Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính ức chế sản sinh NO, gây độc tế bào ung thư của cây Phì diệp biển (Suaeda maritima (L.) Dumort) và cây Cóc kèn nước (Derris trifoliata Lour.)

Việt Nam, với khí hậu nhiệt đới gió mùa và đa dạng sinh học phong phú, là kho tàng các loài thực vật có tiềm năng dược liệu to lớn. Trong bối cảnh khoa học kỹ thuật phát triển, việc nghiên cứu sâu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các cây thuốc nhằm tìm kiếm các hợp chất tự nhiên giá trị đang ngày càng được quan tâm. Mặc dù nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, tiềm năng của nhiều loài thực vật bản địa vẫn chưa được khai thác triệt để. Đặc biệt, cây phì diệp biển (Suaeda maritima) và cóc kèn nước (Derris trifoliata), mặc dù được biết đến với một số hoạt tính sinh học, nhưng các nghiên cứu về thành phần hóa học và ứng dụng y dược của chúng ở Việt Nam vẫn còn hạn chế. Do đó, luận án này đặt mục tiêu nghiên cứu chi tiết hai loài cây này, góp phần tạo cơ sở khoa học cho việc sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên và phát triển các chế phẩm hỗ trợ sức khỏe cộng đồng.

Các nhà khoa học, nghiên cứu sinh, giảng viên và sinh viên trong các lĩnh vực hóa hữu cơ, hóa dược, dược liệu học, sinh học phân tử, và y học cổ truyền, đặc biệt là những người quan tâm đến việc khám phá các hợp chất tự nhiên có hoạt tính sinh học từ thực vật.

Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính sinh học của hai loài thực vật bản địa Việt Nam là phì diệp biển (Suaeda maritima) và cóc kèn nước (Derris trifoliata). Mục tiêu chính là phân lập và xác định cấu trúc các hợp chất chính từ cả hai loài, đồng thời đánh giá khả năng ức chế sản sinh NO trên tế bào RAW264.7 và hoạt tính gây độc tế bào ung thư trên hai dòng tế bào ung thư ở người: ung thư phổi (SK-LU-1) và ung thư gan (HepG2). Phương pháp nghiên cứu bao gồm việc sử dụng các kỹ thuật sắc ký hiện đại như sắc ký lớp mỏng (TLC), sắc ký cột (CC), và sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) để phân lập các hợp chất. Cấu trúc hóa học của chúng sau đó được xác định bằng các phương pháp phổ tiên tiến như HR-ESI-MS, NMR, phổ lưỡng sắc tròn (CD) và đo độ quay cực. Hoạt tính sinh học được đánh giá thông qua các thử nghiệm in vitro để xác định giá trị IC50 cho cả tác dụng ức chế NO và độc tế bào ung thư. Kết quả từ nghiên cứu này dự kiến sẽ làm sáng tỏ hơn về các hợp chất tự nhiên tiềm năng từ Suaeda maritima và Derris trifoliata, cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho việc phát triển các loại thuốc, thực phẩm chức năng mới và góp phần bảo tồn, khai thác bền vững nguồn tài nguyên dược liệu quý giá của Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực hóa hữu cơ và dược liệu.