Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn
Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö Tran
g
6.1
Ch−¬ng 6
§iÒu hµnh khai th¸c vµ b¶o d−ìng .
I. Tæng quan :
MÆt dï ë tæng ®µi ®iÖn tö sè SPC, c¸c chøc n¨ng chuyÓn m¹ch lµ tù ®éng nh−ng sù
can thiÖp nh©n c«ng vÉn cÇn thiÕt ®Ó duy tr× ho¹t ®éng chuÈn x¸c cho tæng ®µi. C¸c c«ng
viÖc ®iÒu hµnh nµy bao gåm qu¶n lý, gi¸m s¸t vµ b¶o d−ìng.
C«ng viÖc qu¶n lý :
ChuyÓn ®æi c¸c ®iÒu kiÖn khai th¸c m¹ch thuª bao.
C«ng viÖc gi¸m s¸t :
Bao gåm kiÓm tra c¸c dÞch vô cung cÊp nhê c¸c phÐp thö kh¸c nhau trªn ®−êng d©y,
®o thö l−u l−îng vµ t¶i.
C«ng viÖc b¶o d−ìng :
Gåm c¸c c«ng viÖc cßn l¹i nh− ph¸t hiÖn, ®Þnh vÞ sù cè ë phÇn cøng vµ phÇn mÒm,
duy tr× hÖ thèng lµm viÖc mét c¸ch b×nh th−êng.
Thùc tÕ, chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ qu¶n lý ®−îc ghÐp vµo 1 nhãm chung gäi lµ c«ng
viÖc ®iÒu hµnh. Nh− vËy, c¸c chøc n¨ng trªn gäi lµ chøc n¨ng ®iÒu hµnh vµ b¶o d−ìng
(OM).
II. ®iÒu hµnh vµ khai th¸c trong tæng ®µi spc:
Bao gåm toµn bé c¸c c«ng viÖc liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ gi¸m s¸t tæng ®µi, nã gåm 5
nhãm sau:
II.1. §iÒu hµnh trang thiÕt bÞ tæng ®µi :
Phô thuéc c¸c yÕu tè sau:
- Sè liÖu ghi trong tæng ®µi .
- Ch−¬ng tr×nh ghi trong bé xö lý.
- Tr¹ng th¸i lµm viÖc cña c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng (lµm viÖc, kh«nglµm viÖc, ®o thö...).
Qu¶n lý trang thiÕt bÞ tæng ®µi cã nghÜa lµ chuyÓn ®æi, thiÕt lËp hay xo¸ ®i c¸c sè liÖu
tæng ®µi.
II.2. Qu¶n lý m¹ng thuª bao :
II.2.1. T¹o lËp thuª bao míi :
§−a vµo hÖ thèng tæng ®µi lÖnh thao t¸c thiÕt lËp quan hÖ cña c¸c ®Þa chØ danh b¹ rçi
(DN) vµ 1 ®Þa chØ thiÕt bÞ (EN) ch−a ®−îc ph©n phèi sö dông, ®¸p øng cho thuª bao dÞch vô
thÝch øng m· nghiÖp vô (COS) vµ kiÓu sè liÖu thuª bao (TOL) ; ph©n phèi bé tÝnh c−íc cho
thuª bao.
II.2.2. ChuyÓn ®æi thuª bao :
Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn
Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö Tran
g
6.2
Thay ®æi ®Þa chØ thiÕt bÞ EN nh−ng vÉn l−u tr÷ DN, COS, TOL, sè liÖu bé c−íc. Ngoµi
ra, tiÕn hµnh c«ng viÖc c©n b»ng l−u l−îng cña nhãm m¹ch ®−êng d©y vµ bé phËn liªn quan
cña m¹ng chuyÓn m¹ch.
II.2.3. Thay ®æi dÞch vô thuª bao :
Thay ®æi m· dÞch vô, sè liÖu, kiÓu ®−êng d©y thuª bao cÇn ®−a vµo hÖ thèng c¸c
lÖnh thÝch hîp cïng víi DN, EN cña bã.
II.2.4. §×nh chØ thuª bao khai th¸c :
C«ng viÖc ®×nh chØ bao gåm c¾t mèi quan hÖ DN vµ EN. Tuy nhiªn, ®Þa chØ danh b¹
DN cò vÉn gi÷ cho thuª bao nµy. C¸c cuéc gäi tíi thuª bao nµy chuyÓn cho ®iÖn tho¹i viªn
hay th«ng b¸o tù ®éng. M· dÞch vô COS vµ sè liÖu TOL ghi ë hå s¬ thuª bao bÞ xãa ®i.
Tr−êng hîp b·i bá quyÒn khai th¸c cña 1 ®−êng d©y th× DN vµ EN cã thÓ tù do sö
dông.
II.3. Qu¶n lý sè liÖu, phiªn dÞch vµ t¹o tuyÕn :
Hå s¬ phiªn dÞch ®Þnh ra mèi quan hÖ gi÷a ®Þa chØ vµ nhãm m¹ch kÕt cuèi ®Ó lËp
tuyÕn cho cuéc gäi. Hå s¬ gåm: Ch÷ sè ®Þa chØ thu tõ thuª bao néi h¹t hay trung kÕ, th«ng
tin liªn quan ®Õn thuª bao chñ gäi, kiÓu t¹o tuyÕn vµ tÝnh c−íc.
II.4. Qu¶n lý sè liÖu c−íc :
- Sè liÖu tÝnh c−íc : X¸c ®Þnh gÝa c−íc cña cuéc gäi.
- N«Þ dung bé tÝnh c−íc : Riªng tõng thuª bao ghi l¹i sè l−îng ®¬n vÞ thuª bao ®·
thùc hiÖn. Néi dung c¸c bé tÝnh c−íc ®−îc tù ®éng in ra mçi khi c¸n bé ®iÒu hµnh t¹o lËp 1
®−êng d©y thuª bao, thay ®æi ®Þa chØ, danh b¹, phÕ bá hay t¹m ®×nh chØ khai th¸c cho 1
®−êng d©y thuª bao.
II.5. Gi¸m s¸t, ®o thö t¶i vµ l−u l−îng :
Chøc n¨ng gi¸m s¸t gäi, ®o l−u l−îng hoµn toµn n»m hÖ thèng chuyÓn m¹ch cña
tæng ®µi . C«ng viÖc ®o thö th−êng xuyªn h¬n, ph¹m vi gi¸m s¸t ho¹t ®éng réng h¬n, kÕt qu¶
cËp nhËt tin cËy h¬n.
II.5.1. C¸c ph−¬ng thøc gi¸m s¸t :
Gi¸m s¸t th−êng xuyªn :
Theo dâi chÊt l−îng th−êng xuyªn cña c¸c dÞch vô vµ t¶i liªn l¹c cña c¸c thiÕt bÞ chñ
yÕu. §o thö l−u l−îng trung kÕ: ra/ vµo, hiÓn thÞ tham sè c¬ b¶n. T¹o c¶nh b¸o khi v−ît gi¸ trÞ
cho phÐp cña tham sè.
Gi¸m s¸t tøc thêi :
Liªn quan tíi 1 sè bé phËn phÇn cøng cña hÖ thãng tæng ®µi nh− ®−êng d©y thuª
bao, trung kÕ, bé phËn chuyÓn m¹ch...
C«ng viÖc thao t¸c nµy cã thÓ do thao t¸c viªn khëi x−íng vµ ®Þnh ra c¸c tham sè
cÇn gi¸m s¸t.
Khi tæng ®µi cã t¶i cao, c«ng viÖc gi¸m s¸t tøc thêi bÞ dõng l¹i nh−ng kh«ng ¶nh
h−ëng ®Õn gi¸m s¸t th−êng xuyªn.
Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn
Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö Tran
g
6.3
II.5.2. C¸c c¬ chÕ ®o thö :
C¬ chÕ ®Õm:
Bé ®Õm ®−îc t¹o nªn d−íi d¹ng bé nhí vµ ®−îc ®iÒu khiÓn bëi ch−¬ng tr×nh xö lý
gäi. Cã 2 lo¹i bé ®Õm: ®Õm tiÕn dïng ®Ó ghi l¹i sè l−îng biÕn cè vµ ®Õm t¶i : ghi l¹i sè l−îng
trung kÕ bÞ chiÕm (tiÕn) vµ xo¸ khi trung kÕ bÞ gi¶i to¶ (lïi).
Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t l−u l−îng cã thÓ dïng ®äc néi dung bé ®Õm nh−ng kh«ng thÓ
thay ®æi néi dung nµy.
C¬ chÕ lÊy mÉu :
§o thö t¶i cho c¸c bé phËn tæng ®µi b»ng c¸ch lÊy mÉu. §é chÝnh x¸c phô thuéc vµo
kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn lÊy mÉu.
C¬ chÕ ghi chÐp liªn tôc :
Mét sè thiÕt bÞ ®−îc chän ra ®Ó ®o thö l−u l−îng vµ t¶i, chóng ®−îc khai b¸o cho
phÇn mÒm xö lý cuéc gäi b»ng c¸c dÊu hiÖu ®Æc biÖt. Tæng ®µi sÏ ghi l¹i c¸c th«ng tin cho
c¸c cuéc gäi ®i qua bé phËn ®¸nh dÊu nµy.
III. b¶o d−ìng tæng ®µi :
III.1 B¶o d−ìng ®−êng d©y thuª bao :
§o thö 1 hay 1 nhãm ®−êng d©y thuª bao vµ c¸c thiÕt bÞ liªn quan th«ng qua giao
tiÕp ng−êi m¸y.
B¶o d−ìng ®−êng d©y thuª bao vµ m¸y ®iÖn tho¹i:
- Gi¸m s¸t ®−êng d©y thuª bao : Khi ®−êng d©y thuª bao x¶y ra sù cè t−¬ng ®èi l©u
th× ch−¬ng tr×nh xö lý gäi sÏ ph¸t hiÖn ( trõ tr¹ng th¸i ®øt). Ch−¬ng tr×nh nµy t¸ch ®−êng d©y
Êy ra khái tæng ®µi. Sù kiÓm tra lµ theo ®Þnh kú. Khi sè l−îng ®−êng d©y bÞ kho¸ v−ît qu¸
ng−ìng th× c¶nh b¸o ®−îc t¹o. Ng−ìng cã thÓ thay ®æi nhê giao tiÕp ng−êi m¸y. Khi tiÕn
hµnh kiÓm tra cã thÓ nhËn ®−îc c¸c th«ng b¸o chØ thÞ nguyªn nh©n vµ vÞ trÝ x¶y ra sù cè.
§o thö h»ng ngµy :
C«ng viÖc ®o thö lµ do c¸n bé qu¶n lý quyÕt ®Þnh, kÕt qu¶ cã thÓ nhËn ®−îc ë thêi
gian x¸c ®Þnh tr−íc ®Ó nhËn d¹ng háng hãc ®−êng d©y.
§o thö cã sù trî gióp cña ng−êi qu¶n lý :
X¸c ®Þnh nguån gèc vµ nguyªn nh©n cña sù háng hãc. Tõng phÐp ®o riªng cho tõng
tham sè, lÖnh ®Ó thùc hiÖn phÐp ®o lÆp l¹i cho 1 tham sè vµo tõng kho¶ng thêi gian ®Òu ®Æn.
§o thö tõ m¸y ®iÖn tho¹i thuª bao :
CÇn thiÕt khi ®Êu nèi hay kiÓm tra kü thuËt vÒ hiÖu qu¶ c«ng viÖc söa ch÷a. Gåm 1
®iÖn trë c¸ch ®iÖn ®−êng d©y, dßng m¹ch vßng, ph¸t chu«ng, ®iÒu chØnh chu«ng khi nhËn
chu«ng ph¸t tõ tæng ®µi.
III.2. B¶o d−ìng ®−êng trung kÕ :
§o kiÓm trung kÕ cã thÓ thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc tù ®éng vµ kÕt qu¶ ®o thö ®−îc
lÊy ra ë b¶n in. Tuy nhiªn, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸n ®o¸n ®Ó kh«i phôc tr¹ng th¸i lµm viÖc
b×nh th−êng cho c¸c ®−êng trung kÕ cã sù cè.
Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn
Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö Tran
g
6.4
III.3. B¶o d−ìng tr−êng chuyÓn m¹ch :
Bao gåm viÖc thö gäi, theo dâi c¸c cuéc gäi, ®o thö c¸c bé chuyÓn m¹ch, ®Þnh vÞ sù
cè ë tr−êng chuyÓn m¹ch t¹o tuyÕn tho¹i.
III.4. B¶o d−ìng dïng hÖ thèng ®iÒu khiÓn :
B¶o d−ìng phÇn cøng :
PhÇn cøng cña tæng ®µi SPC chñ yÕu lµ c¸c tÊm m¹ch in, c¸c bé kÕt nèi. Tiªu chuÈn
cña sù cè phiÕn m¹ch in lµ sè l−îng sù cè phiÕn ,m¹ch in trong 1 th¸ng nhá h¬n 1 cho 1000
thuª bao.
§é tin cËy cña hÖ thèng :
C¸c thiÕt bÞ quan tränng th−êng cã cÊu tróc kÐp n©ng cao ®é tin cËy. Tuy nhiªn, 1
phÇn lín kh«ng cã cÊu tróc kÐp. Do ®ã cÇn ph¶i ph¸t hiÖn nhanh lçi vµ lo¹i trõ nhanh ®Ó
tr¸nh x¶y ra hiÖn t−îng lçi lan truyÒn.
III.5. C¸c ph−¬ng s¸ch b¶o d−ìng :
III.5.1. PhÇn cøng :
C¸c bé ph¸t hiÖn sù cè :
C¸c m¹ch ®iÖn ®Æc biÖt ®−îc hîp nhÊt vµo trang bÞ ®Ó gi¸m s¸t, chóng bao gåm :
- C¸c m¹ch ®iÖn ë ngo¹i vi ®iÒu khiÓn ®Ó gi¸m s¸t tin tøc ®Ó trao ®æi víi c¸c bé xö lý
trung t©m vµ ph¸t quay vÒ 1 b¶n tin x¸c nhËn ®èi víi mçi b¶n tin thu ®−îc.
- C¸c m¹ch ®iÖn kiÓm tra ®ång ®¼ng ®Ó kiÓm tra sù lçi trong lóc truyÒn trong tæng
®µi.
- C¸c m¹ch ®iÖn ë thiÕt bÞ ngo¹i vi ®iÒu khiÓn gi¸m s¸t qóa tr×nh gi¶i m· ®Þa chØ, ®¶m
b¶o chØ 1 trong sè n ®Þa chØ ®−îc gi¶i m·.
- C¸c bé t¹o nhÞp ®Ó khëi x−íng c¶nh b¸o nÕu kh«ng phôc hèi ®Þnh kú. §Ò phßng lçi
vßng ch−¬ng tr×nh vµ lçi quy ®Þnh.
- C¸c m¹ch ®iÖn ph¸t hiÖn dßng ®iÖn qu¸ lín hay qu¸ nhá ë bé ®iÒu khiÓn ®Êu nèi vµ
bé ph©n phèi b¸o hiÖu trong c¸c hÖ thèng chuyÓn m¹ch kh«ng gian.
- C¸c m¹ch ®iÖn chØ thÞ mÊt ®ång bé ë thiÕt bÞ giao tiÕp víi m¹ng ngoµi trong tr−êng
hîp m¹ng sè.
- C¸c m¹ch x¸c ®Þnh bé xö lý cã sù cè trong tr−êng hîp lµm viÖc ë chÕ ®é cÆp ®ång
bé hay dù phßng nãng.
ThiÕt bÞ ®o kiÓm tù ®éng :
ThiÕt bÞ nµy ®−îc bé ®iÒu khiÓn trung t©m ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu khÓn ®Êu nèi tøc thêi
vµo c¸c thiÕt bÞ kh¸c cña tæng ®µi ®Ó ®o kiÓm sù lµm viÖc cña chóng theo ph−¬ng thøc
pháng t¹o.
ThiÕt bÞ ®o thö gi¸m s¸t ®éc lËp :
Th«ng tin lÊy tõ c¸c thiÕt bÞ lçi ®−îc ph©n tÝch bëi phÇn mÒm ®iÒu khiÓn trung t©m.
Tuy nhiªn, 1 sè sù cè cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn sù lµm viÖc cña bé ®iÒu khiÓn trung t©m. Do ®ã
Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn
Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö Tran
g
6.5
mµ ph¶i cã thiÕt bÞ theo dâi vµ ®o kiÓm ®éc lËp, nã t¹o ra c¶nh b¸o ®Ìn vµ ©m. Môc ®Ých
ph¸t hiÖn sù cè nghiªm träng. ThiÕt bÞ nµy gåm c¸c m¹ch ®iÖn sau:
- Ph¸t hiÖn mÊt nguån hay nguån bÊt th−êng.
- Ph¸t hiÖn mÊt tÝn hiÖu b¸o hiÖu nh− mêi quay sè, håi ©m chu«ng, dßng chu«ng...
- ThiÕt bÞ pháng t¹o cuéc gäi ®Ó gi¸m s¸t tæng thÓ qu¸ tr×nh xö lý gäi.
- Ph¸t hiÖn sù cè vµ hÖ thèng ®iÒu hoµ, ho¶ ho¹n.
Ngoµi ra, cßn cã 1 bé xö lý riªng dïng hiÓn thÞ c¶nh b¸o.
III.5.2. PhÇn mÒm:
Ch−¬ng tr×nh xö lý gäi :
Ph¸t lÖnh tíi c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi vµ thu vÒ nh÷ng th«ng tin vÒ cuéc gäi. Do ®ã, c¸c
sù cè cã thÓ ph¸t hiÖn sím. Th«ng tin vÒ sù cè bÊt th−êng ®−îc l−u tr÷ nhê qu¸ tr×nh ®Õm
c¸c biÕn cè nghi vÊn hoÆc ghi c¸c ng÷ c¶nh vÒ chóng. C¸c sè liÖu ®−îc ch−¬ng tr×nh b¶o
d−ìng sö dông, nã x¸c nhËn theo dâi sù cè.
Ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t :
Ch−¬ng tr×nh xö lý gäi bÞ rµng buét vÒ thêi gian chÆt chÏ, nªn c«ng viÖc ph¸t hiÖn lçi
kh«ng thÓ thùc hiÖn hoµn toµn. V× vËy, nã ®ßi hái ph¶i cã ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t, ch−¬ng tr×nh
nµy xóc tiÕn qu¸ tr×nh ®Æc biÖt nh»m ph¸t hiÖn lçi mµ ch−¬ng tr×nh xö lý gäi khã ph¸t hiÖn
t¹o ra ®iÒu kiÖn ng−ìng cho c¸c bé ®Õm biÕn cè bÊt th−êng, cê chØ thÞ lçi... Ch−¬ng tr×nh nµy
thùc thi nhanh vµ −u tiªn cao. Chóng kiÓm tra sù lµm viÖc cña c¸c thiªt bÞ vµ c¬ cÊu qu¸
tr×nh, c¬ cÊu vµo ra, c¶nh b¸o. Khi ph¸t hiÖn lçi, nã gäi ra ch−¬ng tr×nh ®o kiÓm víi thÓ thøc
dù phßng thÝch hîp.
Ch−¬ng tr×nh ®o kiÓm :
§o kiÓm thiÕt bÞ vµ xóc tiÕn cã hiÖu qu¶ 1 sè chøc n¨ng cña nã ®Ó kiÓm tra thao t¸c
thiÕt bÞ nµy. Chñ yÕu ®Ó kiÓm tra sù ®äc ghi ®èi víi c¶ sè liÖu vµ ®Þa chØ, kiÓm tra c«ng viÖc
gi¶i m· ®Þa chØ vµ c«ng viÖc nhËn ®Þa chØ, ph¸t hiÖn lçi ®ång ®¼ng. §−îc thùc hiÖn d−íi sù
®iÒu khiÓn cña c¸n bé ®iÒu hµnh ë møc −u tiªn thÊp nhÊt. Nã th−êng ®−îc ch−¬ng tr×nh gi¸m
s¸t xö lý gäi gäi ®Õn.
Ch−¬ng tr×nh t×m lçi :
NhËn d¹ng phiÕn m¹ch bÞ lçi ®−îc ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t vµ ch−¬ng tr×nh ®o thö chØ
thÞ. Gåm c¸c ch−¬ng tr×nh con ph©n tÝch th«ng tin dù ®o¸n lçi vµ kiÓm tra phô trî ®Ó ®Þnh lçi
chÝnh x¸c h¬n. Khi ph¸t hiÖn lçi, thiÕt bÞ cã lçi sÏ tù ®éng t¸ch ra khái c«ng viÖc cña nã.
Ch−¬ng tr×nh dù ®o¸n lçi cÇn thêi gian ph©n tÝch sè liÖu, ®o kiÓm nhiÒu lÇn hoÆc ch¹y c¸c
ch−¬ng tr×nh kh¸c ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n vÒ phiÕn m¹ch bÞ lçi.
IV. Nguyªn t¾c xö lý ch−íng ng¹i:
Khi ph¸t hiÖn lçi, ch−¬ng tr×nh ®o kiÓm ®· kh¼ng ®Þnh th× c¸c thiÕt bÞ liªn quan cÇn
t¸ch ra khái c«ng viÖc vµ kh«ng ®−îc sö dông cho c«ng viÖc xö lý liªn l¹c. Sau ®ã, ch−¬ng
tr×nh t×m lçi tiÕn hµnh c¸c phÐp ®o ®Ó ®Þnh vÞ module cã lçi. Sau ®ã ®−a ra th«ng tin cho nh©n
viªn ®iÒu hµnh.
IV.1. T×m lçi b»ng ph−¬ng thøc nh©n c«ng :