Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của chính sách thuế đến phát triển bền vững doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam

Phát triển bền vững (PTBV) là xu thế tất yếu, đòi hỏi sự hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường. Chính sách thuế đóng vai trò là công cụ vĩ mô quan trọng, có khả năng định hình sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Luận án này tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của chính sách thuế đối với sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam, một khu vực kinh tế chiếm tỷ trọng lớn và đóng góp đáng kể vào nền kinh tế nhưng còn đối mặt với nhiều thách thức trong việc thực hiện PTBV.

Luận án hướng đến các đối tượng bao gồm các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực kinh tế, tài chính và ngân hàng; các nhà hoạch định chính sách tại các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư; các nhà quản lý và chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa quan tâm đến phát triển bền vững và chính sách thuế; và sinh viên, chuyên gia trong các lĩnh vực liên quan đến phát triển bền vững doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội.

Luận án tiến sĩ này nghiên cứu chuyên sâu về tác động của chính sách thuế đến sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam, từ đó đề xuất các hàm ý chính sách và giải pháp cụ thể đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Nghiên cứu đặt ra các câu hỏi trọng tâm về ảnh hưởng của chính sách thuế nói chung, các ưu đãi thuế, kinh nghiệm quốc tế, và các yếu tố nội tại doanh nghiệp đến PTBVDNNVV. Về phương pháp luận, luận án kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định lượng chủ đạo sử dụng phương pháp nghiên cứu sự kiện (Event Study Methodology - CSSK) để đo lường tác động của các sự kiện thay đổi chính sách thuế đến điểm số ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) của DNNVV giai đoạn 2012-2024. Đồng thời, mô hình hồi quy đa biến dữ liệu bảng được áp dụng để phân tích ảnh hưởng của các loại thuế điển hình (thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng) và các yếu tố tài chính, phi tài chính khác của doanh nghiệp đến chỉ số ESG. Những đóng góp mới của luận án bao gồm việc ứng dụng phương pháp CSSK và khung ESG để đánh giá PTBVDNNVV, cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng phát triển bền vững của DNNVV tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù DNNVV có nỗ lực hướng tới PTBV, sự hài hòa giữa ba trụ cột kinh tế-xã hội-môi trường chưa thực sự đạt được, với điểm số ESG trung bình còn thấp. Các sự kiện giảm thuế thường có tác động tích cực đến chỉ số ESG, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các hoạt động bền vững, nhưng hiệu quả có thể bị hạn chế bởi năng lực nội tại của doanh nghiệp. Ngược lại, các sự kiện tăng thuế hoặc gánh nặng thuế thu nhập doanh nghiệp có thể tác động tiêu cực đến ESG. Các yếu tố tài chính như lợi nhuận trên doanh thu (ROS) có ảnh hưởng tích cực, trong khi đòn bẩy tài chính cao lại làm giảm mức độ bền vững. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất các khuyến nghị chính sách nhằm hoàn thiện bộ tiêu chí ESG phù hợp với DNNVV Việt Nam, cải thiện chính sách thuế theo hướng khuyến khích và áp đặt, tập trung vào các ưu đãi thuế dựa trên chi phí cho hoạt động bền vững, và các giải pháp bổ trợ khác để nâng cao năng lực quản lý và hiệu suất ESG của DNNVV.