Luận án Tiến sĩ: Ảnh hưởng của chính sách thuế đến phát triển bền vững doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam

Phát triển bền vững (PTBV) là xu thế tất yếu, đòi hỏi các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam, phải cân bằng giữa các khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. Chính sách thuế đóng vai trò là công cụ vĩ mô quan trọng, có khả năng điều tiết và ảnh hưởng trực tiếp đến định hướng cũng như khả năng phát triển bền vững của DNNVV. Mặc dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ, DNNVV vẫn đối mặt với thách thức trong việc gắn lợi ích kinh doanh với PTBV lâu dài, bền vững.

Luận án này hướng đến các nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, quản trị doanh nghiệp, và đặc biệt là các chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam quan tâm đến phát triển bền vững và chính sách thuế.

Luận án tiến sĩ này đánh giá ảnh hưởng của chính sách thuế đến phát triển bền vững của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam trong giai đoạn 2012-2024, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách thuế và các vấn đề liên quan. Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính (tổng quan tài liệu, xây dựng bộ tiêu chí ESG) và định lượng (phương pháp cửa sổ sự kiện và hồi quy đa biến dữ liệu bảng).
Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù DNNVV tại Việt Nam đã nỗ lực hướng tới phát triển bền vững, sự hài hòa giữa ba trụ cột kinh tế, môi trường và xã hội (ESG) chưa thực sự đạt được, với điểm số ESG trung bình còn thấp. Các sự kiện giảm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) thường có tác động tích cực đến chỉ số ESG tổng thể và các thành phần của nó, đặc biệt là khi doanh nghiệp có thêm nguồn lực để đầu tư vào các hoạt động ESG. Ngược lại, các sự kiện tăng thuế hoặc điều chỉnh chi phí được trừ có tác động tiêu cực. Thuế giá trị gia tăng (GTGT) không có ảnh hưởng đáng kể do tính trung lập của nó. Các yếu tố nội tại của doanh nghiệp như lợi nhuận sau thuế (ROS) có tác động tích cực đến ESG, trong khi tỷ lệ nợ trên tổng tài sản (LEV) có tác động tiêu cực, cho thấy hạn chế về nguồn lực tài chính. Quy mô doanh nghiệp cũng cho thấy mối liên hệ tích cực với điểm số ESG.
Từ những phát hiện này, luận án khuyến nghị các giải pháp cụ thể cho cơ quan quản lý và DNNVV. Đối với cơ quan quản lý, cần hoàn thiện chính sách thuế theo lộ trình phù hợp, bổ sung tiêu chí báo cáo thuế vào bộ tiêu chí ESG, và tăng cường ưu đãi thuế cho các hoạt động R&D, đổi mới sáng tạo và đầu tư thân thiện với môi trường. Đối với DNNVV, cần tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị tuân thủ thuế, cải thiện kỹ năng quản lý ESG của lãnh đạo, áp dụng chính sách lao động phù hợp và tăng cường quản lý nợ để thúc đẩy phát triển bền vững.