1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Tăng áp lực tĩnh mạch cửa (TALTMC) là một biến chứng thường gặp
của xơ gan, là yếu tố quan trọng để phân loại mức độ nặng của xơ gan và
cũng là một yếu tố tiên lượng trong xơ gan. TALTMC là nguyên nhân chính
tạo nên các vòng nối bàng hệ (VNBH), trong đó có giãn tĩnh mạch thực
quản (TMTQ), tĩnh mạch dạ dày (TMDD). Khoảng 1/3 trường hợp giãn
TMTQ, TMDD có biến chứng chảy máu tiêu hóa (CMTH) với tỷ lệ tử vong
cao, tỷ lệ chảy máu lần đầu đối với giãn TMTQ, TMDD mức độ nhẹ
khoảng 5%, đối với giãn mức độ nặng khoảng 15% và tỷ lệ tử vong trong 6
tuần đầu sau khi chảy máu tiêu hóa từ 15-20%. Ngoài ra, TALTMC còn có
thể gây nên tình trạng dịch cổ trướng, hội chứng gan thận, viêm phúc mạc
tiên phát, hội chứng não gan.
Hiện nay, đã có nhiều phương pháp điều trị biến chứng CMTH do
TAMTMC ở bệnh nhân xơ gan; theo Hội nghị đồng thuận Baveno VI
(2015), nội soi cầm máu và điều trị nội khoa vẫn là những biện pháp cơ
bản và khuyến cáo được áp dụng đầu tiên.
Một số phương pháp can thiệp nội mạch điều trị và dự phòng CMTH
do TALTMC được chỉ định trong trường hợp chảy máu cấp tính hoặc
chảy máu tái phát đã điều trị nội khoa và nội soi nhiều đợt nhưng không
cải thiện; đó là can thiệp tạo shunt cửa chủ trong gan qua đường tĩnh mạch
cảnh (TIPS), nút búi giãn tĩnh mạch xuyên gan qua da (PTVO), nút búi
giãn TMDD ngược dòng có dụng cụ hỗ trợ là vòng xoắn kim loại hoặc
dụng cụ đóng mạch (CARTO hoặc PARTO).
Ở bệnh nhân xơ gan có chỉ định can thiệp TIPS, thường có sự thay đổi giải
phẫu của gan, các mạch máu trong gan và hình thành các VNBH, cho nên có
thể gây khó khăn cho thực hiện kỹ thuật can thiệp và nguy cơ tai biến nặng
như chảy máu. Chụp cắt lớp vi tính (CLVT) đa dãy gan và hệ tĩnh mạch cửa
(TMC) cho thấy có giá trị trong lựa chọn bệnh nhân và lập kế hoạch điều trị
can thiệp TIPS ở bệnh nhân xơ gan. Chụp CLVT đa dãy có thể đánh giá được
ngã ba TMC ở trong hay ngoài gan, đánh giá vị trí và mức độ huyết khối
TMC mối tương quan giữa TMC và tĩnh mạch gan (TMG), từ đó có cơ sở để
lập kế hoạch can thiệp TIPS, giảm và tránh nguy cơ tai biến khi can thiệp.
