ Nhật Bản.
Có thể thấy rằng việc thu hút đầu tư trực tiếp của các công ty xuyên quốc gia
Nhật Bản vào Việt Nam là một yếu tố mang tính cấp thiết, đặc biệt trong thời kỳ hội
nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Nghiên cứu này hy vọng sẽ đóng góp vào việc xây
dựng những chính sách phù hợp, giúp Việt Nam tận dụng hiệu quả các nguồn lực từ
Nhật Bản, qua đó đạt được những mục tiêu phát triển kinh tế bền vững và toàn diện.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chung của đề tài là nghiên cứu và đánh giá thực trạng thu hút đầu tư
trực tiếp của các công ty xuyên quốc gia Nhật Bản vào Việt Nam, đặc biệt trong giai
đoạn hội nhập kinh tế quốc tế. Qua đó xác định những lợi ích và thách thức mà Việt
Nam đang gặp phải trong quá trình thu hút FDI, đồng thời đưa ra những đề xuất nhằm
tối ưu hóa việc sử dụng dòng vốn FDI này, góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh
tế - xã hội bền vững của Việt Nam. Để đạt được mục tiêu chung, đề tài sẽ tập trung
vào các mục tiêu cụ thể sau:
Phân tích thực trạng thu hút FDI từ các công ty xuyên quốc gia Nhật Bản vào
Việt Nam: Đề tài sẽ đánh giá dòng vốn FDI từ Nhật Bản theo các chỉ tiêu như:
tổng lượng vốn đầu tư, lĩnh vực đầu tư, địa phương tiếp nhận FDI, và hiệu quả
kinh tế - xã hội mà dòng vốn này mang lại.
Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút FDI từ Nhật Bản vào Việt
Nam: Đề tài sẽ làm rõ các yếu tố tác động đến quyết định đầu tư của các công
ty Nhật Bản, bao gồm: môi trường pháp lý, cơ sở hạ tầng, chi phí lao động, và
các chính sách ưu đãi của Việt Nam dành cho nhà đầu tư nước ngoài. Nghiên
cứu cũng sẽ phân tích mức độ cạnh tranh trong việc thu hút FDI giữa Việt Nam
với các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á.
Phân tích cơ hội và thách thức trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế: Việc thu
hút FDI từ các TNCs Nhật Bản có nhiều cơ hội để mở rộng. Đề tài sẽ nghiên
cứu cách thức Việt Nam có thể tận dụng tối đa các lợi ích từ các hiệp định này
để thu hút FDI chất lượng cao. Đồng thời, những thách thức như sự cạnh tranh
từ các quốc gia khác và yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế trong hoạt
động đầu tư cũng sẽ được phân tích.
Đề xuất các giải pháp và chính sách cụ thể nhằm thu hút FDI hiệu quả hơn từ
Nhật Bản: Cuối cùng, đề tài sẽ đưa ra các khuyến nghị chính sách để cải thiện
môi trường đầu tư của Việt Nam. Điều này bao gồm các giải pháp nhằm nâng
cao tính minh bạch, cải thiện cơ sở hạ tầng, và đẩy mạnh liên kết giữa doanh
nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước, từ đó tạo ra giá trị gia tăng cao hơn
cho nền kinh tế.
3. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu không chỉ là công cụ giúp tiếp cận và xử lý dữ liệu
một cách hiệu quả, mà còn là nền tảng giúp người nghiên cứu hệ thống hóa các vấn
đề, phân tích các hiện tượng kinh tế một cách logic và khách quan. Với mục tiêu đánh
giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nhằm tăng cường
thu hút FDI từ Nhật Bản, phương pháp nghiên cứu của luận văn đã được thiết kế dựa
trên các khung lý thuyết hiện đại và phù hợp với đặc thù của môi trường kinh tế Việt
Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Quy trình nghiên cứu: Quy trình nghiên cứu cho đề tài này được xây dựng dựa
trên các bước nghiên cứu khoa học cơ bản. Theo đó, quá trình nghiên cứu bao
gồm các bước sau:
Xác định vấn đề nghiên cứu: Bước đầu tiên là xác định tầm quan trọng
của việc thu hút FDI từ Nhật Bản vào Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh
tế quốc tế. Đặt ra các câu hỏi nghiên cứu chính như: Những yếu tố nào đã
ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các công ty Nhật Bản vào Việt Nam?
Những thách thức và cơ hội nào mà Việt Nam đối mặt trong việc thu hút
đầu tư này?
Xây dựng cơ sở lý thuyết: Tiếp theo là xem xét và phân tích các lý
thuyết kinh tế về FDI, lý thuyết về doanh nghiệp xuyên quốc gia và hội
nhập kinh tế quốc tế. Các khung lý thuyết này sẽ được sử dụng để giải
thích và phân tích hành vi đầu tư của các công ty Nhật Bản cũng như môi
trường kinh tế của Việt Nam.
Nguồn dữ liệu và phương pháp thu thập dữ liệu:
Nguồn dữ liệu thứ cấp: Dữ liệu thứ cấp sẽ được thu thập từ các báo cáo
kinh tế, số liệu thống kê từ các tổ chức quốc tế và trong nước, bao gồm các
tài liệu chính thức từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, các tổ chức quốc tế
như Ngân hàng Thế giới, và các báo cáo từ các tổ chức nghiên cứu FDI.
Ngoài ra, các nghiên cứu trước đây về FDI từ Nhật Bản vào Việt Nam cũng
sẽ được sử dụng để cung cấp cơ sở dữ liệu nền tảng.
Phương pháp xử lý dữ liệu:
Phương pháp thống kê: Dữ liệu sẽ được xử lý thông qua các phần mềm
thống kê để tính toán các chỉ số kinh tế như tỷ lệ tăng trưởng FDI, tỷ lệ lợi
nhuận, và các yếu tố ảnh hưởng khác. Các bảng số liệu sẽ được trình bày
để phân tích xu hướng đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam qua các năm.
Phương pháp phân tích tổng hợp: Dữ liệu từ các nguồn khác nhau sẽ
được tổng hợp lại, đối chiếu với các lý thuyết nghiên cứu để rút ra những
kết luận cụ thể. Phương pháp này cho phép nghiên cứu phân tích sâu hơn
về tác động của chính sách kinh tế Việt Nam đối với FDI, đặc biệt là các
thay đổi về luật pháp, ưu đãi đầu tư, và các hiệp định thương mại tự do
giữa Việt Nam và Nhật Bản.
Với việc áp dụng quy trình nghiên cứu khoa học chặt chẽ, kết hợp với các
phương pháp xử lý dữ liệu tiên tiến như phân tích thống kê, phân tích tổng hợp và
phương pháp so sánh, đề tài sẽ cung cấp những kết luận và giải pháp có giá trị thực
tiễn. Những phân tích và kết quả từ nghiên cứu này không chỉ góp phần làm sáng tỏ
những yếu tố thúc đẩy FDI từ Nhật Bản mà còn gợi ý những chính sách cụ thể nhằm
cải thiện môi trường đầu tư của Việt Nam trong tương lai.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là FDI của các TNCs Nhật Bản vào Việt
Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là thu hút đầu tư trực tiếp của các công ty xuyên
quốc gia Nhật Bản vào Việt Nam trong giai đoạn những năm 2000 tới nay
5. Kết cấu luận văn
Luận văn gồm có 3 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về thu hút đầu
tư trực tiếp của các công ty xuyên quốc gia trong bối cảnh hội nhập kinh tế
quốc tế