Luận án Tiến sĩ: Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế số ở Việt Nam

Nền kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến đổi sâu rộng, chủ yếu do tác động của công nghệ số, thúc đẩy sự hình thành và phát triển của kinh tế số (KTS). KTS nổi lên như một động lực chính, giúp nâng cao năng suất lao động và phát triển kinh tế theo chiều sâu. Tuy nhiên, việc phát triển KTS cũng đặt ra nhiều thách thức như an toàn thông tin và cạnh tranh. Mặc dù đã có một số nghiên cứu về KTS, các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển KTS ở Việt Nam, đặc biệt ở cấp độ quốc gia và địa phương, vẫn còn hạn chế. Luận án này được thực hiện nhằm nghiên cứu chuyên sâu các yếu tố này để đề xuất các giải pháp chính sách phù hợp, góp phần phát triển KTS bền vững tại Việt Nam.

Các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, và học giả trong lĩnh vực kinh tế, công nghệ thông tin và chuyển đổi số tại Việt Nam.

Luận án tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển Kinh tế số (KTS) tại Việt Nam ở cấp độ quốc gia và địa phương, từ đó đề xuất các khuyến nghị chính sách nhằm thúc đẩy KTS đến năm 2030. Nghiên cứu hệ thống hóa lý luận về KTS, phân tích thực trạng phát triển KTS giai đoạn 2019-2023, đặc biệt là sản xuất số và thị trường số. Một đóng góp nổi bật là việc xây dựng và kiểm định mô hình định lượng sử dụng dữ liệu từ 63 tỉnh/thành phố giai đoạn 2020-2023, với sáu biến độc lập chính: tỷ lệ lao động qua đào tạo, mức độ phổ cập Internet, thể chế số, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), an toàn thông tin và trình độ phát triển kinh tế. Kết quả nghiên cứu định lượng cho thấy hầu hết các yếu tố như lao động qua đào tạo, phổ cập Internet, thể chế số, an toàn thông tin mạng và FDI có tác động tích cực đến phát triển KTS. Đáng chú ý, trình độ phát triển kinh tế (đại diện bởi GRDP/người) lại cho thấy tác động ngược chiều, gợi mở hướng phân tích mới về sự gắn kết giữa kinh tế truyền thống và KTS. Trên cơ sở các phát hiện này, luận án đề xuất các giải pháp và kiến nghị toàn diện nhằm phát huy các yếu tố tích cực và khắc phục hạn chế. Các nhóm giải pháp chính bao gồm: phát triển nguồn nhân lực số, hoàn thiện hạ tầng số, xây dựng và hoàn thiện thể chế số ở cấp địa phương, tăng cường thu hút FDI phục vụ KTS, và nâng cao niềm tin số cùng an toàn thông tin. Luận án cũng khuyến nghị tái định hướng phát triển kinh tế theo chiều sâu số hóa, cùng các chính sách cụ thể cho phát triển sản xuất số và thị trường số, nhằm tạo tiền đề vững chắc cho Việt Nam xây dựng nền KTS hàng đầu khu vực.