Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Các điều kiện thúc đẩy sự ra đời tiền kỹ thuật số (CBDC) của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Tài liệu này nhấn mạnh tính cấp thiết của việc nghiên cứu Tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) tại Việt Nam. Trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang định hình lại hệ thống tài chính toàn cầu, CBDC được xem là giải pháp đột phá giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả thanh toán. Xu hướng nghiên cứu CBDC trên thế giới tạo áp lực lớn cho Việt Nam trong việc hiện đại hóa hệ thống tài chính. Hệ thống thanh toán truyền thống tại Việt Nam còn nhiều hạn chế, do đó, CBDC có tiềm năng tạo ra một hệ thống thanh toán an toàn, nhanh chóng và dễ tiếp cận, góp phần thúc đẩy chiến lược chuyển đổi số quốc gia.

Tài liệu này hướng đến các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, ngân hàng, đặc biệt là những người quan tâm đến tiền kỹ thuật số và CBDC. Ngoài ra, đây cũng là nguồn tham khảo hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các tổ chức tài chính, ngân hàng thương mại trong quá trình nghiên cứu, phát triển và triển khai CBDC.

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu các điều kiện thúc đẩy sự ra đời của Tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) tại Việt Nam, một chủ đề cấp thiết trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0 và xu hướng số hóa tài chính toàn cầu. Mặc dù CBDC được xem là giải pháp đột phá cho hiệu quả thanh toán và tài chính toàn diện, hệ thống thanh toán truyền thống tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, tạo áp lực cho việc hiện đại hóa. Nghiên cứu quốc tế về CBDC đã phát triển mạnh mẽ từ năm 2014, xác định năm nhóm điều kiện cần thiết: mục tiêu chính sách, khuôn khổ pháp lý, sự ủng hộ của các bên liên quan, năng lực công nghệ và sự chấp nhận của người dùng. Tuy nhiên, các công trình tại Việt Nam còn sơ khai, thiếu khung lý thuyết hệ thống và đánh giá thực trạng toàn diện. Luận án này nhằm lấp đầy khoảng trống đó bằng cách đề xuất khung phân tích mới và cung cấp dữ liệu thực nghiệm. Mục tiêu tổng quát của luận án là xác định và đánh giá các điều kiện thúc đẩy sự ra đời CBDC của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, từ đó đề xuất khuyến nghị triển khai phù hợp. Các nhiệm vụ cụ thể bao gồm: trình bày cơ sở lý thuyết về CBDC và các điều kiện thúc đẩy; nghiên cứu thực tiễn quốc tế và rút ra bài học cho Việt Nam; khảo sát ý kiến các đối tượng liên quan tại Việt Nam; phân tích, đánh giá thực trạng các điều kiện tiền đề; kiểm định các yếu tố ảnh hưởng tới ý định sử dụng CBDC của người dùng cá nhân; và đề xuất giải pháp, kiến nghị hoàn thiện các điều kiện. Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp định tính (khảo lược lý thuyết, phỏng vấn chuyên gia) và định lượng (hai cuộc khảo sát với 220 đối tượng đánh giá điều kiện và 2.025 người dùng cá nhân, sử dụng kỹ thuật PLS-SEM). Đóng góp khoa học của luận án bao gồm việc xây dựng khung lý thuyết hai giai đoạn về điều kiện thúc đẩy CBDC (giai đoạn tạo lập và giai đoạn khả thi thị trường), làm rõ mối quan hệ giữa các điều kiện và cung cấp cơ sở cho nghiên cứu sau này. Về thực tiễn, luận án đánh giá thực trạng các điều kiện tại Việt Nam, xác định hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp cụ thể để hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam triển khai CBDC, cung cấp tài liệu tham khảo giá trị cho các nhà hoạch định chính sách, tổ chức tài chính và nhà nghiên cứu.